ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Но, додека димензијата радикализам-конзервативизам може директно да се интерпретира во термините на вредносните системи, димензијата демократичност-тоталитаризам го подразбира и ставот кон државното уредување, односно определувањето за одредена општествена форма на уредување.

Обично е потребен одреден волев напор за да се усогласи изразот на некое чувство со природата на самото чувство – како што покажува мелодрамата на секојдневниот семеен живот.

Како што вели Мајкл Ворнер: „Настраните се зафаќаат со еден вид практично општествено промислување барем кога изнаоѓаат начини на настрано суштествување“.470 Тоа практично општествено промислување побудува вторична обработка на непосредното искуство.

Во секој случај, она со што си имаме работа во сцените од Милдред Пирс и од Најмила мамичке не е терористичката моќ на машкото заплашување и доминирање, туку моќ на жртвата која веќе нема да трпи и која се враќа триумфално, „ранета и доминантна“, да им се спротивстави на своите прогонители со сета силина на својата болка.294 Кога би можело задеваното и тормозено настрано дете, втерано онаму в ќош на игралиштето, или кога само би можел злоставуваниот љубовник, предаден и измалтретиран од дечкото, да ги смогне и да ги канализира таа праведничка, победоносна јарост, жестината и гламурот на Џоан Крафорд, можеби би нашол во себе смелост, сила и сигурност да го возврати ударот.

Само отстапувањето од зададеното може да создаде култура и да го даде растојанието и оттргнатото промислување кои се нужни за културна дејност. ‌Во извесна смисла, хомосексуалноста е култура. ‌И ете зошто му требаме на општеството. ‌Каде би биле без пронигбите, без безобразлукот, без нетрогнатата критичка интелигенција што ја дава геј-поткултурата?

Зашто ги подучуваат на практичните примени на иронијата.

Но немаат често свесна свест дека општественото суштествување им е изведба.

Трагичната нужност да се прифати, наместо да се отфрли, неминовниот расчекор помеѓу чувството и неговото изразување ја дава поентата на прекорот што Ајант му го изрекува на Ахила во Деветтата песна од Илијадата.

Некој таков расчекор помеѓу чувството и неговиот израз, ако не се препознае иронично, создава трагична возвишеност што се лепи за главните наративи за машкиот генерациски судир во европската култура.

Поконкретно, таа сведочи за неминовниот расчекор помеѓу она што се чувствува и она што во кој било конкретен контекст може да се искаже.

И навистина, ги одвраќа од распитување на општествените форми воопшто. ‌Настраните, меѓутоа, се принудени да се впуштаат барем во зрно критичко промислување на светот каков што е даден.

Немаат свесна свест дека отелотворуваат општествена форма.

„Застранувањето“ на Зонтаг е токму основата за култура, тогаш – нејзин изворник и нејзина дефиниција.

Како инаку би останале чесни?

И така, сме развиле око и слух за површини, за изглед и за форми: стил“.216 Влогот при манипулирањето со изгледот и со општествените форми, при совладувањето на стилот и изигрувањето нормален, е најголем кај мажите што се геј, бидејќи општествените приноси од успешна изведба на мажественоста се толку доходовни.

И хетеросексуалната желба е мистерија, се разбира, а и стрејт-луѓето можат да се впуштат во слично истражувачки претрес на односот помеѓу своите еротски желби и определени општествени форми.

Таа ја одразува самата структура на општествениот живот на чувствувањето.

Идеолошката тежина на нормалноста истовремено попречува активна свесност за општествената особеност на хетеросексуалните облици на живот – ги спречува хетеросексуалците да мислат на хетеросексуалноста како длабока енигма што налага напорно истражување – и ги предупредува хетеросексуалците да не ја распитуваат предлабоко хетеросексуалноста како особена општествена форма.

Сексуалната различност и дисидентност веројатно може да биде појдовната точка за покатегорично, посвесно, попрагматично застранување од природата и од сѐ што во општествениот свет важи за природно. ‌„Секогаш кога говорот или движењето или однесувањето или предметите покажуваат извесно застранување од најдиректниот, најполезниот, најмрзеливиот начин на изразување или суштествување во светот“, напишала Сузан Зонтаг пред речиси педесет години, „можеме да сметаме дека имаат ‘стил’“.473 Без стил или облик, нема такво нешто како култура.

И што е тоа во овие два филма што ја објаснува тајната на нивната привлечност за гејовите? ‌За да побараме одговoри на овие прашања, мора да се свртиме кон поетиката на машката геј-култура и, поконкретно, кон значењето на општествените форми.

Морате да дадете сѐ од себе да ја согледате карактеристичната еротска вредност на секоја потенка точка од таа мажествена изведба – да го дофатите точното значење на онаквиот двиг, на ваквиот чекор, на онаквиот говор, на ваквиот склоп од плеќи, на онаквоно кимање со главата, на онака потстрижениот тил, на ваквите тренерки, на ведриот флерт со други мажи или на отфрлањето на некоја идеја зашто била приглупа. ‌Мора да определите (со должна почит кон Ричард Дајер) што „има“ во фризурата. ‌Накратко, дадената општествена форма мора да ја сфатите во сета нејзина особеност.

Додека се потсетуваат на она што стрејт-мажите го заборавиле и додека го реконструираат, додека свесно ги репродуцираат изведбите за кои стрејт-мажите веќе не се свесни дека ги изведуваат, геј-мажите неминовно согледуваат што е тоа што хетеросексуалната култура го смета за природен и автентичен идентитет – за облик на суштествување, за суштина, за ствар – општествена форма: изведба, настап, улога. ‌Има други фактори што објаснуваат зошто геј-мажите се склони да ја доживуваат мажественоста како општествена норма, а не како природна онтологија.

Не е никакво чудо што геј-мажите ги бие глас дека се склони кон мелодраматичност во своите стилови на емоционално изразување.

Во секој случај, иронијата дава делотворно и спремно оружје против неизбежната општествена форма чие идеолошко дејствување изискува, за да може да претегне, и некритичко верување во неа и насилна потврда на нејзината автентичност. ‌Со мака извојуваната иронична визија на машката геј-култура за лажноста и за изведбениот карактер на семејните чувства бележи и нешто поопшто и подлабоко за емоционалниот израз.

Затоа што културата на хетеросексуалноста, која инсистира на својата неутралност, ги охрабрува стрејт-луѓето да им дадат на своите желби и на начините на живеење очигледна здравозаготовост.

Како може вљубеноста на машката геј-култура во Милдред Пирс и во Најмила мамичке да ни помогне да ја сфатиме таа поврзаност?

А некој таков напор може да им биде крајно нужен на геј-мажите, кои немаат на располагање готови општествени форми за да си ги искажат чувствата и на кои, затоа, секое искажување емоција мора да им се раководи според некоја постојна, хетеронормативна општествена норма или некој таков жанр, на кој нивното искажување може да му биде само имитација или пародија.

Дистанцијaта на настраните за општествениот свет (онака како што е дефиниран и натурализиран од хетеронормите) и акутно свесната свест што ја имаат за разните облици во кои животот им се пројавува на разни луѓе, неизбежно исходуваат со несведлив критички став. ‌Настраната преработка на личното и на општественото искуство излегува, со други зборови, дека е продуктивна.

Возможни биле, всушност, такви мигови.

И каде би биле без нејзината свесна свест, без нејзиното сознание за толку многу од начинот на кој си ги живееме животите, а кој им е својствен на конкретни општествени форми?

Во Хомеровата Илијада, на пример, кога Агамемнон го навредува Ахила лишувајќи го од воената пленица, токму Ахиловото одрекување на секаква возможност да го преведе сопственото чувство на лична болка и јавна повреда во соодветен општествен израз го наведува на трагичната одлука подоцна да ја одбие Агамемноновата понуда за надомест – и, заедно со неа, валидноста на сите симболични општествени форми.

Би се рекло дури и дека она што ја прави страста велика, она што ги преувеличува емоциите од кои се состои, е токму свеста дека е невозможно тие да се искажат транспарентно – и следователната потреба да се најде начин да им се даде лик што ќе ги задоволи критериумите за претставување што ги налага нивната великост.

Барем една од приказните за стоунволските безредија вели дека она што ја подбудило толпата пред барот да даде отпор, она што ѝ ја потпалило јароста и што ги предизвикало безредијата, била глетката на туркањето на една дрег-кралица во полициско комби, која, во ненадеен грч од бес, мавнала со чантичката еден полицаец.295 Целата историја на геј-ослободувањето, на геј-спорот и на геј-отпорот, тогаш, можеби директно ѝ е должник на Милдред Пирс – или, ако не баш на Милдред Пирс, тогаш барем на општествената форма и на емоционалното искуство за кои е и класичен пример и дефинитивен масовнокултурен израз: драмата на разјарената женска немоќ што наеднаш и секавично се преобразува во мигновена, вратоломна, небрежна, јаросна, неумолива моќ.

Или можеби важи спротивното: задоволството со кое машката геј-култура си ги усвојува овие филмови го одразува ироничниот став што геј-мажите го негувале долго за да се оградуваат и, на тој начин, да се изолираат од штетните театралности на семејниот живот – но, без да ја одрекуваат смртната сериозност на тие театралности, без да им ја одрекуваат моќта да нанесат вистинска повреда и болка.

Зошто немаат?

Го додавам своето убедување дека и мистичката и естетската проникливост во својата егзистенцијална полнина ќе биде достигната дури во една потполна демократска општествена форма сонувана од многумина утописти и историски спроведувана од одредени прагматисти (барем во иницијален облик).

Тоа се тие патријархални „компетенции” што ни порачуваат дека нив не ги интересира историскиот живот на народот кој се развива правно, економски, културно, кибернетички, кој ја рационализира својата природа и во една цивилна општествена форма ги испитува одредува причините и последиците на своето историско постоење.

Дворниковиќ својата дијагноза ја даде во триесеттите години на овој век, размислувајќи за можностите на една модерна јужнословенска душевна и општествена форма.