ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

- Овие три етапи можеме да ги проследиме во развитокот на детективскиот роман: класичниот англиски роман на „логика и дедукција“ е сѐ уште сврзан со протестантската етика, меѓутоа американскиот „тврд (hard-boiled)“ роман имплицира пропаѓање на протестантската етика и пораст на „хетерономната“, кон-другите-насочена индивидуа; повоениот „злосторнички роман“ напишан од перспектива на жртвата или на извршителот ја вмешува субјективната позиција на „патолошкиот Нарцис“, изопштеник за кого темелниот социјален Закон се нивелира на рамниште на незадолжителното „социјално правило” - „Не убивај!“ има подеднаква вредност како и „Не го повишувај гласот во друштво!“ и другите правила на убавото однесување што ги кршиме затоа што „некојпат не може поинаку”; така, Thomas Ripley, ликот од серијата на романи на Patricia Highsmith убива ако е тоа потребно, и по убиството нему навистина му е лошо зашто морал да биде толку груб...

Овде ризикуваме по малку избрзан „редукционистички” одговор, што секако би требало пошироко да го разгледаме и да ги сместиме тие три етапи во пропорции со трите етапи на она што би го нарекле либиди­нален концепт за субјектот во граѓанското општество на XX век: постои индивидуумот на „протестантската етика”, потоа хетерономниот „човек на организацијата” и најпосле денес надмоќниот „патолошки Нарцис”; меѓутоа, ако така наречениот „слом на протестантската етика” паѓа во триесеттите години, тогаш во текот на педесеттите години „човекот на организацијата” почнува да отстапува пред „патолошкиот Нарцис”.

Дека трите етапи на Хичкоковиот опус се преклопуваат со трите етапи на „општествено- потребното значење” на граѓанското општество се забележува во варијациите на темата „39 скалила”: - во првиот филм, „39 скалила”, јунакот е типичен „автономен индивидуум” и неговата авантура има значење на судир на индивидуумот на чија што страна е вистината, со расипаното, заслепено и т.н. општество: индивидуумот победува затоа што собира доволно сили и снаодливост да истрае на своето, наспроти мислењето на околината - дилема што преовладува во филмот, зашто тоа е типичната дилема на протестантската етика; - во „Саботер” јунакот е сосем „хетерономен” индивидуум; непосредно е преземена истата метода на судир на со вина обележаниот јунак со околината, но тежиштето е инакво: верниот на Институцијата индивидуум е виновен - не заради вината на Институцијата туку највеќе заради вината на елитистичко-индивидуалистичките непријатели на Институцијата - виновен е и целото негово дејствување е насочено кон повторното воспоставување на хармонијата со Институцијата, со владеачкото општествено уредување;

Филмовите од овие три етапи веќе на прв поглед се разликуваат според својот темелен „тон”: така, за англиската етапа е карактеристично напнатото, питорескно збиднување во кое во брзо темпо се сменуваат трагичното со комичното и во кое, секојпат во текот се вплетува мноштво од „реалистични” детали (заради што, оваа етапа најмногу им лежи на срце на традициона­листички насочените левичарски теоретичари на филмот, например Sa- doul); меѓутоа, за „Селзниковата” етапа (од „Ребека” па натаму) поголемо значење има женската нота (во најголемиот дел од овие филмови, настаните се раскажуваат од женска перспектива - „Ребе­ка”, „Маѓепсаниот” - или пак жената е средиштето на збиднувањето на настаните - „Во знакот на јарецот”), и рамномерниот, нагласено мелодраматичен ритам и на рамништето на истиот, ладен формализам.

Можеме лесно да го поставиме прашањето и истото да го обоиме со културно-социолошка боја: дали трите етапи се резултат на испреплетувањето на индивидуалните околности (дека Хичкок кон крајот на триесеттите се преселил во Америка, дека во четириесеттите бил со договор врзан со Селзник и т.н.) или пак, истото се определува со поместувања во поширокиот идеолошки процес?

Секој филм ѝ припаѓа на одредена етапа на Хичкоковото творештво; ако ги исклучиме подоцнежните дела, без кои, така да се рече, „Хичкок не би бил Хичкок“, неговото творештво јасно се дели на три етапи: англиска етапа (триесетти години), првата американска (“Selznick”-овата) етапа (четириесетти години) и втората американска етапа (од 1950, од „Странец во возот“ па натаму).