умрен (м.)
На книже се запишуваа само умрените за да ги спомне попот во молитвата на гробишта.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
На умрениот му требало бел чаршаф за да не го гори сонцето, чаршаф веднаш се донесува.
„Големата вода“
од Живко Чинго
(1984)
Може да им беа свадбени дарови, а можеби од оние првите, што се фрлаат по река за умрените.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
И кога го родив Ивана паѓаше снег и кога го вратив откај умрените.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Затоа ги молам сите живи а на умрените — нивните потомци, да не го земаат за зло и навреда ако се прикажани како негативни личности.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
И мигум сети лозарот од Неготино како обичните луѓе стануваат обични смртници, обична бројка во списокот на умрените.
„Светилничар“
од Ристо Лазаров
(2013)
А за 100 може да си купиш ако се од умрени. Можеби оваа недела умрела некоја шмизла баба!
„И ѓаволот чита пРада“
од Рада Петрушева
(2013)
Умрените се носеа завиткани во ќебиња, во веленца, на тезгериња, или на колички и се фаќаа со дрвени куки.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
Лошо претчувство внесе во неговите мисли тоа ноќно биење на камбаната. - На умрено бие - рече и забрзано зачекори.
„Големата удолница“
од Петре Наковски
(2014)
Се испијанија и кога ќе умреше некој, и умрениот со песни го испраќаа како да оди војник или во свет.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
„Има луѓе што умираат праведни, има луѓе што умираат грешни”, им велеше попот: ”на праведните смртта им се јавува весела, а на грешните намуртена, страшна, лоша; луѓето се страшат од неа и затоа пред умирачката си го покриваат лицето со покривка за да не ја гледаат; смртта е како некој мајстор; турли-турли алати има: тесла, пила, секира, глето, клешти, сврдел, копан, затегач, турпија, скоби и многу други алати; најпрвин ќе зафати болниот од прстите да го разглобува со сите тие чешити алати: оди од зглоб до зглоб, и откако ќе го разглоби, почнува жилите да му ги сече, и најпосле ќе почне со секира да го мава по тилот додека не му ја земе душата; кога ќе му ја земе душата - ја носи право кај бога на поклонение, а потоа, еден ангел ќе ја шета душата открај-накрај на небото и открај-накрај на земјата за да ги види сите убавини; ќе ја носи по сите места каде што шетал човекот додека бил жив и ќе му покажува ангелот сѐ што чинел: добро или лошо; на четириесеттите дни ќе го врати човекот кај гробот и ќе му ја покаже мршата негова кај што лежела внатре; по четириесеттите дни, пак ангелот душата ја носи кај бога, и тогаш господ ќе му заповеда на ангелот да ја носи душата во рајот или пеколот; ете, затоа треба на умрените до четириесетте дни да им се пее на гробот и да им се носи задушница; со тие добрини може господ да се смилостиви и да им ги прости гревовите: зашто до четириесетте дни душата не му е пресудена на човека”.
„Свето проклето“
од Јован Стрезовски
(1978)
- Ти ли си тој што ја напиша таа погана книга за умрените на Балканот!
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
Се случуваше во гробовите на побогатите луѓе или кај оние што биле мераклии за вино, та му ставиле во гробот да му се најдат на тој свет, - да се откопаат и по триесетина шишиња со вино, кое одлежано неколку години, имаше прекрасен вкус; шишињата се пиеја заеднички за душа на умрениот.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
Во црквичето штама... саде откај левата - женска страна се прогласува стишено липање... жените ја тажат тагата на Мајка Богородица, ама и својата тага по умрените.
„Молика пелистерска“
од Бистрица Миркуловска
(2014)
Знаеш дека сѐ е завршено, сѐ е готово, во тебе се одвива погреб, во твоето срце, со луѓе во процесија облечени во црно, тие го оплакуваат умрениот, а тоа си ти, а ти сѐ уште си жив.
„Невестата на доселеникот“
од Стојан Христов
(2010)
Умрените не ставаат, а живите сака да живеат.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Му ги собувам чевлите, на умрен чевли не му требаат, си велам, и му ги отпетлувам.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Дедот поп одржа општ парастас над сите поскури и им дрпна едно: „Вечна им памет, бог да и прости, да се живи живите, бог да и прости умрените" и Петре ги прибра и одовде поскурите, а жените си ги зедоа пчениците и застанаа пред вратата на црквата со распарчани погачи — леб, сирење, риби и други мезиња, да раздадат за душите на покојниците: да им се најде на тој век.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Понекогаш одеше во трапот кај Дрвото на умрените на кое луѓето бесеа алишта од умрени после секој погреб за покус да не умре друг од куќата, одбираше од алиштата и што ќе му се допаднеше облекуваше.
„Животраг“
од Јован Стрезовски
(1995)
На умрениот му требало шамиче за да му се избрише крвцата од устите, другарката Оливера Срезоска со солзи го подава своето.
„Големата вода“
од Живко Чинго
(1984)
