ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Едмондс ќе му сугерира на Каиро Киро Георгиевски-Дејан да „престане со операциите на грчка територија“, но и самиот бил свесен дека „и тогаш веројатно регрути ќе заминуваат“ на територијата на Македонија, наместо да му се приклучат на ЕЛАС.333

Тој бил свесен дека барањата за независна Македонија, „би биле загушени со сила од Грците, кои сигурно би се дигнале од цела Грција за да ги загушат“ бидејќи Грција била “ доволно сиромашна... за да ѝ се земе една од нејзините најпродуктивни територии“.

365 Британскиот политички врв бил свесен за својата немоќ да стори нешто во однос на преговорите за југословенско-бугарска федерација, пред сé поради фактот што сето тоа се одвивало надвор од британскиот дофат.

“12 Несомнено, доколку таквиот план би се остварил и би се проширил би можел успешно да му се спротивстави на обидот на Германија да ја држи “Европа во целосна потчинетост и воспоставувањето на новиот поредок би било скоро невозможно“.13 Тие биле свесни дека народот е тој кој “еден ден ќе претставува тајна армија и сите активности кои се насочени кон разбирање на тоа се активности на СОЕ, јасно одделени од воените операции, кои се преземаат од сојузничките трупи без помош на домашното население“.14 Реализирањето на сето тоа, сметале тие, било можно единствено ако се помогне некоја партија или група чија внатрешна програма му давала извесне надеж на народот дека нивните природни потреби за поголема економска сигурност, социјална правда и реформа еден ден ќе се остварат.

Но и покрај неговата наклонетост кон Македонците сепак и самиот бил свесен дека обединувањето на Македонина е невозможно.

Фактот што тој самиот не пушеше сега му стана несекојдневен, како никогаш дотогаш да не бил свесен за тоа и дека тоа нешто го откри токму во овој момент.

Претпоставувам, пишувал: „Отсекогаш сум бил свесен за илузорноста на обидот за враќање во состојбата на благороден дивјак.

Со задоцнување за кое и не бил свесен му викнал на имењакот со замав да го одбие нападот потоа да боде или со втор замав ... и сѐ така, ако викал или ако нешто говорел.

Трет нивни мртовец, рекол во себе давајќи му некое посебно значење на броењето небаре потоа полесно ќе можел да пресмета колку живи останале на целата човекова земја, но веќе сметката се менела: видел како паѓа уште еден од последен истрел во таа битка и видел како двајца од две страни со неприфатливо исти движења и исти искривени лица збрцуваат еден во друг презашилени алатки на смртта, едниот сличен на мртовецот пред неговите нозе, другиот неповторливо сив и влакнест, со обетка на увото.

Мислеа дека најпосле и тој си го наштол своето место, го начекал своето време, зборуваа дека имал и пред тоа нешто многу скапо во себе, за што не бил свесен, сакаа да веруваат во тоа.

Но, тој ниеднаш за целиот живот сѐ до овој ден не бил свесен дека толку многу му е натопена во неа секоја жиличка од неговото ткаење, секој негов поминат ден, секоја клетва.

И не сте биле свесни за убавината на станување во 4 часот наутро.

Така светот станува осознаен. А што осознаваме!?... –Она за што не сме биле свесни!

Макар што била свесна дека лаицизмот и клерикализмот не се римуваат, туку се спротивставуваат, се мешаат, вујна Клементина лесно разбрала дека овие конгрегационисти на Балканот се во некаков „свет сојуз”, кога беше во прашање спасувањето на младите балкански души.

Била свесна дека, ако не се прифати оваа вистина во животот, таа тешко би можела да го создаде, да го извиши, да го спаси своето семејство.

Таа била свесна дека нејзиниот живот на Балканот ќе биде означен од постојани мешања, од преселби, од секакви разлики: јазични, етнички, верски.

Можеби и не сме биле свесни за оние речиси постојани претрчувања на нашите размисли (во свеста или надвор од неа не бил сигурен).

Бистата на Бојс која 1946 г. ја направи Брукс ја изразува длабочината на уметниковата љубов кон Бојс, а Бојс за Ламер кажал: „Тој беше единствениот кој зборуваше, За тебе ова е единствениот можен пат“.

„Клевската изложба на студот“ од 1945.година го призна студенилото при враќањето на мртвиот дом и на мртвото општество, но „Клевската топла изложба“ од 1946 г. означи дека Бојс научил како со помош на уметноста да се стопли за живот.

Прифаќањето на ваквите појдовни точки и заклучоци можеби не би било можно кога не би биле свесни дека Кејџ своите ставови секогаш ги изнесуваше со свест дека ги изнесува своите ставови и кога не би ја имале во предвид познатата забелешка на Костеланец дека “во Америка, за разлика од поголемиот број европски културни средини, не постои утврден пат за постигнување на интелектуален и уметнички успех, еден единствен културен естаблишмент кон кој младиот и амбициозен човек ќе може да се насочи, нема одредена публика која донесува конечен суд, институции кои издаваат конечна потврда за успехот, признание или награда која ужива општо почитување“. 174 Margina #11-12 [1994] | okno.mk

Тој уште 1945 г. бил свесен за своите уметнички потреби за топлина кога нацртал квазипраисториски цртеж на три голи лика околу оган - секако фантазија на примитивните Татари кои се собрале за да се борат против студот. 1946 г.

Предавањата во училиштето за Кејџ беа начин да се направи себеси достапен на сите коишто сакаа да работат со него. (На сличен начин, издавањето на своите книги тој го објаснува како доследно спроведување и проширување на тој принцип кој неговите искуства ќе ги направи достапни до поголем број почитувачи и следбеници).

Според нив, музиката е прекумерно поедноставување на ситуацијата во која се наоѓаме.

Меклин бил свесен за експанзионизмот на СССР во југоисточна и во јужна Европа, каде што Југославија требало да игра улога на бедем на советската моќ.

Според него, претензиите на Македонците спрема Солун би го предизвикале бесот на Грците, а тоа би можело да резултира во "жестока крвава војна, од која не би произлегло ништо добро".

Во таков случај британските експерти сметале дека таквите барања "нема да бидат поддржани".

Посебно ги загрижувала неможноста да се реализира ветеното меѓу Сталин и Черчил на состанокот од октомври во Москва, кога била договорена процентуалната поделба на териториите во одделни држави во југоисточна Европа.

Британците биле свесни дека советскиот експанзионизам, започнат во годините пред почеткот на Втората светска војна со потпишувањето на договорот меѓу нацистичка Германија и СССР, ќе продолжи со ставање под своја контрола на балканските држави.

Од тие причини, во март 1943 година, во Вашингтон се одлучило да се пристапи кон формирање мисија на ОСС во Каиро, од каде би пратиле свои офицери за врска во штабовите на Јосип Броз Тито и на Дража Михаиловиќ.

Напорите на Македонците за обединување, според него, "би биле задушени со сила од Грците, кои сигурно би се кренале од цела Грција за да ги задушат" таквите тежнеења на Македонците, бидејќи и тој бил свесен дека Грција била "доволно сиромашна... за да ѝ се земе една од нејзините најпродуктивни територии" што, од своја страна, би ја направила уште посиромашна.

Британците биле опседнати со стравот македонското национално прашање "да не излезе надвор од контролата, што би можело да доведе до цоупс д’етат и до меѓусебни судири".

За тоа бил свесен и Черчил.

Британците биле свесни дека за вклучување на протогеровистите во реализирањето на нивните планови тие сигурно би побарале политички отстапки.

Но и тој бил свесен дека за да се постигне заедница на слободни балкански народи, неоходни се демократски влади во секоја од балканските држави и сметал дека таков капацитет во себе носат новите лидери излезени од народниот отпор, кои имаат концепција за демократски поредок на Балканот.

Тие биле свесни дека доколку Советите се "закотват" во југоисточна Европа, ќе биде мошне тешко да се изнајде такво решение кое би било поволно за Британците, бидејќи во таков случај сите карти во преговорите би биле во рацете на Советите.

Експертите воопшто не биле сентиментални спрема дотогашната британската геополитика на Балканот.

Тито, од своја страна, како што известувал Меклин, настојувал да остави впечаток на политичар што нема намера да ги промовира територијалните претензии на Југославија во тој регион пред одржувањето на мировната конференција.

Британците биле свесни оти Грција не може да ѝ се спротивстави на германската воена машинерија, уште повеќе што тие немале никакви можности да ѝ помогнат.

По редица консултации, екпертите можеле "со сигурност" да потврдат дека "Македонија за која станува збор е југословенската Македонија".

Но Американците биле свесни дека Британците не се искрени во нивните информации за она што се случувало на територијата на Кралството Југославија и пошироко во рамките на Балканот.

Тоа сепак бил знак да се преземат извесни активности со чија помош Британците би ги заштитиле своите интереси во Грција бидејќи тие биле свесни за фактот дека при крајот на 1944 година "Грција била премногу слаба за да ги изложи своите интереси на Балканот".

Пишувајќи за разговорите со Тито во врска со Македонија, Меклин истакнува дека и самиот Тито бил свесен за „деликатната природа на внатрешните и надворешните проблеми“ и дека во поглед на развојот на политичките работи се однесувал многу внимателно.

Британските експерти биле свесни дека "Русите не можат да имаат доминантна позиција во југоисточна Европа" и поради тоа ги "користеле движењата предводени од комунистите во Југославија, Албанија и во Грција како средства за да ја остварат својата цел, но не и како неопходно средство само по себе".

Велика Британија сè уште не ја покажувала својата слабост и таа, стоејќи на "стаклени нозе", се надевала дека и понатаму ќе успее да доминира на Балканот, како и во годините пред војната.

Во првиот момент по добивањето на информацијата тие како да не биле свесни за која Македонија станувало збор — за Вардарска, Пиринска или Егејска.

Пристапувањето на Кралството Југославија кон Тројниот пакт само било потврда на неможноста да се формира балкански фронт кој би му се противставил на германското напредување.

Британците имале само "празни ветувања" при убедувањето на балканските држави да му се спротивстават на Хитлер со сопственото оружје, без никаква воена помош од Британија.

Но секако биле свесни дека е неизбежен идеолошкиот судир со СССР.

Од тие причини, Британците со посебен интерес ги следеле добиените информации за формирање југословенско-бугарска федерација.

Но бил сигурен во едно, дека "нивните заемни односи ќе бидат во сè поголема мера регулирани и дека проблемите што ќе се појават меѓу нив ќе бидат решавани во склоп на желбите на Москва".

Во однос на санитарниот кордон, Салвемини сметал дека тој е насочен против Русија и дека треба да се напушти.

Тие биле свесни дека, и покрај пријателското додворување на официјална Грција на Високата Порта, христијанското население во Македонија, што ја признавало патријаршијата било исто толку незадоволно од османското ропство колку што било и населението што ја признавало Егзархијата.

Тој бил свесен за тешките последици од тоа, а гемиџиите се гледа, не размислувале доволно реално за она што ќе се случи по нив.

Сите консултирани во Бугарија биле свесни дека Братството немало никакви сили за да се бори против Организацијата, а со негово влегување во нејзините редови ќе може многу повеќе да придонесе за врховистичката кауза.