ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Се сфаќа зошто трчаат од дома за да стасат навреме на работното место и зошто, откако ќе им престане работниот ден, пак, само сега уште посилно, трчаат да пристигнат дома, да можат далеку од бучавоста по улиците, во метрото, во автобусите, далеку од едноличното тракање на железничките тркала, да се одморат, да здивнат во домашното катче, а размислат за домашните проблеми, да потрчаат пак по продавниците за да купат нешто за секојдневниот живот.

Правата и обврските на работодавачот – преносител, за неговите работници на кои работниот однос им престанал, до денот на пренесувањето остануваат непроменети, освен ако со други статутарни одредби поинаку не е определено (чл. 68-а, ЗРО/05 – Пречистен текст).

Сомнителна е и одлуката правата и обврските на работодавачот – преносител за неговите работници на кои им престанал работниот однос, да можат да бидат уредени со подзаконски акт (статут), бидејќи ваквата рестриктивна (и дискриминаторска) формулација може да се третира и како противуставна.25 Се воведе и дополнителна обврска пред извршување на пренесувањето, работодавачот преносител и стекнувачот да ги информираат и консултираат синдикалните организации за пренесувањето и да склучат договор, како би се избегнале можните негативни импликации по работничките права, со посебен акцент на условите за работа и вработувањето.

Предвидена е и обврска, во случај да ги отпушти работниците кои ги вработил по основа на овој закон пред истекот на периодот предвиден со овој закон, работодавецот да го врати износот на надоместените средства во еднократен износ со банкарска камата на средства по видување, освен за бројот на починати работници и работници на кои им престанал работниот однос по сила на закон (чл. 6).

Второ, и кај овој закон 125 постои одредба која пропишува дека работниците на кои им престанал работниот однос на нивно барање или поради кршење на работниот ред и дисциплина не можат да ги остваруваат правата утврдени со овој закон (чл. 7).

Доколку на странците од овие категории им престане работниот од- нос, но не по нивна вина, тие имаат право да се заведат во евиденција- та на невработени лица во Агенцијата за вработување на РМ (чл. 12).

Одредено ограничување за работниците кои се вработени на неопределено време преку овој закон да не го прекинат работниот однос по свое барање, да ги исполнуваат обврските и да не ја кршат работна дисциплина претставува одредбата според која за повторното вработување на оние работници на кои им престанал работниот однос по наведените основи работодавците нема да можат да ги користат поволностите од овој закон (чл. 8).

•  второ, одредбата која предвидуваше дека работодавецот е должен да ги извести работниците, на кои ќе им престане работниот однос поради деловни причини, еден месец претходно – во случаи на поединечен престанок на работен однос, или во случај на престанок на помал број работници; а три месеци претходно – во случај на престанок на работниот однос на повеќе од 150 работници, или на најмалку 5% од вкупниот број вработени во претпријатието (чл. 136, ЗРО/03 – Пречистен текст) – беше променета на следниов крут начин: „Работодавачот за намерата, а најдоцна 30 дена пред донесувањето на одлука за престанок на работен однос на поголем број работници од деловни причини е должен, за причините на престанувањето на потребите од работата на работниците, за предвидениот број и категоријата на вишокот на работници и за предвидениот рок во кој ќе престане потребата од работата на работниците – да го извести репрезентативниот синдикат кај работодавачот, а ако нема таков тогаш претставникот на работниците, и да се советува со нив за можните начини за спречување и ограничување на бројот на отказите и за можните мерки за спречување и ублажување на штетните последици“ (чл. 95, ЗРО/05).

Укината е и можноста стечајниот управ- ник и претставниците на работниците, пред да започне постапката за меѓусебно спогодување на интересите, до Заводот за вработување да поднесат заедничко барање за решавање на вработување на ра- ботниците на кои ќе им престане работниот однос“ (чл. 32).

Целната група чие вработување се сакаше да биде олеснето беа невработените лице со најмалку 25 години пензиски стаж и над 54 години возраст на кои работниот однос им престанал по основ на стечај или по основ на технолошки вишок, кои оствариле право на надоместок од осигурување во случај на невработеност и се евидентирани како невработени лица над две години по искористување на правото по основ на невработеност (чл. 3).

Покрај ова, изостана и обврската на стечајниот управник да ги извести работниците најмалку еден месец пред да им престане работниот однос.

Исклучок од оваа одредба претставуваат оние работници на кои им престанал работниот однос по сила на закон и оние работници кои што починале (чл. 8).

Невработените лица кои можат да бидат вработени за да се уживаат поволностите од овој закон се следните категории невработени лица: а) невработените лица кои се евидентирани како невработени најмалку една година; б) невработените лица на кои им престанал работниот однос со отказ поради економски, технолошки, структурни или слични промени; в) невработените лица на кои им престанал работниот однос поради стечај; г) невработените лица – корисници на социјална парична помош и д) невработените лица со психофизички недостатоци (чл. 3).

Покрај нив, право на парична помош имаа уште четири други категории невработени лица: жените корисници на паричен надоместок за време на бременост и породување, лицата кои посетуваат стручно оспособување или преквалификација, лицата на кои работниот однос им престанал поради стечај или редовна ликвидација на организацијата во која работеле, како и оние лица со повеќе од 25 години стаж на осигурување (чл. 19, 21, 23 и 36, ЗВ).

Во ЗС од 2006 година изостана предвидениот отказен рок во кој стечајниот управник треба да ги извести работниците дека работниот однос ќе им престане.