Површен поглед на настаните што изврвеа пред Востанието ни докажува оти најсилниот поттик за националното разбудување на Македонците ни послужи зафатокот на српската пропаганда во Македонија.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Ако еден народ само постепено си го изработува своето писмо и него го преработува и притоа во неговата историја нема такви настани што ја преполовуваат и прават цела пропаст помеѓу едната, т.е. старата, и другата или новата половина, -писмениот јазик и правописот содржат во себе многу такви особини што немаат реална вредност во гласовите во сегашната состојба на јазикот.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
110. Како активен учесник во сите овие манифестации на младата македонска интелигенција, Мисирков навистина точно ги предава настаните што може наполно да се следат во постојната архивска документација во Белград.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
90. За да се увериме во тоа дали моиве заклучоци за резултатите од востанието се правилни или пак приговорите на моите противници се правилни, ќе треба да се разгледаат тие настани од најновата историја на Македонија во кои најсилно се пројави националното самосознание, а имено, ќе треба да се разгледа: преродбата на Македонците, настаните што послужија како причина да се разбуди народниот дух на Македонците, какви размери и каков правец зеде тоа разбудување?
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Настаните што се развија досега ни покажаа јасно колку ние самите можеме да си напакостиме, мислејќи оти постапуваме правилно.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Но дури и тоа беше настан што се памети во затворената осаменост во која човек мораше да живее.
„1984“
од Џорџ Орвел
(1998)
Поделбата на светот на три големи супер-држави беше настан што можеше и што всушност и беше предвиден уште пред средината на дваесеттиот век.
„1984“
од Џорџ Орвел
(1998)
Не можеше да сфати како настаните што се случуваа (или пак оние што се случувале без тој да знае) претходните месеци, па и години, доведоа до војна.
„На пат кон Дамаск“
од Елизабета Баковска
(2006)
„Го правевме тоа и во бробите“, објасни Даскалов, „кога секој загубен момент чинеше животи.
„Синот“
од Србо Ивановски
(2006)
Погребот бил настан што мора да се почитува.
„Синот“
од Србо Ивановски
(2006)
Освен тоа, Хичкок го користи старото правило, познато уште на Ајсхил во „Орестија“ дека најгрозните дејствија се случуваат покрај одарот: крајот на настаните од таа секвенца е хотелската соба во која љубезно разговараат Елза и госпоѓа Кејпор, од терасата Ашенден со двоглед ги забележува случките на брегот; секојдневниот животен ритам се дроби врз подлогата на нашето знаење дека во тој момент на друго место, насекаде се случуваат напнати и страшни настани што непосредно се однесуваат на соговорниците, непријатноста, нелагодноста се продлабочува со страшната „лоша вест“.
„МАРГИНА бр. 21“
(1995)
Тогаш всушност почна да се случува, или поточно да се открива настанот што тој веднаш го сфати како крунска потврда за разумноста на неговата зафатеност со наездата на сенките.
„Желките од рајската градина“
од Србо Ивановски
(2010)
По спомнатава вечера се случи необичен настан што заслужува посебно да биде одбележан. (Податоците за овој настан ги црпиме од „Комитските ливчиња“ на Ѓошо Савев, виенскиот студент, кој како комита лично беше задолжен за животот и сигурноста на познатата мисионерка).
„Желките од рајската градина“
од Србо Ивановски
(2010)