ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Она пладне, кога војната беше оттатнета, а нејзините сенки сѐ уште стоеја во изгорените куќи на нивното село, и во разурнатите мостови, и во разодградените плотишта, а по селските сокаци се тркалаа празните картонски кутии од УНРРА, и селаните се облекуваа во половните американски карирани виндјакни со неминовната црвена шарка, и кога двете селски бакалници беа прекрстени во Кооперативни сектори, а секој нивни ден се завршуваше со по една фронтовска конференција, на која тие по двајца-тројца продолжуваа да се запишуваат во Задругата; она попладне, во кое исто така мнозина, продолжувајќи да немаат доверба, а и Змејко беше меѓу нив, обично молчеа, за сето време, сите тие денови, и додека се меткаа по цел ден по средселото, а и вечерта на конференциите, а дури после си се разотидуваа кон дома; она попладне, кога ќе им станеше чудно ако речеше некој дека оваа вечер нема да има конференција, толку чудно и толку пусто, што дури и самите би ја закажале неа, она додека исчекува задружниот курир - поранешениот пандур, - пак да притропа со барабанчето по сите мегдање од селото и се чудеа што уште го нема; во таа тишина, во која стоеја зачмаени на средсело сите мажи, а меѓу нив само ретко ќе пробечеше некој глас, кој можеше да бара или огон, или тутун, кој ниеднаш не кажуваше ништо повеќе: тоа пладне, во кое подоцна се насобираа сите крај една лимузина и еден џип што пристигааа од градот, носејќи уште една од сите оние делегации, што доаѓаа на конференциите и постојано им го зборуваа сѐ тоа пак тоа, сега од колите излегуваа луѓето и се поздравуваа со селаните со онаа неприфатена, одгатната фронтовска желба за приближување и Змејко уште на прв поглед го препозна онојго.

Со избрани зборови истакна дека на нашата делегација ѝ се чини голема, единствена чест, досега незабележана кон некоја странска делегација, да се подготви програма за гледање на најдобрите театарски претстави во кој триумфира социјалистичкиот реализам, по повод стогодишнината од раѓањето на великиот Сталин.

Њет нека биде, велам, таа свила не ни ја подари бугарската делегација, туку претставници на македонското друштво од Софија, не можам без цигара... Давај, давај, ми велат.

Фирсов чита: ,Кога стасавме во Елбасан, другарката Небеска го зеде државното знаме што го донесе бугарската делегација на Вториот конгрес на НОФ и од него направи женски гаќи".

А од 1 до 23 јуни, истата година, во Москва престојува званична делегација на Владата на ФНРЈ и е потпишана декларација за односите меѓу Сојузот на комунистите на Југославија и Комунистичката партија на Советскиот Сојуз.

Искушението станува големо за читателот: дали да се впушти во имагинацијата на еден автор, како и во перипетиите кога го водат во 1979 година во сталинистичка Албанија, на возраст од триесет и шест години, во составот на една културна делегација од Македонија?

Имало случај, кој ми се изнесува во доверба, кога еден водич - конзерватор, на крајот од кариерата, не можејќи да лаже за статуата кој ја претставувал пред угледна странска делегација, рекол – статуата или јас.

Знаев однапред, бев теоретски добро подготвен за ова патување, дека во Албанија, во времето на сталинизмот, сите престои во земјата на странски делегации биле однапред добро селектирани и подготвувани, низ семожни подробности, со цел на патниците да им се понуди најубава­та можна варијанта за земјата.

Некои од нашите во делегацијата му се придружија со аплаузот, но први престанаа.

Кога беше со Татко на единственото патување во Италија уште во 1939 година, во една делегација на надежната младина на Албанија, ѝ се случувало на разни свечености во Рим, Бари и Венеција да ѝ ѝ бакнуваат рака.