ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

- Тоа ли беше првата македонска држава?

Во однос на обединувањето на Македонија се потенцирала нивната подготвеност за прифаќање и одобрување на формирање на македонската држава во рамките на Федеративна Југославија, но дека тие со сите расположливи средства би се спротивставиле на формирањето на „голема македонска држава која има аспирации на грчки територии“.

Проектот претставува прв обид врз основа на оригинална архивска документација од Public Record Office и Liddel Hart Centre for Military Archives King`s College London, да се претстави активноста на британските воени мисии во Македонија т.е. во еден континуитет да се следи активноста на планерите на СОЕ во однос на нивната политика спрема Балканот и Македонија и испраќањето на британски воени мисии во Македонија и нивната секојдневна активност со што се дополнува сликата за учеството на македонскиот народ во Втората светска бојна и неговата борба за независна и самостојна македонска држава. __________________

Според неговите опсервации, непостоењето на една независна македонска држава не било резултат на отсуството на македонскиот патриотизам туку “една од грешките или лапсусите на историјата“.

За основно јадро на македонската држава се смета областа помеѓу реките Лудиј (Мегленица) и Аксиј (Вардар) каде се наоѓале и македонските престолнини Ајга и Пела.

Од средината на август 1941 до крајот на декември 1942 год била оживотворена одлуката за вооружено востание во Вардарска Македонија, изразено со формирање на диверзантски групи и три партизански одреди: Скопски (август 1941), Прилепски и Кумановски (октомври 1941), со околу 100 борци.

На 3 мај 1945 е објавена и првата азбука на македонскиот јазик.

Беше формиран Иницијативен одбор за подготовки и свикување на Првото заседание на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија (АСНОМ).

Војувајќи успешно против соседните племиња и Илирите успеал да ја прошири македонската држава до Охридското Езеро.

Со АСНОМ, Народноослободителната војска на Македонија стана регуларна македонска војска со свој Главен штаб под контрола на македонската држава.

Античката македонска држава се создавала на северната периферија од хеленскиот свет, југоисточно од Илирите и југозападно од Тракијците.

Во младата македонска држава започна процесот на организирање на бројни државни институции.

Во таа борба активно се вклучи и македонскиот народ кој покрај борбата против окупаторите и монархијата се бореше и за национална слобода и формирање на сопствена македонска држава.

Со Првото заседание на АСНОМ и неговите историски одлуки македонскиот јазик за прв пат станува признат и рамноправен јазик со другите јазици.

Тоа пак, од своја страна придонело да се забрза процесот на конституирање на македонската држава.

Формирањето на првата македонска држава му се припишува на кралот Пердика (околу 707-645 г.пне.).

Со текот на времето името Македонија добило политичко-географско значење и ја означувало не само земјата туку македонската држава и сродните племиња кои со јакнењето на централната власт постепено ќе бидат вклучени во државата на Аргеадите.

Македонците активно учествувале во битките кај Мостанли, Деде Агаџ и др.

Беше избран Президиум кој имаше функции на влада а за негов прв претседател беше избран Методија Андонов-Ченто.

Во 1936 лево ориентираните македонски студенти од Загреб, Белград и Скопје истакнале своја политичка декларација како програмски документ потпишан од 200 лица.

Формирањето на македонската држава бил долготраен процес кој почнал во VII век пне.

Од тој период започнува да се воспоставува и изградува за прв пат современата македонска држава.

Тоа бил смислен потег на бугарската влада од страв Македонците да не се свртат против Бугарите и ја ослободат Македонија и формираат независна македонска држава.

На воен план Македонија била поделена на четири оперативни зони.

Од почетокот на XI век, византискиот владетел Василиј II започнал поход против македонската држава.

Со одржувањето на првото заседание на АСНОМ, се заокружи процесот на конституирањето на македонската држава.

Беше донесена декларација за основните права на граѓаните, формирани комисии а беа формирани и поверенства кои имаа функција на министерства.

Од историската сцена ги снема ВМРО-автономистичка и ВМРО (Обединета), но идејата патеводител за формирање на самостојна, обединета и суверена македонска држава ги водеше новите генерации.

Со тоа македонската држава станала Царство познато како Македонско или Самоилово царство.

За создавањето на македонската држава има повеќе различни податоци.

Во 976 година, Самоил и неговите. браќа повторно се креваат на востание и ја отфрлиле византиската власт по што македонската држава станала независна.

Македонија го заземала централното место на Балканскиот Полуостров меѓу реките Лудија (Мегленица) и Аксиј (Вардар). На оваа територија биле поставени и темелите на античката македонска држава.

Македонскиот јазик бил воведен како службен јазик во македонската држава.

За обединувањето на македонските племиња и за создавањето на македонската држава пишува и Тукидид кој наведува дека од македонските кралеви Архелај направил најмногу од сите: изградил патишта, тврдини, востановил македонски „олимписки“ игри во Дион.

Тука на 25 март 1949 година се одржа Вториот конгрес на Народно-ослободителниот фронт на кој беа донесени одлуки за поголемо учество на Македонците во граѓанската војна и беше речено и повторено дека грчите комунисти ќе им направат македонска држава, за разлика од онаа во составот на Југославија, но пред тоа ниту еден Македонец и Македонка да не остане надвор од борбата.

Таа теорија беше опасна за српските интереси во Македонија, зашто ќе ја повлечеше по себе согласноста на Србија да се образува одделна македонска држава и со тоа Србија не ќе добиеше ни еден дел од неа.

2. Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени.

Исто така, овој историски поглед покажува дека речиси во сите времиња се забележува силно работење на народниот дух врз културно-историска основа, резултат на која се јавува образувањето на силна македонска држава од царот Самуил и богата народна литература.

Но, заборавија дека пропаѓа и македонската држава.

Во таа ситуација, за британскиот Форин офис биле од голема важност информациите на британските воени мисии што престојувале во Македонија, имајќи го предвид развојот на политичките собитија.

Таквиот однос на бугарските официјални кругови кон Македонија им давал можност на британските аналитичари да заклучат дека би можело да се случи "југословенско-македонските партизани да полагаат право на делови од пред 1941 година на грчка, бугарска и албанска територија за нивната Македонија".

Она во што биле сигурни британските експерти, според развојот на настаните, било дека самото формирање на македонската држава во основа не го исклучувало прашањето за обединувањето на Македонија.

И за Македонија биле експлицитни, максимумот што можеле да го добијат Македонците бил федерална Македонија во рамките на федеративна Југославија и дека со сите достапни средства би се спротивставиле на формирањето "голема македонска држава, која има аспирации кон грчки територии".

Со тоа, уште во текот на војната, наместо да се концентрира на воведување институции во системот, младата македонската држава се нашла во центарот на вниманието и станала предмет на судири и тензии меѓу сојузничките сили.

Во однос на македонското национално прашање, уште на самиот почеток тие гледале да не дозволат негово решавање, нагласувајќи ја готовноста да прифатат само формирање македонска држава во идната федеративна Југославија, но барале гаранции дека "таа држава нема да анектира или да полага право на какви било територии што ѝ припаѓаат било на Бугарија било на Грција, врз основа на тоа дека тие територии се македонски".

Сосема е очигледно дека во нивните "цртања" на повоената карта немало место за Македонија како самостојна, независна и обединета македонска држава, пред сè имајќи предвид дека набележаните цели во меморандумот на Идн, со мали измени, биле имплементирани на Јалтската конференција.

Народот на Македонија", ќе нагласи разузнавачот "особено е против некаква власт што на Србија би ѝ дала контрола врз нив.

Но јасно е дека тоа не можело да ѝ биде познато на пошироката јавност, па и на раководителите на НОВ и ПО на Македонија, кои и понатаму ќе продолжат со своите зацртани цели за обединување на Македонија во рамките на југословенската федерација.

Од своја страна, имајќи ги предвид програмските цели на македонското народноослободително движење, политичкото и военото раководство на НОВ и ПО на Македонија во своите настапи како зацртана цел го имала обединувањето или влегувањето во некоја поширока федерација на балканските народи каде што повторно Македонија би била обединета.

Британскиот политички естаблишмент сепак имал надеж дека ќе може политички да се спротивстави на советската експанзија на Балканот и да ги заштити британските интереси.

Во него, решавањето на македонското прашање, македонската емиграција организирана во МАНС го гледала во „обединувањето на трите дела на Македонија во една слободна македонска држава, во заедница со демократските јужнословенски и себалкански нации...“.

Отец Прохор Пчински", каде се прокламираше македонската држава како федерална единка во рамките на југословенската федерација.

Според него, повлечените граници биле узурпирани, а фактот што немало „независна македонска држава“, според Еванс, не бил резултат на отсуството на македонскиот патриотизам туку со право може да се смета дека е тоа „една од грешките или лапсусите на историјата“.

Првиот чекор кон создавањето слободна Македонија, се нагласува во Меморандумот, бил преземен на 29 ноември 1943 година на Второто заседание на АВНОЈ, одржано во Јајце, при што е усвоен федеративниот принцип којшто им признава "целосна еднаквост на народите на Србија, Хрватска, Словенија, Македонија, Црна Гора и Босна и Херцеговина.

Но, исто така, Меклин го исвестил Тито дека Британците, од своја страна, ѝ го оспоруваат правото на Бугарската влада да ѝ трансферира бугарски територии на федерална Македонија без одобрение од Обединетите нации.

Рузвелт, а во нив се истакнуваше придонесот на македонската војска во борбата против нацифашизмот и вековниот сон на македонскиот народ за формирање обединета, независна и самостојна македонска држава.

Со Второто заседание на АСНОМ завршила фазата кога еден дел од македонските политички и воени раководители се надевале дека ќе се реализира идеалот на голем број македонски револуционери за обединета, самостојна и независна македонска држава.

Од заседанието беа испратени поздравни телеграми до "големите тројца", Винстон Черчил, Јосиф В.

Британските политички кругови биле загрижени и поради бугарскиот официјален став за новоформираната македонска држава.

Според неговите согледувања, од тогашното расположение меѓу политичките кругови во Бугарија, „четириаголникот Горна Џумаја-Разлог-Неврокоп-Петрич ќе биде дел од македонската држава“, додека проблемот со грчката граница, како што забележува М Вестерн, е многу чувствителен, и покрај тоа што никој не можел да го оспорува фактот дека зоната меѓу Лерин и Солун е „населена со Македонци, кои малку се разликуваат од нивните роднини северно од границата“, а „Солун е природно пристаниште на областа“.

И во поглед на Македонија САД се приклониле кон британскиот став за признавање на македонската држава како федерална единица во федеративна Југославија, во која би влегле територии што претходно ѝ припаѓале на Југославија, а „оставајќи им ги македонските“ делови во Грција и во Бугарија на овие „респектирани земји“.

Британските дипломатски претставници го известите Форин офис за позитивниот бугарски став во однос на формираната македонска држава и дека тие не биле заинтересирани за анектирање на Македонија, нагласувајќи дека Бугарите стоеле на ставот дека Македонците треба сами да одлучат за својата судбина.

Тоа тој го потврдува и со својата опсервација дека ако се одржи слободен и фер плебисцит, тој би резултирал со формирање на „слободна Македонија“, а со тоа би се анулирале „грешките или лапсусите на историјата“.

Некои од нив, кои не можеа да ја прифатат реалноста, завршија по островите, затворите и во излолација.

На седницата на министрите за надворешни работи одржана на 10 февруари 1945 на дневен ред било поставено прашањето за југословенско- бугарските односи.

Информацијата за одржувањето на заседанието Британците ја добиле на 15 август 1944 година, а првиот пишан документ бил добиен на 18 август 1944 година.

И покрај фактот што вистината за настаните во Македонија во американскиот печат полека си го пробивала своето место, односно може да се каже - задоцнетата вистина за носителите на отпорот, американскиот политички естаблишмет, по смртта на Рузвелт, влегол во сферата на "реалната политика" и застанал во одбрана на интересите на западната демократија во Грција и во Турција.

Тоа би го дало ним, како што тие велат, вистинска држава или македонска држава.

Те ми смо Македонци, те македонска држава ? ..