ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

- Немој така, - ми вели еден Турчин фаќајќи ме под рака. – Проблемот е решлив, - ми вели тој, - само што ишмилет живее овде.

- Што да ти кажувам, - ми вели тој рамневејќи се. – Јас не сум со нив. Јас сум другар на чуварите.

- Остави ме, - ми вели тој и од очите не му потечуваат солзи само затоа што сите сокови од него се исцедени. – Еве има повеќе од сто години како сум умрен и никако не можам да расебетам дали во животот згрешив или не.

- Браво, - ми вели тој мене.

- А не, - ми вели тој. – Тоа е веќе невозможно. Овој круг е затворен.

- Да, таму, - ми вели тој мене. – Не сфаќам во што е несогласувањето.

- Греота е идентитетот на Балканот! – ми вели тој со нескриена зачуденост. – Па денеска цел свет е во потрага по својот идентитет, а ти сакаш ние да живееме како баби, да го заборавиме сопственото минато.

- Будала, - ми вели тој мене. – Тоа јас го знам.

„Добро“, вели тој, „за кофа-две, не е проблем“.

„Да видиме како изгледа долу“, му велам. „Нема што да се види“, вели тој.

Како е семејството, го прашувам уште в кола. Добри се сите, вели тој.

Еден од мајсторите се правдаше дека мастерот, како што велеше тој, му е искривен. Тогаш, смени го мастерот, му викаше Симон.

„Маказар е поделено на две партии“, ми вели тој, „како што е поделено со рекана што тече насреде.

„Слушај“, се досетив јас, „да не сакаш да ја купиш?“ „Не јас“, вели тој, „Пере зетон. Тој сака“.

„Не бре“, му велам, „не е важно“. „Треба да беше дванаесет и петнаесет“, вели тој.

„Дац ит“, вели тој. „Тоа е минато. Треба да гледаме за денес“.

Еве што вели тој самиот за себе и за неговото родно место: „Маказар беше и сега е големо село и на важно место.

„Те сфаќам“, вели тој, „ама не ми се верува“.

„Со илјадарка на месец - ќе пеам! “ - вели тој.

- Замислете - ми вели тој - јас морам овде да седам на работното место до последната минута. А кај нас, во Скопје, не е така!

„Кежовица, му вели тој, само Кежовица е за вас господин З. ! Оваа бања прави чуда“.

- Зар е ова човештина? - вели тој кога забележа дека Орде е разбуден.

Така велеше тој, иако не му беше лесно да прима внатрешна одговорност за едно дечиште што којзнае како мисли и како слага.

- Има необични случки, - вели тој.

„Тате, гледај, - вели тој - утре и јас ќе се преправам, Турчин“. - „Добро, чедо“, - му одговара татко му.

- Скини си, - ѝ вели тој и покажува со рака.

Синот знае - неговите зборови нема да стигнат до срцето на старицата: во него се таи желба посилна од секакви зборови, од секакви реалности.

- Нано, овде никој не бели... Ќе ти поцрнат дреите!... - ѝ вели тој кратко, суво, повеќе деловно и брза на работа.

- Ова е сосема инаку - вели тој. - Она беше само филм.

„Постои еден закон во природата, вели тој, помоќен од сите променливи струи, од секое влијание однадвор или влијание од минатото: тој јазик бара поезијата никогаш премногу да не се оддалечи од нашиот секојдневен говор“.

- Ти, дедо не ме сакаш! - вели тој.

И колку ти е кешот во џебот, толку ти е умот во главата“, им велеше тој на брезничани.

Според Фаерабенд, нема објективни стандарди со кои може да се востанови вистина.

„Сѐ може да помине“, вели тој. Секогаш е премногу лесно да се редуцира Фаерабенд на збирштина од срамни говоркања.

- Ти ме измачуваш, Ана! - скоро во шепот вели тој. - Исусе мој!

- Четвртиот веќе се наполни, - вели тој, - утре да фатиме кола да ги изнесе.

„Пишете, ве молам“, - вели тој и полека диктира: ОН ДИТ Љè ЛА МОРТЕ Н ЕСТ ПАС è МАЛ.

- О мајн гот, вели тој. - Ти пак уживаш во сопствената личотија.

не му текнува ништо, него стрелајте го, вели тој, големиот, со едно кило петлици на алиштата, него стрелајте го, а селово запалете го, и војниците го грабнаа, го залепија на ѕитчето од црквата и се даде команда ״оган“ и старшијата се свлечка покрај ѕидот, се истиша како и гајдата што заборави да ја испушти од раце и може да е уште таму, оти ние после се разбегавме, тие фрлаат пушки, а ние бегаме, кој нагоре, кон напреку, и после, ене што направија од селото, може да е ова судниот ден, судниот час, вели Николе Валавичарот.

- Ами од кај дојде, Јоне, му велам јас на мажот, како дозна дека надотекла вода во гумново, му велам, во сонот: - Така дознав, ми вели тој, како што спиев во окопот ми се кажа и дотрчав, вели.

- Заколете ја, вели тој што им е како главен, војвода. Тие ги подместуваат штиковите, а кладенчето си ромори, небаре низ уши да ми поминува. 195

„Строгост, строгост и строгост“, велеше тој обично и при последниот збор мошне значајно гледаше во лицето на оној на којшто му зборуваше.

Го гушкаше и татка си и го прашуваше: „Нели сум твој, тате?“ „Мој си, синко“. Му велеше тој.

Чашата ја преполни информацијата (неофицијална, добиена од свои, тајни извори) од Одделот за недозволена трговија со дрога и оружје за можна инволвираност на неколкумина од групата што работеше на теренот и во овој дел на, како што велеше тој, дејствија.

Има уште еден во Стрелеско, вели тој.

Таму само со мазга можат да се однесат материјали, вели. Нека биде и со мазга, реков јас. Добро, вели тој, заради Симона, инаку не се исплаќа.

А тој ми вели: Ми требаш, вели, да донесеме нешто со тракторот. Што да донесеме, го прашувам? Ништо, вели тој.

Само немој да ме лажеш, вели тој. Мразам некој да ме лаже.

Тие денови, средината на септември, кога Методија веќе разбрал што се случило, дека Симон е уапсен и зошто е уапсен, подработувајќи на гробот на Борко на завршните работи, како што велеше тој, го пројала мислата за она што го открил Симон и тргнал да го види со очи самото место спроти долнечките гробишта.

Убав е, вели тој, со голем екран и во боја, со дваесет и четири канали.

Гледам кај има камења, вели тој спремно. Ми требаат камења.

Какво лажење, му велам јас, не сум дете. Дете си ами што си, штом вака збориш, ми вели тој.

„Бојано, Боцо, види да видиш шо су ти донесол!“ — вели тој, и ми а подава новата торба, влашка, со ново струнено поврзало.

Едниот девер ги става пред неа новите чевли, таа ги клоца де онаму! — „Ај беља!“ — вели тој.

Нека ми е уѓе: на таква глава таков брич, што го вели тој збор татко, ем ак има што го вели, чунки сѐ што ме учеше и ми велеше, сѐ по глава ме удри.

- А мажите? - прашувам. Не знам од каде ми дојде на ум и ова прашање. - Не сум сигурен - по кусо молчење вели тој.

Желките бавно живеат, вели тој. Можеби тоа ги прави и долговечни.

ТАА не е неделно списание и не излегува, како што вели тој, „во последно време откако се намножија независните весници“, туку е месечник и излегува повеќе од седум години.

- Што да ти правам, многу си загази, - божем сожаливо му велеше тој на Бошка.

Па што, си вели тој, тие имаат она што немаме ние, а ние пак она што немаат тие. Па, тоа е прекрасно!

- Што сакаш да ти купам, Лиде? Имам многу пари, - вели тој.

- Добар ден, - вели тој. – Ви дојдов на гости. Ќе ме почестите ли со колачиња?

Како карпата да беше тој самиот.

„Кога нѐ исфрли судбината на овој брег, ни нарача оти големиот час ќе пристигне!“, вели тој, богами, како Каламатија да држи говор кога ќе го избереа за народен пратеник.

„Кога ќе стркалаш карпа од ридот зар можеш да знаеш кого сѐ ќе повреди, во што сѐ ќе удри и каде најпосле ќе се распарчи и ќе се здроби!“, ми вели тој а со очите како и вистински да ја гледа таа огромна грамада што се валка од ридот и оди право кон него.

„Веројатно слушна за нашиот Бел Корпус во Белград!“

„Васј“, вели тој, „мојот Бог го оставив дома. Или тој ме напушти. Не знам. Што барам јас в црква?“

„Семјон Иванович“, се обраќа сосема службено Иван Степанович кон татко ти.

„Мене ме доведе кај тебе важно дело, дарагој Семјон“, вели тој и веќе се гледа дека однапред му се радува на учинокот на својот вовед.

„А, еве, што да лажам, покрај оние, исплашените смртници“, ми вели тој, „ги имаше и такви кои не залегнуваа во рововите туку пукаа стоејќи.

Ќе пукнеше од мака учителот. - Нејќам да имам нем човек во класот, - велеше тој, - нејќам да имам луѓе инаетчии ...

„Не ми е веќе до убивање, сит сум...“ им велеше тој.

„Јазикот да си го каснеш!” ѝ велеше тој, и секое утро, уште пред да се разбуди таа, Полин излегуваше од дома и шеташе по сите околни места и собираше разни лековити тревки и билки: матарка, лопушка, кофил, калуѓерче, русе, златарка, прешлика, штрково цвеќе, напрсточе, млечарка, кострика, лишарка, кадифче, коњски босилок, чочорка, цволика, кикара, вратика, жалфија, калофер, добричица, царево око, иванчица, вртолумче, лобода, пчелинок, кукавичица, курвиче и др.

„Кој во која боја припаѓаме, сликаре?“ го прашуваа. „Најдете се сами“, им велеше тој.

„Љубовта ја сметам за вирус“, вели тој, „голема измама што ја инсценирал женскиот род“.

- Ме скокотка! - вели тој смеејќи се.

А планините пред Грамос, вели тој, се викаат Краставец, Фламбуро, Чарно.

- Тука - вели тој - тука ме прободи...а од каде ли во мене толку крв?

„Другарите тоа го сметаат за опасно“, ми вели тој мене, на што веќе немам што да приговорам. Очигледно бев виновен.

„Готови се“, ми вели тој мене.

Ти, ми вели тој, беше во Србија за да ја продаваш таа стоката украдена од железничката станица.

— Ништо не гори, вели тој, излегува месечината.

јас сум до тебе, ми вели тој, јас цело време стојам до тебе, ми вели, ами оти не ме браниш од галебиве, му велам, нема со што, ми вели Горачинов, гледаш дека ми се зафатени рацеве, и после како да сме гувееле пред сонцето паднато во водата, се наведнуваме небаре пред свекор, пред свекрва, што се вели, а водата светка, си потфрла тркалца од бела пена, како ситни пари да сум пуштила, да сум фрлила во водата и парите ги собираат плипот деца, а после не биле деца, туку јато риби, изрипуваат нагоре, им светнуваат белите мешиња над водата и тогаш од бродот ми паѓа Горачинов, се провира и ми се губи ко јагула меѓу рибите, јас викам по него, но гласот нерастурен ми се враќа назад; се враќам и јас од сонот,

— Каде, вели тој, нема сонце на лицето.

А кај ме видовте да зборувам, вели тој.

ме нацрпува и ме крева в раце Горачинов и ко невеста ме внесува во кабината, да не сум ти тешка, му велам, чевлите ти се тешки, ми вели Горачинов, тоа е најтешкото на тебе, ми вели, а пред вратата аплаудираат и Силјан Лилјаков и Филип Хаџиевски и Ристо Коларов и Лазор Рогожаров, што ќе правиме ако нѐ разделат, му велам на Горачинов, ништо, вели тој, в затвор не можам да те изневерам, а на бесилка уште помалку, ми вели и ме легнува на креветот, којзнае дали ќе ме сакаш после, му велам, којзнае дали ќе можеш да ме сакаш,

— Ами, од кај се најде ти овдека, ми вели тој.

— А што бараше овдека, ми вели тој што ме нагази.

Земи го целото, ми вели тој.

— Ние сме бележани, ми вели тој што им е ко шеф.

Јас те прашувам за машко, ми вели тој.