ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Работодавачите и нивните здруженија не смеат да имаат надзор над основањето и дејствувањето на синдикатите, односно нивните здруженија на повисоко 158 ниво, ниту со цел на таков надзор смеат да ги финансираат или на друг начин потпомагаат синдикатите и нивните сојузи (чл. 195, ЗРО).

Секој може да бара од друг да го отстрани изворот на опасност од кој му се заканува позначителна штета нему или на неопределен број лица, како и да се воздржи од дејност од која произлегува вознемирување или опасност од 216 штета – ако настанувањето на вознемирувањето или на штетата не може да се спречи со соодветни мерки.

Синдикатот може да бара од надлежниот суд да забрани исклучување од работа за време на штрајк, спротивно од одредбите на закон.

б) Правните средства за заштита на работниците се зголемија од три на четири експлицитно споменати, плус еден имплицитно одреден правен инструмент – меѓутоа, ќе забележиме дека тие се „расфрлани“ во различни членови и не се групирани на едно место: – Првиот заштитен инструмент е писменото барање до работодавачот да го отстрани кршењето на правото (чл. 181, ЗРО/05): a) имено, aко работникот смета дека работодавачот не му ги обез- бедува правата од работниот однос или крши кое било од неговите права – може да поднесе барање до работодавачот, овој да го отстрани кршењето, односно да ја исполни својата обврска; б) исто така, ако работникот смета дека, со писмената одлука на работодавачот, е прекршено неговото право може – во рок од осум дена од врачувањето на таа одлука, да бара од работодавачот истото да го отстрани.

Организаторот на штрајкот може од свои средства да им обезбеди надоместок на нето плата за времето на штрајк на работниците кои учествувале во штрајкот (чл. 241, ЗРО).

Но, збунува „навивачката“ штрајкбрехерска одредба, која вели дека работодавачот, односно здружението на работодавачите, може да бара од надлежниот суд да забрани организирање и спроведување на штрајк спротивно од одредбите на закон.

Синдикатот и сојузите можат да бараат од судот да ја забрани дејноста која е спротивна на правото на слободно здружување на работниците.

Синдикатот може да бара надомест на штета која тој или работниците ја претрпеле поради исклучувањето од работа за време на штрајк кое не е извршено во согласност со закон (чл. 243, ЗРО).

6.  Штета е намалувањето на нечиј имот [обична штета] и спречувањето на негово зголемување [испуштена корист], како и нанесувањето на друга физичка или душевна болка или страв [нематеријална штета] (чл. 142, ЗОО).

Претседателот Никола Карев пребега во Бугарија. Оттаму, со писмо бараше од турските власти во Македонија, да добие амнестија, но тие иако му ја ветуваа – не му ја даваа па тој мораше пак да замине за Бугарија.

Нивните родители не можеа да ги поучат како се фаќа плен поради неискуственоста, и тие самите бараа модел. Бараа од некој друг да го препишат како лекција.

Силно го потресе судбината на козата која зборува и бара од својот господар да ја пушти да оди в планина, на слобода.

Оваа поента Рајт ја формулира во вид на прашање: „Како е можно да се знае што тука бара од мене правилото кое го сфаќам?“

МАНОИЛ: Е, што и да се случи, јас навреме го исполнив својот долг. Кој може нешто повеќе да бара од мене!

Јас дојдов да помогнам, не да го победиме Хилмипаша но да го победиме Кобурга и неговите агенти и да не ја дадеме нашата Организација да пропадне или да премине во туѓи издајнички раце.

— Убаво сте ја свршиле, џанум! Мошне убаво! Токму тоа и се бараше од вас да ја растурите Организацијата.

Од десет овци едната да е готова за четата кога ќе допадне во нивниот реон; сиромасите беа терани на стража во работните летни денови, кога можеа да заработат по некој и друг кутел житце, а потоа дојде и индивидуалното оданочување, според силите, пак да се купуваат пушки.

Бараше од раководството од секое село да им праќа луѓе за караули — стража — каде што денува и кога почна да ги собира сите црквени пари под изговор дека со нив ќе купува пушки, кај селаните изгуби секаква симпатија и доверба.

Затоа се барало од мисиите да ги известат локалните команданти за „горното и нагласете го крајниот ефект од Ratweek и значењето на целокупното ангажирање во овој одлучувачки момент“.

Потем доаѓаше уште една скаредност под маска, како симбол и посакување плодност; гатачот бара од домаќинот да ја надомести штетата за смртта на бабарот со овие зборови: „Ќе дајте една кора сланина, една бела погача ќе дајте една стара пара, наша млада да ви поскокнит, да му поскокни коњот на домаќинот“.

Многу е укажувачко она признание, дадено без присила, дека пред да одлучи да влезе во дворот ја проучувал околината: патиштата, влезот во куќата, височината на ѕидот.

Лукава му е идејата да бара од обвинетиот повеќепати да опише кои биле причините трипати да влегува во мојот двор.

Веројатно сето тоа не го правел самиот: без поуки, без совети!

Кузман еднаш дојде на широчината и се прогласи за цар на Црните браќа барајќи од нив да го викаат Фантома.

- Ме познавате? Ако не ме познавате, како што и јас не ве познавам, што барате на мојата маса, зошто ви е мојата близина? Всушност: што барате од мене?

Но ако имавме ние морално право да бараме од претставниците на европските држави во Македонија точно и непристрасно да ги осветлуваат своите влади и европското општествено мнение за работите во Македонија, тогаш наш морален долг беше да сме и ние осветлени за европските интереси во нашата татковина, особено за интересите на балканските државици.

Каравлашко не може да го допушти на неговите граници создавањето на една голема Бугарија, која, може, после ќе ја бара од неа Добруџа!

Таа смена е само логична последица и се бара од околностите.

Ете зошто час поскоро треба да си ги одделиме нашите интереси од бугарските. Тоа го бара од нас благоразумноста.

Волјата на двете сојузни држави: Русија и Австро-Унгарија може да сретне противдејство само од Турција и од нас, но најповеќе од нас, зашто со реформите се бараат, не од нас, а од Турција, задолженија и ако ние со нашите работи покажеме оти тие задолженија што се бараат од Турција не нѐ задоволуваат, тогаш ние само ќе ѝ помогнеме на Турција ништо да не воведе од реформите што се бараат од неа.

Таа ќе бара од нас во воспоставување добри односи кон сите народности што ја населуваат Македонија.

За нашите односи кон Турците јас можам да речам само едно: ние сме задолжени да направиме сѐ што се бара од нас за да ѝ докажеме на Турција оти нејзиното останување како европска држава среќава во нас полно сочувство.

Ако е така, тогаш што се бара од македонската интелигенција за да се олеснат несреќите на Македонците од сегашната несреќна авантура?

Да се склоневме пред волјата на Европа и четите или да се предадеа или да се оттргнеа во Бугарија, или барем да се направеа некои преговори со реформаторските држави, во кои просто можеше да се рече оти или ќе се оттргнат или ќе се предадат, но нека не го мачат Турците мирното население затоа што може некаде се имаат пушки, тогаш ќе настапеше во Македонија мирно време кога ќе се бараше од Турција да се воведат во полност реформите и да се оттеглат војските од Македонија.

Првото нешто што се бара од нас е: да ги знаеме нуждите наши и на нашиот народ.

46. Другото нешто што се бара од нас е да се обрнеме кон нашите браќа што војуваат во татковината наша да го положат оружјето за да им се даде возможност на Русија и на другите сили да ги преземат сите мерки што зависат од нив за да се задоволат сите наши религиозни, национални и економски интереси.

Сакајќи да го направат поголемо значењето на словенскиот јазик во Македонија, Словените ќе бараат од окупациониот одред да се признае за официјален во местата со Словени Муслимани – словенскиот јазик: а самите Словени Муслимани, по религиозни причини, можат да го бараат турскиот јазик.

Големите држави, велат мнозина, само играат дипломатска игра со реформи за да нѐ склонат нас да се откажеме од оружената борба со Турција, од која се нарушува нивниот мир, а кога ќе се одречеме од таа борба тие ќе ослабат да бараат од Турција реформи за Македонија.

Човештината бара од нас да се искорени во нашата татковина таа ненормална состојба и да се примират брат со брат, татко и деца.

Но притоа бараме и ќе бараме од Неговото правителство цел ред реформи, кои ќе ни ги сочуваат најглавните интереси на нашето национално и културно развивање.

Бараше од мене да се сложам дека постапува сосем панкерски.

Бараат од нив да биде мир и тишина.

Симон Наконтик, в темница уште повретенест, стоел над него, веќе чекал да биде повикан.

Од што се плашеле? Бездруго од платеници на суробрадиот Али-бег што не признавал друго воденичарско господарство освен своето: па дури и на оние благолики Турци, наргиличари со среќна насмевка на алахови почитатели што не ја одобрувале неговата алчност, бегот можел да им се одмазди на некој начин; во својот долап со изрезбани арабески во дабово дрво имал пергамент за дедовски и татковски и свои заслуги во кој, со милосливост на султанот Махмуд Втори, се барало од граѓанските и воените власти да му бидат секогаш при рака, не додавајќи ги кон сето тоа легендите за неговите браќа што се истакнале во ликвидирањето на побеснетите јаничари и крџалии и пријателството што го врзувало со секакви мутеселими, кадии, кајмаками, шејови, заслужни бегови; се знаело дека во еден спор и самиот валија, државник и поет и исто толку почитатели на поетите Зати, Фузули, Наби, Вејси, набожно ги допрел со набожниот султански ферман градите, усните и челото и го прогласил неговиот стопан за доживотен праведник.

За делче од миг низ неговото сеќавање поминал настан од неговото најрано детство: неугледна старица од некое планинско село дошла на еден Велигден во полна црква и со голем крст во рацете го надвикала свечено облечениот поп барајќи од набожниците да појдат по неа во доброволна смрт.

Знаел што ќе се бара од него: секогаш на денот на свети Никита бил дерач и готвач во манастирот, сега ќе дере и ќе сече месо а во него се буни нешто, стар е, не сака утре никој да го проколнува.

Десната рака на неговиот внук била продолжена со скршениот дел на вилата.

Што можел да стори Онисифор Проказник - да побара од непознатите осуммина да се тргнат од патот за да помине дружината со двоколките или да заповеда веднаш да се пука?

„Но зошто ја бараш од мене?“ „Челник си, реков. Се заколна дека ќе се грижиш за нас. Стани и најди го крадецот.“

„Еден ден по свети Илија и Ганка ќе има шеснаесет.

Истражувале како да се сочуваат, да останат толку колку што останале живи и пак, без караници, умно наслушнувајќи се еден со друг, се поделиле: едните мислеле дека е побезопасно да се патува дење, другите верувале дека ноќе не ќе сретнат никого дури ни на царски друм.

„Кога знаеш што прашуваш? За таа пушка нечии прсти ќе исечам.“

А ти не барај од неа веќе ништо. Вода јас ќе ти донесам.

- Ништо не сакам и ништо не сум барал од тебе.

МЛАДИЧОТ: Организирајте го Вие само среќавањето со Ѓорчета, па после барајте од мене што сакате.

Бил отсекогаш еден човек, којшто си бил достатен на самиот себе, и кој ниеднаш не бил свикнат да бара од другите нешто повеќе, освен да бидат некаде тука, крај него, секој за себе зафатени во своите грижи, многу често други и незабележувани од него, а тој ниеднаш немал потреба да ги побара, или пак да помисли на себе си вака, како сега: Сам...

Мислеше дека тогаш ќе мора пак да успее да го стори она, што се бараше од него, и тоа беше сѐ, што можеше да знае.

Те барав од изворот до утоката, во годинава што мина, стигнав до секој забит, го превртев секој камен, но те немаше.

Страдаше и го примаше тоа страдање како должност. Што бараше од мене?

Максим се согласи тој, Тодор Кусев да им биде на битолчани и прилепчани претставител, бил спремен и пари да даде, но само едно нешто барал од претставителот: да настојува на Собирот во Македонија да се постават тукашни владици, македонски, наши; Зашто рекол, не ги бркаме грчките владици за да дојдат други, од јабана.

Акцијата Операција грозје бараше од учениците да бидат соодветно облечени и да понесат со себе нож за да ги сечат плодовите на другарот Дионис.

Ај, ќе одиме и ние со Уља. Во Битола. Ќе ја носиме Горица, да ја бараме од увото.

Само дотаму. После ништо не бараме од светецот.

Едниот играч бара од другиот да пронајде збор име на град, на река, на држава или царство накратко, некој збор што се наоѓа на шарената и замрсена површина од картата.

Чекорот што нѐ води од семантичката идентификација на „глава/сад“ до алхемиската равенка „глава/ алхемичарски сад“ (alambik, vas hermeticum) мошне е кус, и повторно Јунг ни помага да го совладаме, укажувајќи дека „главата или черепот (testa capitis) во сабејската традиција служела како сад во кој се извршува трансформацијата“.

Сабејските алхемичари симболично го антиципирале она што Дорн, неколку векови подоцна, ќе го бара од Посветениците: „Од мртов камен престорете се во жив камен на мудроста“.

Во Пансионот на видно место стоеја и Правилата за однесување со кучињата во кои пишуваше: „На секое куче треба да му се почитува правото на природен живот; не смее да се злоставува и да му се нанесуваат физички и психички болки; секое куче има право на заштита и нега; треба да се сака такво какво што е, зашто тоа не е во состојба да бира сопственик, а сопственикот го бира него; ако не чини, треба да му се помогне да се поправи, а не да стане жртва на лошото однесување и изживување; не треба нетрпение и брзање веднаш да се научи на сѐ, ами треба да му се даде време да сфати што се бара од него; не треба без причина да се разлутува или казнува, зашто и тоа може да изненади, да врати; првиот удар тоа го простува, зашто мисли дека е случајно удрено, по грешка, но ако по втор пат го удриш, сфаќа дека е намерно и тогаш ударот ти го враќа со уште поголема мера и те замразува со сета своја душа; тоа најчесто е само и нема никого освен тебе: разговарај почесто со него и самиот ќе се изненадиш како те разбра; љубовта со љубов ти ја враќа; и тоа, како и човекот, има своја судбина: не придонесувај да му е тешка; ако остари, ослепи или оглуви, ако стане неподвижно и остане без заби помисли дека тоа може и тебе да ти се случи, зашто староста е иста за сите; не однесувај се кон него како кон некој обичен предмет, зашто кога ќе го изгубиш, ќе видиш колку е жално; испрати го на неговиот последен пат и размисли дека секоја смрт, било таа и на животно, е загуба за сите: еден живот помалку на земјата”.

Бељата е тешко заменлив збор во балканските јазици: има луѓе кои бељата си ја бараат, други се за беља родени, трети постојано куртул бараат од поголема беља!

В

Двојната улога не почека да го преврти скорешното доживување во благо и „наивно“ прашање: Зошто оваа девојка не го напушта кланот, ако чувствува недостаток на индивидуална бенефиција која ја бара од оние кои не му припаѓаат?

Седнав во фотелјата на малото плато пред градината.

Со својот живот и дело ќе ја покаже и докаже тезата за повеќекратноста на идентитетот на индивидуален и колективен план, за меѓузависноста на идентитетските компоненти во нивното хармонично дејствување, како неодминлива вредности и победоносна противтежа на националистичките погубни пориви. Надежта постои...

Сопругата ми рече оти ме барале од амбасадата.

Најпосле Сојузниот влезе во кабинетот. Срдечно ме поздрави и ми рече: Простете, ме бараа од Вашингтон.

Расцепувањето на интелигенцијата, што Партијата го бара од своите членови и кое многу полесно се постигнува во атмосфера на војна, сега е речиси сеопшто, но колку е повисок хиерархискиот степен, толку е поизразено.

Затоа ќе сториш сѐ што се бара од тебе.“

Сѐ што се бараше од нив беше примитивниот патриотизам, на кој можеше да се апелира секогаш кога беше потребно да се натераат да прифатат подолго работно време или намалени следувања.

Тие можеа да бидат наведени да го прифатат и најочигледното извртување на стварноста затоа што никогаш не ја сфатиле огромноста на она што се бараше од нив и не беа доволно заинтересирани за јавните настани за да разберат што се случува.

Што ќе правеше со него уште не знаеше баш најчисто, но нели беше спремен да направи муабет за тоа со ќајата, божем бара од него совет како од прв пријател.

Ако се бара здравје и напредок за овците, ќе се донесе или овца, или коза, некој стог сено за да се изранат 800те манастирски овци; ако се бара здравје за говедата, ќе се ариза ја само теле; крава или пак и двете заедно; да навали св.Димитрија потешко да се умножат поголема сурија) ако се бара услуга човек, тогаш со што ќе знае свети Димитрија оти тој и тој бара од него некаква заштита, ако не да ги гледа тука, пред него по една две години.

Односите со поп Спиро од неговото Полчиште не беа баш толку добри, бидејќи тој секогаш кога служеше во манастирот бараше од дедот Сталета да му плати цела бела меџудија, а врз тоа парите од молитви, крштења, пеанини и друта свештени работи не ги оставаше попот на манастирскиот диск, ами си ги прибираше во својот џеб, та дури и литургиите што ги носеа селаните за нафора си ги клаваше во торбата и им ги носеше дома, на попадијата и дечињата.

Второстепениот суд ја уважи жалбата на Китан и го врати предметот на повторно разгледување, со напомена дека стручни лица за таква експертиза (геофизичари) треба да се бараат од Факултетот во Белград.

Фонче откако ја прегледа куќата од Китан, вртејќи ја главата како да не верува дека ова е случено со неа, во тужбата наведе дека куќата е оддалечена 150-200 метри од каменоломот; дека кога ја изградил Китан, тужениот Танаил, не вадел камења со експлозив, ами рачно; дека од тие експлозиви куќата добила пукнатини кои со време сѐ повеќе се шират и дека се заканува опасност куќата да се урне; куќата кога ја изградил немала никакви пукнатини, а за тоа можат да посведочат мајсторите што ја граделе; и затоа бара од судот веднаш да му забрани на тужениот Танаил да употребува експлозив и преку вешто лице да направи увид на штетата на куќата и да му ја плати на тужителот.

Укажа и на мислењето на рускиот цар Николај II, кој во тоа време изрично барал од Конференцијата на амбасадорите манастирот Свети Наум, како словенско светилиште, да му се додели на Кралството Србија, а со што се согласила и Австро-Унгарија...

Нема да барам од тебе она што не можеш да го сториш.“

Притоа несфатливо грд ми се чинеше и навидум соблазнителниот предлог на Грофот, дека разбраниот и истинољубив автор, ќе си обезбеди ослободување од евентуалните обвиненија ако пројави спремност да соработува во расчистувањето на проблемите што се обидува иследникот да ги разреши.

Барем во тие денови верував дека на сличен начин се изневеруваме себеси кога ја прикриваме вистината но и тогаш кога невистината ја прогласуваме за вистина само затоа зашто тоа го бараат од нас.

Јас и денес не разбрав што бара од мене.

Или пак само сакаше да го слушне одговорот што Лев Петрович го бараше од мене?

„Тоа се и мои коски, тоа е и моја крв, запомни; секој човек им го позајмува своето месо на децата, барајќи од нив добро да го чуваат.

(Господи, некој да се осмели в очи да му рече дека сметките се расчистени! А тој знае дека не се).

Ќе си поиграат поединците со ваквата дарба извесно време, а потоа наеднаш изненадени и самите ќе откријат дека дарбата ги напуштила, а некој, на кого дотогаш воопшто не му обраќале внимание наеднаш ќе се јави и бесрамно ќе објави оти токму тој е единствениот кој е надарен со поглед во иднината, и сите поранешни јунаци, избезумени, ќе слушнат дека тој, новиот, всушност ним им заповеда и дека бара од нив часкум да се свртат назад.

„Семјон, јас не барам од никого пари, но долгот си е долг и тоа не смее да се потценува а уште помалку да се заборава“, вели студено Иван Степанович а во погледот веќе му се наѕира незадоволство.

„Тоа тебе да не те засега! Впрочем, што бараш од мене?“

Ги слушам другите – сите имаат право. Правам и тоа што не се бара од мене. Јас сум својот џелат.

А ти бараш од мене да излезам на снег во куси ракави.

- Е сега морам да го разбудам. Лично го бараат од Главниот штаб.

Ништо не ѝ реков. Незадоволен, си легнав без да барам од неа да ми раскажува приказна.

Се утарам и барам од кај ми иде гласот.

Се вртам и барам од некаде помош.

Тој на бугарската влада ѝ ја пренел цврстата решеност на царската влада, како и на Виена, да не дозволат никакви промени во овој дел на Балканот и барал од претставниците на македонската емиграција во Бугарија и од тие на МРО (д-р Татарчев Христо Матев) со кои се сретнал да водат сметка за тој факт и да не предизвикуваат нереди во Македонија.

Наместо да бараат од султанот реформи, пратениците ги вложиле сите сили да го спречат безразборното колење на Ерменците.