ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Како и сите странци кои на еден или друг начин потпаднале под влијание на грчката пропаганда и самиот верувал дека ќе најде само Грци во Грција.

И му јави на светот дека Маркос во своите одреди има странци кои не зборуваат грчки.

Во исто време, меѓутоа, во градот се слива река од нови луѓе - излетници од земјата или странци кои овде допатувале по деловна работа или како туристи.

Се чувствува сосема изгубен, беспомошен, и осамен; тогаш одненадеж сретнува странец кој зборува со неговиот јазик.

Следните промени во оваа област дојдоа со рогацијата од февруари 2014 година со додавање на два нови става кои пропишуваа дека „преместувањето на странци кои веќе имаат засновано работен однос кај правен субјект во Република Македонија од еден правен субјект во друг правен субјект, нема да се поврзува со пазарот на трудот“, а дозволите за вработување на преместените работници се издаваат без да бидат исполенти посебните услови утврдени во овој закон.

Покрај тоа, кај квотите од првата група се постави горна граница до која странците би можеле да бидат вработени, при што бројот на странци кои можат да работат во РМ не може годишно да надминува 113 5% од населението на Република Македонија кое законски е вработено, согласно податоците на Државниот завод за статистика (чл. 5).

Имено, приоритет за издавање на нови работни дозволи имаат: а) странците на кои веќе им е издадена работна дозвола, без оглед на состојбата и условите на пазарот на трудот; б) членовите на потесното семејство на македонските државјани и на странците кои поседуваат дозвола за престој во РМ и в) странците кои имаат стекнато стручно образование во областа на работни места за кои има недостиг на работници (чл. 6, ЗВРС).

Извршувањето на сите претходно наброени услуги е од краткорочен карактер (чл. 27, 28, 29, 31), а при случајот на работа на странци кои во РМ студираат нема потреба од дозвола за работа до- колку целокупниот период за вршење на такви работи не е повеќе од 10 работни часа во текот на една недела (чл. 30).

Со законот од 2007 година странците кои согласно одредбите на овој закон можат да се вработат, самовработат или да работат во Република Македонија задолжително треба да поседуваат дозвола за работа и регулиран престој во државата, додека 112 лицето задолжено да ја регистрира нивната работа, истата треба да ја регистрира како работа на странец, согласно со одредбите на овој р закон, со определени исклучоци кои се однесуваат на извршување на услуги врз база на потврда за работа, прецизирани со законот, а кои се од краткорочен карактер (чл. 4, ЗВРС).

Покрај тоа, во законот подетално се специфицираа категориите на странци на кои може да им биде издадена лична работна дозвола со важност за период до една година, односно таа им се издава на: •  член на потесното семејството на државјани на Република Македонија кој поседува важечка дозвола за привремен престој, •  член на потесното семејството на странец кој поседува лична работна дозвола за неодреден временски период, •  странец кој по потекло е од Република Македонија или негов наследник до трето колено, кој нема македонско државјанство, •  странец кој престојува во Република Македонија врз основ на дозвола за привремен престој за семејно обединување, •  странец барател на правото на азил на кој барањето за признавање на правото на азил не му е решено во период од една година, по истекот на периодот од една година (дозволата за работа се издава на три месецa со можност за продолжување), •  странец со признат статус на бегалец, •  странец под хуманитарна заштита и •  странец под привремена заштита (чл. 12).

Новина е и разграничувањето на ви- довите работни дозволи (чл. 8-14), потоа регулирањето на работата на странци кои се преместени во РМ, а кои засноваат работен однос или даваат услуги (чл. 4), вклучувањето и регулирањето на материја поврзана со назначување на работници од странски компании во РМ (чл. 19), потоа можноста за обука и напредната обука на странци во РМ (чл. 21), материјата која се однесува на сезонската работа на странци (чл. 22, 23 и 24) и регулирањето на работата која се извршува од страна на странски претставници на компании (чл. 25).

Воведена е и можноста за странците кои повеќе од три години работат кај ист работодавач и на исто работно место, нивното вработување да не се поврзува со пазарот на трудот, при што дозволата за вработување ќе се издава без оглед на условите прецизирани за издавање на дозвола за вработување (чл. 5).

Така, се воведе можноста за извршување услуги од страна на странци без поседување на дозвола за работа, но само врз основа на потврда за регистрација за работа ако се однесува на давање на сле- дните услуги: а) договорни услуги кои ги даваат странски уметници и професионални автори (чл. 27); б) услуги за трговски саеми (чл. 28); в) услуги кои се поврзани со набавка на стока и постпродажни услуги (чл. 29); г) работи кои ги вршат странци кои во Република Македонија престојуваат заради студирање (чл. 30); д) услуги за итни случаи (чл. 31).

Се укина и правото на странците кои престојуваат во Република Македонија врз основа на специјализација, стручно усовршување или практично оспособување, како и правото на странците кои врз основа на меѓународен договор престојуваат во Република Македонија заради учество во програми на меѓународна размена на ученици или студенти, да работат или да се работно ангажирани за периодот на нивниот престој (чл. 4, ЗВРС).

Според новата дефиниција тоа е странец кој не се квалификува како признаен бегалец, а на кој Република Ма- кедонија ќе му признае право на азил и ќе дозволи да остане во рам- ките на нејзината територија (чл. 1, ЗИДЗВРС).

Понатаму, ЗВРС донесе промени и во однос на процедурата за добивање работна дозвола од страна на странци кои немаат регулиран 116 постојан или привремен престој во РМ, а сакаат да добијат работна дозвола за засновање на работен однос.

Претходно, сите странци кои имаа дозвола за привремен престој имаа право да засноваат работен однос, под услов да добијат одобрение за засновање на работен однос (чл. 2, ЗУЗРОСД).

Законот од 1978 година немаше пропишано прекршочни санкции за странци кои остваруваат работен однос во земјата. 2.

Исто така беше укинато правото на остварување на работен однос без дозвола на странци кои се на специјализација, стручно усовршување и странци ученици и студенти кои со меѓународна размена престојуваат во РМ.