94. Организираното револуционерно движење во Македонија има знатно подолга историја и започнува всушност уште во 60-тите години од XIX век, коешто изведе и масовни востанија (Разловечкото во 1876 и Кресненското во 1878 год.) што станаа одредници во новата македонска историја, но Мисирков има полно право кога образувањето на најмоќната организирана револуционерна сила во земјата – ТМОРО – ја поврзува непосредно со македонските интелектуалци што учествуваа во тие бегства од Македонија во Белград и во Софија и во акциите особено во Бугарија на самиот почеток на последната деценија од минатиот век.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
29. Илинденското востание несомнено беше вешто однадвор инспирирано при што беа привлечени за него и предани претставници на самостојната македонска ослободителна борба, но народот, како што вели Н.Вапцаров, “си влеа своја содржина” и создаде епопеја што стана углед и поттик за идните револуционерни подвизи.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Жал му беше за невиното сиво гулапче што стана плен на јастребот, и ги стегаше песниците, заканувајќи му се на крвожедниот воздушен разбојник.
„Било едно дете“
од Глигор Поповски
(1959)
Таму постојано оперираме луѓе што станале против природните закони.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
И кога ја најдов, не знам што стана со мене.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
И добро што стана така: при посетите во затворот дознав на чија страна е вистината.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
И после не знам што стана...
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
ИЛИЈА: (како и погоре спокоен), Јас те поканувам да се спогодиме: ако ме победиш, ќе се откажам да ја барам Антица, а ако те победам да ми ја дадеш без да разбере народот што станало меѓу нас.
„Антица“
од Ристо Крле
(1940)
Сепак Арсо Арнаутче можел да го види Лесново и низ метежот на сеќавањата. Тогаш и уште повеќе подоцна.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Стравочудебното село било куп човечки седалки од кал и со сламени или 'ржени покриви, некои од тие куќи дури и без прозорци и бездруго однатре со залостени врати зад кои ноќе над заспаната челад бдеел домаќинот со секира, со вила или со прешилест чекан за кршење камен ослушнувајќи ги шумовите и стрелушејќи се од душите на мртовците и од арамиите или од организираните одметници на распашаните глутници на башибозукот и на аскерот што станал безредие во безредието на пеколот ширум по вилаетот и исто толку по осоговските масиви на кои некогашниот деспот Оливер мислел дека ќе е исто толку вечен колку што е и господ во заблудените срца на луѓето.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Што стана со таа наша ѓаурка? Ќе прими ли исламот или уште се тегави?
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Кога децата трчајќи ѝ задишани влегоа в село, луѓето се чудеа што станало и прашуваа.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Се дерам, а во себе, си мислам, мајката, што стана од овој човек, кај отиде неговата лутина, си мислам.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Малкумина успеале да дојдат до брегот на морето и со чамци да избегаат и тие биле сведоци на она што станало.
„Јанsа“
од Јован Стрезовски
(1986)