ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Се фатив право за кваката, влегов во претсобјето и ја слушам свеската од кујната прашува кој е.

Однатре некој праша кој е.

Граѓанинот и селанецот влегоа внатре.

Тогаш не викна директорот за да не праша кои се овие девојчиња, бидејќи не му беше јасно?!

Го изгледа убаво, ама кога не го позна, позастана пред него и го праша кој е и каде оди.

Никогаш не ја прашав кој ѝ пишува.

Никогаш не се прашал кој го крстил со тоа грдо име и затоа не се погледнуваше во огледало, едно што по домовите ретко имаше такви луксузи, а друго и затоа што не сакаше да си ги гледа мозолките по лицето.

И после една друга го праша кој си ти, а тој и рече: „Брат и од Кате — Анѓеле“.

Се заврте кон мене и иследнички праша кој ги украл парите.

Излезе маж во одминати години, трипати се прегрна со Исо и без да праша кои сме и од каде, истото го стори и со нас.

При првата средба не и било згодно да го праша кој се грижи за децата, ниту да најде начин да му предложи некаква помош за нив.

Јас побрзав внатре во куќата, плашејќи се Вера мене да не ме праша која беше таа жена со црна шамија на главата.

Но кога ја прашав кои се тие чекори – не сакаше да ми каже.“

Помислив на Рајнер и на брат ми, и ја прашав Сара: „А кој е првиот чекор кон станување татко?“ „Не знам,“ одговори таа.

Го спуштил стеблото крај легнатото тркало на двоколката, прашал кој ќе му помогне.

По недовршената врвица по која лете се движеле помеѓу капини и камења нечии овци кон пасишта или поило, се враќал со младо стебло на рамо и со секира в рака стопанот на скршената кола, здрав и мускулест човек, селскиот качар Никифор Ганевски, инаку домазет во Кукулино, со муцка која, колку и да се гледа, не останува во сеќавање ни половина ден.

Бев болен и мал момчак чии прсти тогаш не допреле женско месо и можев да знам дека и со маки ќе се исправам, ќе допрам врв на нож до грлото на килавиот Јаков Иконописец што пошол сам од Кукулино по нас да ја одмаздува својата споулавеност и да го прашам кој ќе го одбрани од казната за која треската ме определила, и можев да ги прашам засипнато другите по што се позрели од мене кога не процениле како и од кого горел Круме Арсов и кој е грешниот светец дојден да го убие волот на Цене Палчев или на Чучук-Андреј или на Осип Сечковски, не знам, на еден од луѓево чија желба е да донесе камења, два и тешки, за воденица со мрак под покривот што ќе е светлост само за призраците, и пак не станав од сламата на Никифоровата кола, еднаш со скршена, сега со втора оска, а небото не се уриваше со бучава како што мислев и не летаа ни врани ни пропаски, ни некои евангелски птичиња со црвени вратови и со грпки, само татнеше под нас земјата во која коските на мртвите се кршеа една од друга и нѐ предупредуваа да клекнеме и да се помолиме за црвите во нивната шупливост, и чувствував со ноздри дека ќе испука дамкавиот камен од кој се спуштија Онисифор Мечкојад и Јаков Иконописец и ќе пушти од себе стеблики со горчливо млеко во себе, меѓутоа слушав шушкаво дишење, свое бездруго, останувајќи бессилен под влажни сенки како под кожа на страшно голема гуштерица, и си реков не си веќе жив, сполај му на господа, сонуваш мртов сон обидувајќи се да мрдаш со прстите во опинците, си раскажував, а во тие опинци уште лежеше студот на водата од потокот што го прегазив кога се враќав од Мечкојадовото засолниште во забелот, во тој ден или вчера, пред сто години можеби, и го барав со внатрешниот вид на очите среќниот миг на детството од дните кога со врескање се прерипува баднички оган, наеднаш без возбуда да се сетам дека бев премал кога мајка ми умре заедно со мојата новородена сестричка и кога татко ми отиде и не се врати, едни да докажуваат дека загинал од димискија, други да се колнат дека се преженил кадрав и убав, животворна сила заради која и света Петка повторно ќе можела да се најде на земја.

Но јас веќе знаев кој е со него и дека тој што е со него е изврзан со гнил ремен, ишаран од стапиште со модрици и безумен како и секогаш зашто до мене достаса најпрвин неговиот глас - „Не давај ме, внуку, на никаквециве, ќе ме обесат“ - потоа јасно го видов како се ниша килав пред својот внук и судија и како плаче кикотливо, ја видов таа безначајна празнина во лита и скудна облека на која никнала долгнавеста тиква со влакна, но тоа е сега прикаска што мојава улава старост ја раскажува со чувство на посничка осаменост пред друга, калуѓерска и божја, бездруго свето дрво што размислува над туѓи мисли и се моли над туѓ грев, на оние што веќе ги нема, што се прав како што ќе сум и јас утре прав, јас, Лозан Перуника, дамка од дамките на минатото и вчерашна жива смрт од дружина на мртви луѓе, и тие вчера со гнев и јад во секоја капка на крвта вчера, кога и јас, и сирак и главен терач на туѓа двоколка со сив ѕевгар, сонував и живеев зелено, зелен во една земја што помеѓу топењето на снегот и сушите на болните лета не знае што е зелена пролет, зелен април или зелен мај, и знае или можела да знае што е зелен страв пред чудовиште оплодено од еден друг господ во градината во која се преселиле од рајот женското петле Адам и неговото ребро со женска коса, женски колкови и женско умеење во гревот да посади боцки од кои душата станува жива рана.

ФЕЗЛИЕВ: И... дури не прашате кој е човекот што треба да го убиете?

Првин сите се острелушиле, а потоа стрико Никола се доближил до пенџерето и прашал кој тропа.

Лазор погледнува спрема пругоре спрема гредите, како да сака низ ќерамидите да види што се случува таму надвор, или како да сака да го види господа сокриен зад ќерамидите и на небесата и да го праша кои му се намерите за ноќеска.

Гледам јас горе, па гледам долу во нозете, во чевлињата, не сум ја прашал кој ѝ ги купил чевлињата со жапчиња што се запетлуваат.

Синчето не се предава: го повторува прашањето илјадапати, не дозволува поука, се дрзнува да допраша.

Отпосле ќе прашаат кој е на потег, ама јас веќе сум подзаборавил на играта, сум ја нарамил пушката, излезен сум во дворот и тргам на чкрапецот кон секаде: дум дум дум!

И самиот праша кој сака таа да биде.

Ќе се извлечеме и пак ќе не зграпчат гардистите на Мортенија, реков во себе. Гардистите се моја грижа.

Додо ме праша кој е Пајо.

Учениците почнале да се погледнуваат, па Петар му дал знак на Јована да праша кој ли е тој, за кого зборува.

- Човекот, - продолжи тој - што ги зеде дрвата, праша кој сум.

Застана пред залостената порта. Без да праша кој е, го подигна лостот, отвори.

Таа строго погледна таму од каде стигнаа овие зборови и без да праша кој е тој што ги изговори овие зборови, рече: - Другаро, срамота, рече дека новата власт ќе го истера Господ од срцата на људјето.

- И велиш бездруго ќе не примат? – прашаше кој знае по кој пат Мече, вртејќи со глава како да не му се верува.

Не ги интересира ти што си направил зашто и нема што да те прашуваат, осуден си веќе, се знае за што, туку те прашуваат кој што рекол во ќелијата.

Мајка ми еднаш ме праша кој знак во хороскоп е Мила и јас тогаш не знаев да ѝ одговорам, но отпосле дознав дека е Риба.

Мајка ми беше одушевена.