ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Работодавачите ќе добијат субвенција за вработеното лице во висина од 80% од висината на социјалната парична помош исплатена на лице/домаќинство за претходниот месец од месецот во кој лицето е вработено.

Во делот на утврдената социјална помош дојде до измена кај корисниците на социјална парична помош кои неоправдано ќе одбијат работно ангажирање, кои по ново ќе се сметаат за членови на домаќинството при пресметување на вкупните приходи на домаќинството, а останува забраната на користење на правото на социјална парична помош во наредните 12 месеци. (чл. 8 од ЗИДЗСЗ/март.11).

Негативната промена е што организаторот на работата на корисниците на социјална парична помош повеќе не е должен да им обезбедува надоместок за покривање на трошоците за храна и превоз до и од местото на вршење на работата, до износ од 15% од просечната плата исплатена во Република Македонија за претходната година. (чл. 8 од ЗИДЗСЗ/мај.13) Со рогацијата од март 2011 година дојде до позначителни намалувања на висината на глобите и тоа за 2/3 од претходно утврдените глоби за установата за социјална заштита (чл. 34 и чл. 35 од ЗИДЗСЗ/ март.11) и приватните установи и на јавните установи основани од општината, градот Скопје и општините во градот Скопје кои вршат работи од социјална заштита. (чл. 36 од ЗИДЗСЗ/март.11)

Измени на ЗВОСН од 2014 година Со измената од февруари 201450 година се предвидува уште еден дополнителен основ за бришење на лицето од регистарот на невработени лица при АВРМ или од регистарот на лица кои учествуваат во програми за активна политика за вработување, а тоа е случај доколку едно лице одбие субвенционирано вработување. (чл. 61-ѓ) Со оваа измена се дава едно значајно олеснување на работодавачите од приватниот сектор кои ќе вработат невработено лице, корисник на социјална парична помош.

113 ЗАКОН ЗА СОЦИЈАЛНАТА ЗАШТИТА Законот за социјалната заштита (ЗСЗ) е донесен во 2009 година,113 а за периодот 2010-2014 година, кој е предмет на нашето истражување има претрпено вкупно 11 изменувања и дополнувања,114 и во истиот период еднаш е интервенирано од страна на Уставниот суд на РМ.115 Во делот на социјалната парична помош беше воведена една рестриктивна норма, која дополнително го обремени правото на користење на социјалната помош.

Уште една позитивна промена е што организаторот на работата со корисникот на социјална парична помош склучува договор за вработување. (чл. 8 од ЗИДЗСЗ/мај.13) Дополнително беше регулирана можноста корисник на социјална парична помош да може да се вработи кај работодавач во приватниот сектор со субвенционирано вработување, согласно со Законот за вработување и осигурување во случај на невработеност. (чл. 2 од ЗИДЗСЗ/фев.14)

Ваквата измена доведе до аналогна промена и на основите по кои едно лице не може да користи социјална парична помош, кои од 2 пораснаа на 3 и тоа сега проширени со забраната за користење на социјална парична помош ако носителот на ова право не е лице кое активно бара работа.

На корисниците на социјална парична помош кои работно се ангажирани, правото на социјална парична помош им мирува за времето на работното ангажирање, а по престанувањето на работното ангажирање користењето на правото на социјална парична помош продолжува.

До незначителна корекција на претходно утврдениот износ на висината на социјалната помош за носителот на правото дојде со рогацијата од декември 2012, каде сумата од 2.140 денари порасна на 2.334 денари и оваа сума претставува основица за висината за социјалната парична помош за наредната година.

Имено, се нормираше дека подносител, односно носител на правото на социјална парична помош е невработено лице, но само она кое активно бара работа согласно со Законот за вработувањето и осигурување во случај на невработеност. (чл. 2 од ЗИДЗСЗ/авг.14)

Целосно укинати права Помеѓу правата што беа целосно укинати со донесувањето на ЗВОСН се следните: •  Правото на парична помош.

Ако постапи спротивно, не може да аплицира за социјална парична помош во следните шест месеци (нов член 29-ж, ЗИДЗСЗ/07).

При работно ангажирање до пет дена во месецот, на корисниците на социјална парична помош не им престанува правото на социјална парична помош, а при работно ангажирање за сезонски и други работи, ова право им мирува за времето на работното ангажирање, со тоа што по престанувањето на работното ангажирање користењето на правото на социјална помош продолжува.

Покрај тоа, со промените кај оваа регулатива е воведено работното ангажирање на корисниците на социјална парична помош, а дојде и до одредено, но не и занемарливо, намалување на висината на надоместокот на плата за скратено работно време поради нега на хендикепирано дете.

Се работи за промени кои се поволни од гледна точка на прима- телите на социјална парична помош.

Од ова ангажирање се изземени само корисниците на социјална парична помош кои се пензионери, лица неспособни за работа поради старост, инвалидност или болест, лица во работен однос, ученици и студенти.

Во однос на 1.  Закон за социјалната заштита, Сл. весник на РМ, 50/97. 2.  Измени и дополнувања на Законот за социјална заштита, Сл. весник на РМ, 16/2000, 17/03, 65/04, 62/05, 111/05, 40/07, 98/08 и 161/08. 3.  Закон за социјалната заштита, Сл. весник на РМ, 79/09. 173 престанокот на работниот однос е пропишано дека на потенцијалниот примател на социјална парична помош работниот однос не смее да му престанал ниту по негова вина ниту по негово барање, додека во поглед на неговото однесување како невработено лице е пропишано дека потенцијалниот примател не смее ниту да одбие понуда за вработување, која одговара на степенот на неговата стручна подготовка, ниту да одбие обука, преквалификација или доквалификација заради вработување.

Невработените лица кои можат да бидат вработени за да се уживаат поволностите од овој закон се следните категории невработени лица: а) невработените лица кои се евидентирани како невработени најмалку една година; б) невработените лица на кои им престанал работниот однос со отказ поради економски, технолошки, структурни или слични промени; в) невработените лица на кои им престанал работниот однос поради стечај; г) невработените лица – корисници на социјална парична помош и д) невработените лица со психофизички недостатоци (чл. 3).

Покрај нив, право на парична помош имаа уште четири други категории невработени лица: жените корисници на паричен надоместок за време на бременост и породување, лицата кои посетуваат стручно оспособување или преквалификација, лицата на кои работниот однос им престанал поради стечај или редовна ликвидација на организацијата во која работеле, како и оние лица со повеќе од 25 години стаж на осигурување (чл. 19, 21, 23 и 36, ЗВ).

Најкрупната промена на одредбите на ЗСЗ што директно се однесуваат на работничките права претставува условувањето на аплицирањето за социјална парична помош со одредено („послушно“) однесување на пазарот на труд.

Со донесувањето на новиот ЗСЗ од 2009 година, дојде до промени и кај работното ангажирање на примателите на социјална парична помош.

Со оваа измена, меѓу другото, беа пропишани четири непожелни однесувања, кои дисквалификуваат во поглед на примањето на социјална парична помош.

Вреди да се спомне и тоа дека дополнителна поволност за работодавците, предвидена само со овој времен закон, беше можноста, покрај надоместувањето на средствата за платените придонеси, тие да 124 добиваат тримесечен износ на средства во висина од 25% од просечната месечна нето плата по работник во Републиката, во случај да вработат на неопределено време невработено лице кое е корисник на паричен надоместок по основа на невработеност, како и тримесечен износ на средства во висина на просечно исплатениот износ на социјалната парична помош, во случај да вработат на неопределено време невработено лице кое е корисник на социјална парична помош (чл. 4 и 5).

Такви прашања се доведувањето во врска на примањето социјална парична помош со однесувањето на пазарот на труд, работното ангажирање на корисниците на социјална парична помош и одредбите со кои се регулира надоместокот на плата за скратено работно време поради нега на хендикепирано дете.

•  2007: укинување на правото на скратено работно време за работниците- инвалиди (Закон за пензиско и инвалидско осигурување); •  2007: оневозможено е примањето на социјална парична помош ако на работникот работниот однос му престанал по негова вина или по негово барање, ако одбие понуда за вработување, која одговара на степенот на неговата стручна подготовка, или одбие обука, преквалификација или доквалификација заради вработување (Закон за социјална заштита);

Важна одредба е и таа дека во случај корисникот на социјална парична помош неоправдано да одбие работното ангажирање, тогаш правото на социјална помош му престанува и тоа не може да се оствари во наредните 12 месеца (нов член 29-ѕ, ЗИДЗСЗ/07).

Целосно се укинати правата како паричната помош и надоместокот на трошоците за превоз и исхрана за време на стручно оспособување или преквалификација, а статусот невработено лице и правата кои можат да се остваруваат во случај на невработеност им се ускратени на лицата кои го имаат прекинато работниот однос по своја волја и на една цела категорија граѓани – земјоделците, односно вршителите на земјоделска, сточарска или друга дејност, без разлика на нивото на приходи.

На ваков начин, работникот чија материјална ситуација е доволно лоша за тој да биде потенцијален кандидат за примање на социјална парична помош се доведува во значително понеповолна состојба во однос на работодавецот, особено поради тоа што мора да внимава да не добие отказ „по своја вина“, бидејќи основите за тоа, како што видовме кај анализата на Законот за работни односи, се доста бројни.

На оној работник кој по свое барање ќе го прекине работниот однос или кај кого ќе биде констатирано дека по негова вина дошло до прекинување на работниот однос, без разлика на неговата материјална состојба, му е оневозможено да 199 прима социјална парична помош!

Во 2007 година е воведено и работно ангажирање за извршување на јавни работи, сезонски работи и други повремени работи на корисниците на социјална парична помош.

До пропишување на однесувањето на потенцијалниот примател на социјална парична помош на пазарот на труд дојде со измената и дополнувањето од 2007 година.

Тие, наводно, признале дека од Гарванов добиле парична помош, што било доволно да бидат осудени.

На крајот, се поставува прашањето на кое е тешко да се одговори: Ако гемиџиите признале дека Гарванов им дал парична помош, зошто тој не бил суден од Воениот суд?