ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во тврдината почиваше меморијата на сите времиња: уште од праисторијата, некаде на преминот меѓу IV и III милениум, потоа скопското Кале, ќе го доживее периодот на етнолитската цивилизација, на околу 3000 години пред новата ера, потоа прастарите цивилизации од некои мистериозни причини го одбегнуваат ова место, за да го населат повторно некаде помеѓу VII и VI век пред новата ера, од IV до V век овде животот континуирано се одвивал, кога населбата на Калето била напуштена, потоа остануваат неколку векови без обележја на историска меморија, постои само еден нем сведок за присуството на големиот император на Источното Римско Царство Јустинијан Прима, тврдината Кале и античкиот град Скупи биле погодени од катастрофалниот земјотрес во 518 година.

Во тврдината беа измешани остатоците на врвовите на Истокот и Западот, како гробница на минливоста, како вечен поттик за метафизичките размисли на Балканот.

Во тврдината завршија козите со козоводецот Чанга, сите отидоа курбан, под притисокот и налетот на еден режим, во утописки занес да го донесе рајот на земјата...

Скендербег четврт век ѝ се спротивставувал во тврдината Круја на моќната султанска војска со своите три илјади верни војници, со бунтовното албанско население.

Дали е Бајазит во Скопје, дали е Бајазит во тврдината, убав свети Ѓорѓија?

Од која порта сега тој да влезе во тврдината, кога може да се влезе од три порти?

Дали е Бајазит во Скопје, убав свети Ѓорѓија, дали е Бајазит во тврдината? шепна еднаш Петре под веленцето, но за манастирскиот измеќар таквата важност истиот час се губеше.

Тој седеше на чардакот од сарајот што го доби во тврдината, и опулот, наместо кон небото, ги пребројуваше катните и покривните греди, небаре недостоен да се насладува од синевината.

Ги видоа сите налегнати борци и наредија да се исповрзат добро и да се затераат во тврдината; да се затворат во нејзиниот затвор и добро да се пазат.

Па најпосле, изворот на чешмата малку кој го знае и од нашите белким не ќе го најдат и ако се сетат – го поутеши поп Јаков загрижените свои другари, но ова прашање остана да им гори во душите на сите луѓе во тврдината и сите се обеспокојуваа од него.

Сети дека ова прашање може да биде смртоносно за неговите деца што се во тврдината и им ја погоди пакосната мисла, па почна да се прави на три и половина.

Но се задржа кај старците цел ден и ноќта преноќева тука во дворот под ведро небо и точно разбра дека водата во тврдината е доведена со ќумци од Беренското Чешмиче, кое е надвор од тврдината 400-500 метри, та уште утре ќе им ја запре и ќе ги принуди да се предадат.

Веднаш испратија двајца војници в село да донесат копачи, и уште во истиот ден до ужина каналот беше откриен и водата секна во тврдината.

Па и да сакаа, немаа со што, бидејќи оружјето што го имаа се собра со време во тврдината и сега тие беа раат работа долу, по Воденско и Солунско Поле, за да можат да ја пречекаат суровата зима по нивните изгорени и ограбени куќурки.

Затоа кадијата реши само двајца да погуби, башка од оние таму што загинаа во борбата со аскерот и самите што се избесија на брестот во тврдината.

– Десет бурила барут не се начнати – се јави Илко Весков од Мелница во чија барутница се правеше барутот и секоја година по неколку товари се носеа во тврдината.

Макар што немаше луѓе, ни поп, ни брави за курбани, ни брашно за погачи, ни вино ни ракија како и порано во среќно време, старците и бабите што се прибраа од збеговите пак дојдоа в црква да запалат по некоја свеќа или пак да се прекрстат пред иконата на свети Илија да ги има во раката нивните мили и драги што беа затворени во тврдината на Пешта.

Сега секоја куќа, како Калето, се претвараше во тврдина на стравот.

И потоа ова мистериозно исчезнување на Чанга во тврдината со своето стадо кози, зар тоа не личи на крајот на една сказна.

Како што Мајка ги задржуваше и ги смируваше пресилните зборови во својата градина и во тврдина на молскот, така во задржаните солзи ги задржуваше пресилните удари на балканската судбина и на балканската историја.