ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

3.  Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување без отказен рок во случаите на кршење на работ- ниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски утврдени со овој или друг закон, колективен договор, прави­ ата за л работниот ред и дисциплина и договорот за вработување, а осо- бено ако работникот: 1) неоправдано изостане од работа три пос­ ледователни работни дена или пет работни дена во текот на една година; 2) го злоупотреби боледувањето; 3) не се придржува кон прописите за здравствена заштита, заштита при работа, пожар, експлозија, штетно дејствување на отрови и други опасни материи и ги повредува прописите за заштита на животната средина; 4) внесува, употребува или е под дејство на алкохол и наркотични средства; 5) стори кражба или во врска со работата намерно или од крајно невнимание предизвика штета на работодавачот и 6) оддаде 106 деловна, службена или државна тајна.

На пример, законски права од осигурување во случај на невработеност, кај нас се: 1) паричен надоместок; 2) подготовка за вработување (обука, преквалификација или доквалификација); 3) право на здравствена заштита, во согласност со прописите за здравствена заштита; 4) право на пензиско и инвалидско осигурување, во согласност со прописите за ПИО на невработено лице корисник на паричен надоместок, на кое му недостасуваат најмногу до пет години пред исполнување услови за стекнување право на старосна пензија – а кое нема 15 години стаж на осигурување, до остварување на овој стаж; и 5) права на инвалидни лица за вработување со поволни услови во согласност со закон (чл. 54, ЗВОСН – неофицијален ПТ).

Како таксена основица се зема износ од 40.000 МКД во сите други спорови, ако со овој закон поинаку не е определено (чл. 24, ст.1, ал.1 од ЗСТ).

Битно за работниците е да знаат дека некој од правата кои инаку им следуваат по основ на привремена невработеност – тие автоматски ги губат ако добијат „дисциплински отказ“.

Покрај одредбите од овие закони, од септември 2014 година, дополнителни одредби за остварувањето на правото на штрајк на вработените во основното и средното образование се пропишани и во Законот за основно образование и Законот за средно образование.135 Овие два закони претходно не содржеа одредби кои го регулираа штрајкот,136 а беа внесени како дел од стратегијата на Владата на РМ да го спречи најавениот штрајк во образованието од страна на Синдикатот за образование, наука и култура (СОНК). 134 Закон за здравствената заштита, Сл. весник на РМ, 38/91, 46/93, 55/95, 10/2004, 84/2005, 111/2005, 65/2006, 5/2007, 77/2008, 67/2009, 88/10, 44/11 и 53/11.

Дополнително, одредби кои го регулираат штрајкот, а кои се однесуваат на помал или поголем дел од вработените содржат и: Законот за мирно решавање на работните спорови, Законот за јавните претпријатија, Законот за установите, Законот за вработените во јавниот сектор, Законот за културата, Законот за основното образование, Законот за средното образование, Законот за здравствена заштита, Законот за административни службеници, Законот за судовите, Законот за судска служба, Законот за внатрешни работи, Законот за полиција, Законот за шумите, Законот за одбрана и Законот за служба во Армијата на Република Македонија.

127 ЗАКОН ЗА ЗДРАВСТВЕНА ЗАШТИТА Од независноста на Република Македонија, па сѐ до денес се донесени вкупно два закони за здравствена заштита, првиот во 1991 година, а вториот во 2012 година. 134 Одредбите за штрајк во овој закон се воведени во 1993 година.

Потоа во ст. 3 од чл. 3 на Законот изречно се забранува дискриминацијата, како и вознемирувањето и сексуалното вознемирување врз основа на пол во јавниот и приватниот сектор во областите на вработувањето и трудот, образованието, науката и спортот, социјалната сигурност, вклучувајќи го и подрачјето на социјалната заштита, пензиското и инвалидското осигурување, здравственото осигурување и здравствената заштита, правосудството и управата, домувањето, јавното информирање и медиумите, информатичко-комуникациските технологии, одбраната и безбедноста, членувањето и дејствувањето во синдикални организации, политички партии, здруженија на граѓани и фондации, други организации засновани на членство, културата и други области определени со овој или со друг закон.

Закон за здравствената заштита, Сл. весник на РМ, 43/12, 145/12, 87/13 и 164/13, 43/14 и 188/14. 135 Закон за основното образование, Сл. весник на РМ, 103/08, 33/10, 116/10, 156/10, 18/11, 15/11, 6/12, 100/12, 24/13, 41/14, 116/14 и 135/14.

Основните мерки за остварување на принципот на еднакви можности на жените и мажите се нормативни мерки од областа на здравствената заштита и здравственото осигурување, социјалната заштита, пристапот до добра и услуги, економијата, работните односи и вработувањето, образованието и стручното усовршување, економските и сопственичките односи, користењето на јавните производи и услуги (потрошувачки права), културата и спортот, информатичко комуникациски технологии, одбраната, правосудството и управата, домувањето, јавното информирање и медиумите, државната и јавната администрација и други области определени со овој или друг закон со кои се забранува дискриминација врз основа на пол.

Од останатите закони, промени на одредбите за штрајк во периодот од 2010 до 2014 година настанаа кај следните седум закони и тоа: Законот за здравствена заштита, Законот за основното образование, Законот за средното образование, Законот за административни службеници, Законот за судска служба, Законот за шумите и Законот за служба во Армијата на Република Македонија. 133 Закон за вработување и осигурување во случај на невработеност, Сл.весник на РМ – 25/2000, 101/2000, 50/01, 25/03, 37/04, 4/05, 50/06, 29/07, 102/08, 161/08, 50/10, 88/10, 51/11, 11/12, 80/12, 114/12, 39/14, 44/14 и 113/14. 126 Во периодот пред 2010 година дојде до значителни ограничувања на правото на штрајк.

Предноста на ваквите системи е во тоа што благодарение на нив би можело да се сочува контролата над уживателите кои евентуално би морале да посетуваат предавања за последиците од дрогата за која се определиле, би биле подложени на постојана лекарска контрола итн. На овој начин уживателите и понатаму во извесна мера би биле обележани, што еветуално би можело да ја обесхрабри побарувачката.

Малолетниците секако би можеле да дојдат полесно до дрога, иако постои основен интерес да им се укаже заштита сè до моментот кога ќе станат правно одговорни да решат дали ќе ги користат опасните супстанции.

Политиката на спречување на наркоманијата која е заснована на солидарност би се борела за сведување на последиците од уживање на јаките дроги по општеството и по поединецот на поради намалување на штетните последици.

За жал, ползата од овој систем минимум, така што би спречувала размена на игли, би давала истовремено би можела да го предизвика и неговиот најголем подобра и попристапна здравствена заштита на високоризичните недостаток

Што се однесува до законските мерки, тие треба помалку да ги применуваат на уживателите а многу повеќе на трговците. Легализацијата на продажбата на јаки дроги во никој случај не би смеела да се дозволи со образложение дека трошоците од социјалната и здравствена заштита, како и од општествената солидарност, не се прифатливи од морално и практично гледиште.

Бидејќи уживањето дрога не е без­опасно, извесни рестрикции сепак би биле пожелни.

Дури и повеќе, уживањето на дрога би можело да се прошири, дури и значи­телно, што на останатите членови на општеството би им наметнало додатни трошоци, какви што би наметнала зголемената потреба за здравствена заштита на сиромашните уживатели.

Државата би можела да одреди данок за продажба на дрога од кој би се финансирала образовно-про­пагандната кампања во врска со штет­нос­та на одредени супстанции, исто како и здравствена заштита и програми за лечење на сиромашните зависници и би дала општествена помош на загро­зените фамилии на уживателите.

Повторното пријавување во Агенцијата по бришење од евиденција- та на невработените лица по истекот на една година во 2004 година стана можно и во случаите кога невработеното лице кое остварува право на паричен надоместок и право за здравствена заштита не се пријави во пропишаниот рок во Агенцијата и не докаже дека актив- но бара работа во последниот месец (чл. 7), како и во случаите кога невработеното лице нема да се јави или ќе одбие да заснова работен однос соодветен на неговата стручна подготовка кај работодавец кај кого е упатен од Агенцијата или ако одбие обука, преквалификација или доквалификација заради вработување во рамките на степенот на неговата стручна подготовка (чл. 8).

Прво, воведен е пократок рок за пријавување во Заводот за вработување за лицата кои остваруваат право на паричен надоместок и право на здравствена заштита во однос на останатите невработени лица што се пријавени во Заводот.

Прво, во 2000 година е укината можноста паричниот надоместок да продолжи да се исплаќа и по истекот на роковите предвидени со ЗВОСН во случајот кога невработеното лице е привремено спречено за работа, според прописите на здравствената заштита, за периодот додека трае таа спреченост (чл. 7, ЗИДЗВОСН/март.00).

Што се однесува до поповолните промени, во 2004 година рокот во кој лицата 6.  Со измената и дополнувањето на ЗВОСН од 2004 година Заводот за вработување е преименуван во Агенција за вработување (чл. 23). 77 кои остваруваат само право на здравствена заштита се должни да се јавуваат во Агенцијата за вработување е продолжен од 30 на 60 дена (чл. 7, ЗИДЗВОСН/04), а во 2005 година повторното пријавување во Агенцијата за вработување по настанато бришење од евиденцијата на невработените лица поради неоправдано непријавување во пропишаниот рок стана можно по истекот на една, наместо на две години (чл. 1, ЗИДЗВОСН/05).

На говорницата излезе претставникот од Заводот за здравствена заштита, докторка на средна возраст.

14 Започна запишувањето на зимување во Детското одмаралиште кај Берово: цена 3500 денари - а во аранжманот се внесени следниве услуги: превоз со автобус од Скопје до објектот и обратно, седум полни пансиони со четири оброци, здравствена заштита , организиран културно -забавен и рекреативен -спортски живот.

Низ градот Прилеп тече Река, но според стручни лица од Градскиот водовод за здравствена заштита реката е без кислород, без живот затоа што во неа се влеваат комунални и индустриски отпадни води и максимално ја загадуваат.

Републичкиот завод за здравствена заштита располага само со еден апарат ТЕСТО - 33 кој е претходник на ТЕСТО - 350.“

Од сумата предвидена за административната управа за училиштата се одвојувале 50.000 лири, а за здравствената заштита 94.000 турски лири.