ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Овие разговори секогаш се криеја од нас децата, а сега тие ни се откриваат од овој покер на животот на постарите.

Без да тропне на металното ѕвонче на капијата, влезе во дворот наврапито и запраша веднаш каде е Татко, без да нѐ погледне нас децата в очи.

- Конечно и кај нас дете да заплаче!

Мајка на патот го бараше просторот каде што пред многу, многу години, тогаш во обратен правец, со едно прастаро вовче кое исчезна со тесната пруга, со Татко и со нас децата патуваше кон Скопје, крај реката Вардар каде што останавме засекогаш, во друга земја, со друг народ и дел од нашиот.

Впрочем мајките и бабите за нас децата секогаш имаа уште по нешто што беше само за нас: дивјачки, горници, грозје, туршија а и јаболче понекогаш. Убаво беше.

Го паметам како добар човек и уште подобар шегаџија. Не знам дали неговите шеги беа толку шеговити и секогаш нови кога ги правеше со возрасните, но нас децата тој секогаш знаеше да нѐ изненади и да нѐ засмее до пукнување.

Понекогаш мислам дека родителите се многу глупави, што дека се возрасни.

Потоа ќе ја нема меѓу нас децата една недела, или повеќе, или помалку, сѐ зависи од одлуката на нејзините, и пак одново истото. Секогаш истото.

Криевте од мене, но јас, иако бев малечка, сфаќав дека нешто се случува: чудно ми беше сето она што го правевте; но како што растев, сѐ појасно ми стануваше тоа; не можеше да ми избледи и да ми исчезне она што ѝ го правеше на мајка ми: ја тераше да носи појас на мевот; ја тераше одвреме-навреме тој појас да го зголемува, да му приклава дипли со памук и крпи, да го заоблува мевот што поприродно да изгледа; ја предупредуваше да се пази од луѓето и од нас децата, но кутрата мајка не можеше да се допази, да се дочува: кога тоа го забележав една вечер, не ме фаќаше повеќе сон; се преправав дека спијам, а гледав како таа скришум го вадеше појасот и на месечевата светлина дошиваше уште дипли.

Околку нас децата скокаа, даваа совети и скоро сите беа на наша страна.

Таму Полјаците нас децата нѐ сместија во детските домови.

Нашите родители, доаѓајќи во Виена, имаа решено, како и многу други Евреи во градот, да им го пренесат еврејството на своите деца само преку крвта, но не и преку религијата; се надеваа дека тивката асимилација и сочувувањето само на невидливите белези на нашето потекло – оние кои се во крвта - ќе направи да бидеме рамноправни со останатите граѓани, а самите тие остануваа во својата вера онака бесшумно како што татко ги изговараше зборовите додека гледаше во „Талмудот“.

Разменуваше малку зборови со мама, прашуваше дали е сѐ во ред со нас децата, со домот, а потоа ќе го земеше „Талмудот“ и, седнувајќи што подалеку од другите, тивко почнуваше да чита на хебрејски, јазикот кој за него беше свет, а кој никој од нас, неговите деца, не го научи.

Нас децата, блажени од среќен замор, бргу нѐ надвлада сонот.

Главниот козар почна често да доаѓа кај нас, па и тоа придонесе видливо да расте угледот на нашето семејство меѓу козарите во Козар маало, и пошироко во градот, макар што имавме само едно кревко, но за нас децата златно козле.

Колку и да настојуваше да ја прикрива својата вознемиреност, пред нас децата, во погледот ја немаше сината ведрина во која често отпловуваа нашите сенишни мисли.

Во деновите на гладот, кога татко ми уште немаше купено коза, нас децата често нè повикуваше бабата Русинка, никогаш не нѐ оставаше без намачкано парче леб и чаша млеко од своите кози.

Некои гласови идеа и до нас, но за сите нас најзначајно беше што татко ми купи коза, а мајка ми беше среќна со сите нас децата.

Но не со ред и за нас, зашто ниеден постар нас децата не нѐ почитуваше, за да седне да ни кажува нешто.