ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Како фотографијата со скромниот, настојчив поглед на тетка Рашела.  „Добро - го прашав неодамна татко ми - ќе ми кажеш ли нешто за неа?

Иако, според кажувањата на тетките, пред него на краклињата буквите тревожно им се растрчувале низ устата, на стробјаците им слабееле колениците, а престрашените чираци-сираци со заклани грла чекореле наназад, не можев да замислам дека во овој алчен рисјанин опстоел суптилниот фактор „меѓу“.

Од овој одговор на татко ми не разбрав ништо повеќе и ми беше јасно дека ќе морам утре да го дочекам повторното доаѓање на тетка Рајна и неа да ја распрашам.

Во неколкуте наредни денови сакав да ѝ кажам на тетка Рајна - зошто така му велеше на татко ми, но, не знаев како да започнам разговор.

Јас и натаму не кажував за посетата на тетка ми.

Кога веќе мислев дека тој разговор е завршен, пак го слушнав гласот на тетка Рајна: - Еве другава зима веќе е на прагот.

Малку се помислив - тоа беше комшиката на тетка Рајна, која наврати кај нас, се сетив иако само малку ја видов.

Тие постојано ме молат да ги однесам во Гнездо во посета на тетка им, ама јас одбивам. Тоа не е место за деца.“

Јохана тргна кон својот дом, јас кон својот.

„А сега заблагодари ѝ на тетка Стана, зашто таа ти помогна.“

- Ма, не. Го поврзав тоа со самотијата на тетка ми Јана.

- Тие се познаници на тетка ми од Бечеј. - На Јана.

Таа не може да ги заборави погледите на тетка Маре и баба Рада, кои беа единствените поканети од целото маало и имаа можност да видат што ќе се случи во ресторанот.

Ги видов и модрите рани од приборот за јадење, забраните за непрактични вљубувања, прередувањата на Тетките со сини измастени пликоа во долги редици пред поштата, натоварувањата на Бабите со тешки товари врз корпата.

И уште кога завивањето ќе се прошири од ќерка на мајка, па како зараза ќе премине на тетка, вујна, золва, балдска, јатрва, баба и внука... отиде јабана сиот лицемерен малограѓански морал, паѓа моментално сета ригидна патријахалност, пука по рабови цела феудална нетолеранција, тоне туто-комплето конзервативната Америка "ко метак надоле", што би рекол чичко Фазли!

Помислив и на обвинувањата на кумановката Николина Кралева а потоа и на првите обвинувања, што ѝ биле упатени и на тетка Боса; поточно помислив на нејзиното писмо што го примив во тие денови.

А зошто тоа да не се случи и повторно? (Да не заборавиме, тоа ѝ се беше случило на тетка Боса од страна на најмилото).

Можеби настаната од потребата да се поттикне јунаштвото кај борците; (нели, се зборуваше, откако успеал да ја протне бомбата низ отворот на бункерот, тој со своите гради го затнал тој отвор низ кој митралезот го бранел влезот во рудникот) а притоа творците на ова тврдење изумиле дека приказнава може да втаса и до ушите на тетка Боса Сотирова и дека тогаш јунаштвото на Благоја нема да е поттик туку ќе претставува бодеж што ќе длаби во срцето на несреќната мајка.

Си заминав од под спомнатата лозница пред една година и неколку месеци без збор да ѝ речам на тетка Боса за втората смрт на Благоја.

Дури сум склон и да тврдам дека во темнината на дворот, кога го виде Благоја и жив и здрав, лицето на тетка Бота толку силно засветли што секој од нас можеше убаво да ја здогледа радоста што ги грееше лицата и на другите присутни.

Слушајќи ги ваквите размислувања на тетка Боса не можев да се ослободам од впечатокот дека таа се трудеше да нѐ увери дека постапките на смртта повеќе се потпираат на стрпливоста при изведувањето на тие постапки а помалку на случајноста.

Не сум сигурен во врска со светлината што сега ќе ја спомнам, (мене сѐ ми се чини дека ја видов) затоа некој од моите блиски ако потврди дека чудна светлина огреала од лицето на тетка Боса Сотирова во моментот кога сфатила дека син ѝ нејзе ѝ се обраќа од темнината на ноќта, јас сум спремен да прифатам дека несомнено беше така.

Мајка ми ми имаше раскажувано дека на времето семејството на тетка Олга се скарало со семејството на покојниот мој вујко, по што неговата жена почнале да ја викаат „Марија смрдливата“.

Ѓорѓија молкум седнуваше да јаде на правоаголната маса, покриена со омразениот чаршаф кој старицата го обожаваше, чуван со години; таа седнуваше спроти него, го галеше чаршафот со едната рака, како да го чисти од невидливи трошки, го набљудуваше син ѝ и му забележуваше: - Зошто не јадеш од црниот леб?

И овојпат беше превкусно, но бев свесен како повторно ќе ги закочи моите и онака мрзеливи црева и при секоја помисла на ова одново и одново се препотував.

Не сакам да зборувам во детали за тоа како ми беше кога седнав на шолјата.

- Нека оди тој прв! - го препознав шепотот на тетка Олга, - и само да не си седнал кога мочаш, ќе те убијам! - тука шепотот на тетка ми одеднаш зазвуче како саскање на змија.

Прво, морав да се обидам да се контролирам при испуштањето гасови поради тоа што не сакав да ги разбудам роднините и да ги потсетам сите дека им се оди во тоалет, а уште помалку сакав да ги слушам скоро нечујните чекори на тетка ми како патролираат пред вратата и чекаат да влезат внатре за да ги исчистат моите гомненици од нејзината шолја.

Не можев да се туширам затоа што како веќе да ги чувствував чекорите на тетка ми како нервозно маршираат пред вратата - кога наместо да слушнам чекори од ходникот, од шолјата слушнав само едно „клок-клок“ и регистрирав како водата од казанчето сосем се испразни.

- Да, - се досетив, - Кире, на тетка Маја е запишан во Карате клубот.

На тетка Данче ѝ објаснив зошто сум дојден и таа ми вети дека сѐ ќе биде во ред.

Уште не дореков, веќе бев пред вратата на тетка Данче.

На перонот во Битола нè чекаа петмина другари на дедо ми: дедо Шиман, дедо Јове - Галеното, брат на загинатиот народен херој Таќи Даскалот, дедо Цане, дедо Боро и дедо Миле - Штурецот - татко на тетка Марина, пријателка и колешка - новинарка на мајка ми.

Еден од оние денови кога бевме под власт на тетка Ана, наминуваа до кај нас чичо и Борче, го зедоа нашиот автомобил што неупотребуван стоеше пред зградата, зашто чичо постојано нема што да вози: сите автомобили ги купува настаро и сѐ нешто ги поправа и преправа, а постојано оди пеш.

- Значи, тебе Јорданка, ти умрел мажот ти? - ѝ се обрати на тетка Јорданка којашто ја поднеместуваше фотографијата на дедо ми ставена над телевизорот.

Куќата се исполни со народ. Јас, Саше и Љупчо (пријател на тетка ми Ана), постојано одевме до самопослугата и влечкавме полни торби со пиво, кока-коли, сокови, салами и кашкавали.

Невестите ова на соне да го видат, ќе се израдуваат, соколи кутри на тетка...

До куќата на тетката, тие не видоа луѓе.

Пелагија се стаписа на местото, се стаписа од благиот глас на жената и полека, полека, со така да се рече надчовечки напори ја заврте главата и жената влезе во нејзините очи веднаш тука зад вратничката, а со неа и целата градина и куќичката со последното сонце плиснато по белината на ѕидовите, и вратничката се отвора на внатре, насмеаната жена ја влече натаму, ѝ прави пат за да влезат во градината Дојдете, златни, да си поседиме пред мојава врата, со денови, мори златна, да не речам со години, те гледам поминуваш од тука со момичево во рацете и со некоја голема болка во лицето, одамна сакав да те поканам да ми влезиш макар во градината ако не во куќата! и Пелагија нема сили да се спротивстави, таа дозволува мекиот допир на жената да ја води по патчето сѐ до поплочената ширинка пред вратата на куќарката каде што има малечка масичка и неколку столчиња без потпирачки наместени околу масичката и веќе седи на еден од нив, а на другиот до неа малечката Пела, и уште, уловува дека тетката седнува до неа без да престане да зборува Ако си калеша и со црно во срцето, ти си убава, и не знам дали има поубава од тебе, и по лицето ти се познава дека си и добра, твојата појава зрачи добрина! и во исто време претрчува внатре низ отворената врата и мислиш дека оди натаму а таа се враќа со подавалник на кои има чинивчиња со слатко и пресна вода во стаклени чаши Добро ми дојде, златна, во куќава, ајде, касни од слатково, јас самата го имам правено, онде од зад куќи, имам две дуњи, погледни, како сонцето што свети така и тоа свети, како твојата невидлива светлина, златна, како твојата невидлива добрина, златна, а тоа што свети во исто време и боли, мила, твојата невидлива болка, касни, заблажи се, ти ја знам болката, со денови, со недели, со месеци сноваш по уличкиве и бараш брлог оти онаа коруба сега е зграда, ене ја, ги надвишува сите куќи и вие морате да се иставите од таму, е, златна на тетка, не знам зошто, ама моето срце те одбра тебе, така да знаеш, те одбра тебе и оваа топка радост и оваа жолта заштита, вие да ми бидете радост на старост!

Едра пријателка имаш, мила на тетка! проговорува мајката Перса и побрзува Мислам дека има и големо срце!

Отвори се, мила на тетка, тетка Перса што нема видено и чуено!

Ама не, децата како да ѝ лазеа по мислата, туку се нафрлија и неа да ја гушкат и бакнуваат, а таа тогаш избликна во едно Оф оф оф миличкте на тетка!

Тој знае дека Митра се лути, а и мајка му, кога не се прибира навреме дома, а најмногу му се лутат што оди сам на реката, само тој не може да ги слуша како постојано зборуваат за умната, убавата, стројната Пела на тетка Пелагија која веќе ги знаела сите букви, ги знаела и приказните за сите светци (мајка Перса ја учи като даскалица!), а и молитвите ги пеела како поповите во црквите и Чана, неговата мајка ја кажува Оче наш, ама со свои лафови ( Оче наш кој си на небту да ти свети имту твое да ни доа царството твое и как сакаш ти т'ка нека е как на небтту т'ка и на земната лебут исушен да ј ни гу вадин плати ги долговите наши как шо ги плајќаш и на тиа шо ни са должни и не на пикај у гревуви истерај гу ѓаволот), ете оваа молитва и други ги пеела Пела исто како да е поп!

Се прашуваше гласно во присуство на тетка Перса, ама срцето што остануваше стегнато како да не се согласуваше со нејзината гласно изговорена мисла.

Зар може да има толку многу неправда и неа да ја провира низ твоето минато? Не, златна на тетка, никако!

Се потпишувам дека јас ќе го гледам, ќе го растам, а мислам на тетка Славјанка, Катина Егова и Паскалина Ајта.

Свири, насвири се, викам и детето ѝ го подавам на тетка Славјанка.