ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

И бевме таму; го гледавме газдата како вози, како ги искачува ритчињата, како ги совладува пречките, како ги прескокнува долчињата.

А таа навика сигурно му е од војната.

Знам, ако случајно го прашам, зошто на тој начин го обесил ранецот, сигурно ќе одговори дека тешкотиите што ги совладуваме во животот создаваат најтрајни навики.

- Во колипката, Мајката го осознава последниот таен чин на бесконечната обнова на величествената прокоба на змискиот праотец, звездениот двигател, кој низ постојана жртва ги совладува демоните на минливоста.

Каде љубопитните зборови се некогаш раздвижени мравки што снаодливо ги совладуваат тревките на заборавот, а некогаш лебед – девица со розеви нозе што го зануркуваат снежнобелиот врат во многуликите води на детството.

Ама атмосферата е веќе спласната, сите се исполегнати по седиштата, и сонот полека ги совладува.

И потоа ги совладува уморот создаден од обидот да се справат со звуците; пискотниците и криковите на психијатриската клиника Гнездо како да се оддалечуваат од нив, како да доаѓаат од далечината, и повеќе не се човечки гласови, туку звук кој го создава ударот на човечката болка, претворена во гнев, по гонгот на судбината.

Во оние други спални, во кои спиеја по две, по двајца, среќата и несреќата се врзуваа во јазол.

Попот не се напрегал богзнае колку да ги опише страдањата на болните: Сандре Самарија, Самуил Пендуш и Филип Макариев блуеле или плукале крв пред умирање.

Како и да било, другите останале да се раскажува и потаму за нив. * Значи, ако не се грешело во сметките, по напуштањето на сиротинските расфрлани лесновски куќи зад господовиот грб, со бледи каменоресци, со многу трудни жени и со еден поинаков поп отколку што бил историчарот Доситеј Давидовски, дружината останала без повеќе од десет луѓе и со триесет камења за петнаесет воденици, и останала без сили да ги совладува нагорнините, дури и голите рамнини на кои и најмалиот камен израснувал пред очи во застрашувачка карпа од исконски дни.

Тој веќе никако не можеше да ги совладува нив.

Животот ме товари со полни бисаги страдања, та морав да ги совладувам премрежијата што секојдневно ми стоеја на патот.

Камилски по Татковото искажување речиси стана убеден од општите причини да се навратат и на турцизмите во јудеошпанскиот јазик, но очекуваше да ги слушне и посебните причини, коишто можеше да ги претпостави и самиот: - Сефардите, со космополитски дух и носители на бројни професии, полиглоти, со моќ брзо да ги совладуваат јазиците на луѓето со коишто живееле, успеале да се приспособат и во османската средина.

За тоа сведочат и големиот број турски заемки со различно значење кои биле преземени во јудеошпанскиот што се говорел во Македонија, но и во другите средини на Балканот.

Неговите книги ја имаа моќта да ги совладуваат границите.

Сите пречки толку вешто ги совладуваше и истовремено толку добро ме водеше што вчас помислив да не е нешто опфатен од духовите.

Филозофот од балканско потекло ги урнуваше во мене сите оптимистички химери, сите можни лажни апсолути, метафизички или идеолошки илузии.

Амбасадорот ги совладува границите.

Така, на пример, во битките со историјата, во самата историја, која отсекогаш ги совладувала Балканците, оставајќи им ги во лажна утеха митовите на пропуштената величина, Емил Сјоран, ќе види црна иронија што се движи.

Сфаќаше дека ќе мора, една по една, да ги совладува стегите. Да победува.

Веднаш потоа, пред очи ѝ се мерна лицето на лекарот. Ѝ прозвучеа неговите зборови дека треба да се бори со ваквите состојби, да ги совладува, ако не сака пак да се врати во болницата...

Тој се пренесе за миг на некоја од неза­пишаните страница на својата Историја на Балканот низ падовите на империите, за да си го постави прашањето на коешто, подоцна, имаше намера да му посвети едно цело поглавје во книгата – зошто Балканците, кога не се начи­сто со историјата, со нејзината моќ да ги совладува, и во својата немоќ да ѝ се спротивставуваат, лесно им се пре­пуш­таат на легендите.

Кога откриваше како Игор Лозински се справува со историјата, Татко добиваше аргументи за својата мисла дека историјата не ги совладува силните личности, кои успеваат по цена на силни страдања и издржливост во минатото да ја насетат оракулата на иднината.

На грижите местото им е кај помладите. Оној кој чувствува потреба да го освојува светот, да ги решава неговите проблеми, да ги совладува искуствата на напредокот - нему и грижите!

Но таа за да не се оддели од Милчо, се трудеше да навлегува и да ги совладува нивните игри, па и оние најтешките какви што беа: прескокање еден преку друг, борење па и играње топка, само да не ја отстрануваат.

Не беа најимпресивни хаотичните и драматичните ситуации со кои постојано се судираше, почнувајќи од бреговите на Охридското Езеро па сѐ до бреговите на Босфор, туку начинот на кој тој ќе ги совладува противречностите заедно со своето семејство, имајќи крај себе и една прекрасна сопруга достојна за восхит.

Секако, тоа е кревок рламен, растреперен и под закани, но, сепак е рламен кого никаков удар на судбината, никакво предавство, не би можело да го совлада.

Заморот ги совладува, врз очните клепала натежнува дремка.

Сите напори ги совладуваше со леснотија од едно чувство на исполнетост од големиот подвиг што го направија заедно со Танаско и неговата Пена - што ги вратија моштите на дедо Костадина во Македонија и што ѝ ја олеснаа смртта на старичката.