ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Ми се претстави дека е од Битола и дека во Париз работи десетина години.

Мојот познаник, кој веќе десетина години живее во Келн, ми се обрати со прашање дали знам да му кажам по што е познат овој град.

Во Париз тој работи десетина години во една гаража, односно во сервисот на „Симка“.

Секако на патот од спутникот до електронскиот мозок ќе ве сопрат и други занимливости, особено модната ревија „вреќата“ и „трапезот“ им го отстапиле местото на фустаните до над колената, на она што пред десетина години беше во мода, како и атомиумот и сѐ што е пред вас ново.

Откако отпочна тука да се шират и да се доградуваат рафинеријата и погоните за каучук, нашите градежници уште од пред повеќе од десетина години почнаа да ги удираат темелите на многу објекти, кои денес се шират на едно огромно пространство на овој петрохемиски комплекс.

Девојчето може да има десетина години, едно од оние деца што брзо се извишуваат, па се слабечки и нежни.

Зад нив, подзинато, стои едно машко од десетина години.

На јужната страна на валогот, таму каде што поточето веќе навлегуваше во Рамните Ливади, во папратот што пред десетина години го разорале за да садат компири, откриле траги од некаква стара населба.

Значи јас сум ти била постара и од таа црква, или поточно таа и не била родена кога ме донеле за да ме остават пред нејзините двери.

Таму дознав дека црквата е стара десетина години!

Беше десетина години постар од мене, но поим за мојата генерација. Фраер и пол!

Костур спореден со оној од пред десетина години е непропознатлив.

Десеттина години со ред порезниците трчаа по сите градови и села, собираа пари без ред: со закани, со казни, со глоби, со грабежи, со апежи...

За десетина години се иселија сите од семејството на Петрета Великанов. Двајцата синови со жените и дечињата Нов Зеланд фатија, двете ќерки со зетовите Австралија.

Се гордееше со основните принципи по кои функционираше државниот систем во нејзината земја и вистински веруваше во она на што работеше веќе десетина години.

Пред десетина години, кога се уште непознатото во театарот го анулирав со конкретни примери позајмени од теоријата и сценскиот практикум по софиските едукативни центри и театри, во едно неделно поладне гарнирано со млеко во тетрапак и балканска меланхолија, тогашниот мој „сокафезник“ цимер, Митко, сега веќе граѓанин на Лондон, ме праша: - Ја познаваш ли Роза Радичкова? - Која е таа?

Избледнети фотографии од стар албум, десетина години заробени од животот...

Змејко беше во групата деца што заминуваа првопратено, како него, се чувствуваа мажи, имаа по десетина години, одеа да печалат.

Порано, до пред десетина години, овдека, на срецелово, секогаш, во секое време на денот, имаше некого. Сега, меѓутоа, сосема е пусто.

Тоа го прави повеќе од десетина години, од истиот час и ден кога се врати од Света Гора.

5. Таква е, гледана однадвор, пуста и ненаселена, наваму од крајот на последната Голема војна, односно наваму од принудната колективизација, и нешто потоа, откако ги зафати луѓето емиграцијата, таа самоникната и безимена потковица среде Бакарно Гумно, која, спуштајќи се благо по голите падини на ридиштата, на запад и на југ, сè до мелиорацијата (пред десетина години ја извршија доброволно младински работни бригади; покрај бесплатна исхрана, работничка облека и плускавици на дланките, младинците имаа и задача да ги шират меѓу себе љубовта и братството) се преточува во ливадско земјиште (сега сушно и неплодно) испресечено со мртвици и блата кои, пак, се вливаа во Црна и во кои заедно со стотици видови барски и преселни птици живееше и лошиот дух на маларијата, а на исток и на север, односно на североисток и на северозапад, сѐ до мариовските планини, односно сѐ до Прилеп и сѐ до крушевските планини, во житница и тутунско поле.

Сметаме дека ќе биде интересно за вашите читатели ако им ги соопштиме имињата на оние бугарски претставители кои по 450 години на 15 март 1871 г. се собраа во престолнината на некогашната византиска слава и величие за братски да се посоветуваат како да си ја уредат својата црква на која до пред десетина години ѝ се закануваше опасност да стане плен на фанариотите; таа и денес од нив страда насекаде во несреќна Македонија.

Јас не знам дали имав десетина години, а Давиде беше, речиси, момчарак, ама ништо не му помагаа годините.

Десетина години Сефардот ја чекаше раката на убавата братучеда. Најпосле се споија двете судбини.

На Фаик Коница му биле потребни десетина години да го реституира својот албански мајчин јазик.

Татко во еден период се допишуваше со својата братучеда Лејла, но никогаш не ја виде, само се случи по многу, многу години нивните деца (Етем Устер и авторот на книгава) да се сретнат ненадејно во Париз и да го живеат сродството, да чувствуваат нешто силно заедничко, коешто можеби само судбината на егзилот може да го донесе.

Го измислил и мастилото за пишување, го отпечатил прв и извештајот на Колумбо по враќањето од Новиот свет, а сепак, кутриот, пред десетина години умре во родниот град во најголема сиромаштија. Многу поучно, нели?

За волја на вистината, не дојде до градба на насипите и хидроцентралите во времето на сталинизмот, кога Татко, очекувајќи го прекинот на патот на јагулите, го напушти со семејството градот од истекот на Езерото, туку десетина години подоцна.

Десетина години подоцна, во истата улица со астрономите коишто работат со Хабловиот телескоп, јас ги пишувам овие зборови: ерго, не сме и понатаму изгубени во мароканската Дипломатска шума, нашите невернички коски не се белеат на африканскиот песок додека нашето изнајмено рено рѓосува таму, меѓу боровите.

„Тирамис?” - во тоа се беа вљубиле пред десетина години во пријатниот геј ресторан во Ки Вест; се правеа како тоа да е наслов на некоја арија на Пучини; на подоцнежните патувања, дури и во Италија, наидуваа само на послаби верзии.

Конечно, 1911. година, откри што всушност сака од „тие примитивни почетоци на уметноста”, кои самиот ги нарекуваше „цртање по несвесните импулси”.

Сепак, биле потребни десетина години за тој да ги сфати импликациите од тоа негово откритие.

Конечно, г-нот И. и г-нот А. можат да отпатуваат, со автобус, во македонско гратче каде што не биле веќе десетина години. цртежи на местото на трите точки: часовници, бремени жени, лист, бакнеж, календар, недопуштена цигара, клуч во брава, салфетки, полуиспразнета чаша, чадор, мачка, сексуален акт во „јавачка“ положба, циркузантче со неопределен пол што балансира по жица, дланка што на Венериниот брег има хоризонтална лузна, расипана жолта неонка што со крцкање се пали и се гаси, куче скитник што лежи на персиски тепих со главата на предните шепи и мрда со опашката, медицинска сестра со старовремска капа и јаки листови на нозете, девојка со испулени сини очи во жолта фротирска машка пижама, сцена од автобусот, во кој, заедно со г-нот И. и г-нот А., се возат и еден молчалив татко со своето зборлесто девојче, кое му се обраќа со „татко Ратко“, еден испотен бизнисмен, кој постојано вика во мобилниот, нагласувајќи дека ќе биде таму најдоцна за еден саат, плус-минус пет минути, млада ромска девојка во која таа ем се кара, ем се смее: Ава карик... тева кераптуке нешто ... макелту манца... а тој ѝ се смее, и ја гушка. г-нот А. кон г-нот И., додека автобусот минува низ една клисура со бујна вегетација и брза река (дождот, сепак, не падна): Те сфаќам, љубовта не е баш секогаш фер спрема оние што љубат.

Жената што со него влезе во лифтот не си ти, туку комшивката Гога.

Полемиката придонесе Коница да се запознае со Гијом Аполинер и да остане десетина години во преписка и во книжевна соработка.

Тешко ми беше, но својата вина ја признав дури десетина години подоцна, кога веќе не дозволував да бидам тепан и кога на случката можеше да се гледа само како на еден безначаен, смешен настан од детството.