ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

“ Го прашувам Херман како се изменила ситуацијата од првите денови.

Ние во Холандија сме многу прагматични луѓе.

Рокот за извршување почнува да тече првиот ден по доставувањето на преписот на пресудата до странката на која ѝ е наложено извршувањето (чл. 314, ЗПП).

Во меничните и чековните спорови овој рок изнесува осум дена.

Тоа беше прв ден на радост. Значи радоста ја победи сета таа горка стварност, успеа да ги облее срцата на младенците.

Воените и полициските патроли беа проретчени, но не беа како првиот ден.

Не бев задоволен што доцнеше уште првиот ден.

Првите денови на мај, ние бевме веќе на крајот од таа делница и се појавивме на една чистина од која, другата машина веќе имаше почнато да копа лево надолу по еден каменен мев кој, велам, освен што беше каменлив, беше чист.

Потоа за смртта на Алегра дознал од некој друг.

Првите денови се распрашуваше за неа. Јас немав храброст да му ја кажам вистината.

Навраќајте во него за да се присетите и за мене, зошто јас постојано се соживував со вас и стрпливо поднесував сѐ што се случуваше; страдав кога со вас нешто тешко ќе се случеше, а кришум се радував и се лутев поради вашите немирлаци; сетете се и за вас, мили деца, за вашите први денови, кога како преплашени зајчиња се припивавте кон клупите и плачливо се држевте за рацете на вашите мајки.

Но уште првиот ден кога Мефаил ги собра Полчивци на сретсело за да им ги покаже „лошите“ луѓе што не сакаат да платат, Толе го забележа Андона мегу другите есири и гледајќи го така млад, јак, буен, (а Андон беше и личен скоро како Толета) крвта зовре во него.

Им рече на своите ортаци; се прости за подолго време, со ветување дека во првите дни на пролетта, ќе се јави кај нив. И тргна право на исток.

Ѝ кажав уште првиот ден кога кашлаше: „Само не легнувајте! ... Останете седнати во креветот!“

Поради тоа веќе во првите денови на јули 1948 година, без судски пресуди беа одведени и првите Македонци на Голи Оток.

Но и покрај сите потешкотии, продолжува доизградувањето на државниот систем.

Врз основа на претпоставките операцијата требало да започне во првите денови на септември.

103 По заминувањето на капетанот Ламби и британската воена мисија Mulligatawny од Македонија во првите денови на декември 1943 година Германците презеле офанзивни дејства во Западна Македонија во содејство со балистите од реонот на Тетово, Гостивар, Дебар и од Албанија со цел да ги ослободат комуникациите што служат за врска на германските единици во Албанија и северозападниот дел на Грција преку Скопје т.е. со комуникациите во долините на реките Вардар и Морава.

Уште од првите денови на војната, му се придружи на партизанското движење.

Без заштита од татко, вујко или кој и да е близок, тој сам, направо, уште во првите денови на својот гурбетчилак остро се судрил со животот и брзо ја сфатил неговата поука, дека во тие и такви времиња мајсторот мора да потуши секаков творечки копнеж на својата душа.

Неговата тајфа се растури уште првите денови по доаѓањето во Скопје.

Дали истата си била уште од првиот ден или настанала подоцна од силната сијалица која го осветлуваше - тоа никој не знаеше.

И можеби, ќе му се смееја мајсторите и ќе го поткошкуваа, ако Веле уште во првите денови не покажеше голема упорност.

Првите денови, додека снегот сѐ уште, иако со тешкотија, можеше да се гази, понекое говедо, особено црниот, силен јунец, го растуркуваше снегот со убавите рогови и излегуваше од пртината што ја беше пробил Бојан.

Уката без добрина, без оној облак светлина што го видов првиот ден околу Филозофот е ука ѓаволска.

Или, зарем ако немало ништо, ќе ме прегрнеше тогаш, во фискултурната сала, под разбојот (макар и од бес да ме прегрнала); зарем ќе се согласеше да стоиме така пред сите, пред целиот клас, два долги мига, бескрајни секунди, лице во лице (носевите речиси ни се допираа); и зарем ќе ѝ речеше на својата најдобра другарка (која беше, за среќа и моја другарка, и како што бидува обично во тие младешки години – беше поштар меѓу нас двајцата), зарем, значи ќе ѝ речеше дека песната од први клас сѐ уште ја чува, и дека не прочитала ништо поубаво до сега од таа песна, ама дека не може да се согласи дека девојката опишана во песната е таа, оти таа, Луција, е лоша, грда, недостојна за таа песна; и зарем ќе ѝ речеше на таа девојка дека ја загрижува тоа што од првиот ден во првиот клас веќе не сум ѝ напишал песна, и дека не знае зошто е тоа така?

Тоа е првиот ден на моето свесно детство.

Си спомнувам како првите денови од битката, кога владините бригади не можеа да ја скршат нашата одбрана, авионите не биеја со некакви специјални бомби.

Името на градот во нивното паметење е сочувано како Бурели не толку поради тоа што тука ги одболија првите денови по тешкиот и крвав пораз, туку најмногу по случувањата што тука се одвиваа и кои во нивните спомени врежаа најдлабока и најболна трага.

Црквата ги величи зашто сама ги создала и ги хранела со иудашки сребереници од нејзината азна, а државата без срам се гордее со кодошлакот, шпионството и одродништвото и како пример на храброст за дечињата уште првиот ден на пречекорување на прагот од градинката, во нивните чисти души го истура отровот на отуѓеноста од родот и во тефтерите ги запишува со грчка пена. 3 ***

Никогаш не сум била толку неспретна како тие први денови: сѐ нешто ќе скршев, немаше да направам како што треба и поради тоа уште повеќе се нервирав и станував сѐ полоша.

Расфрлени мртовци и ранети, крв, остарена младост на прагот на својот прв ден, мајко моја изгубена во моето детство, и мртва помоли се за својот син и за неговата прва љубов и за спас од споулавување пред спомените.

Се покајав кога налетав на Арсо Арнаутче. Смерно застана пред мене.

И ги подавал рацете кон првиот ден на својата младост, барал 'ржени ниви Лозан Перуника.

Уште пред да изгрее сонцето, со прв писок на некоја птица и со ослободување на зеленилото од темна сивотија, последните стражари, Јордан Шоп и Куно Бунгур, се спуштиле бледи и со набабрени очи од блага височина од која можело да се надгледува околината и ги разбудиле луѓето да побрзаат да се измијат доколку најдат поток и да ги спрегнат говедата што по она малку сено, проџвакано во тие први дни од враќањето, стоеле на своите места со покорно обесени глави.

Ми се враќа некогашната треска, тешко ми е, најтешко од сѐ да раскажувам за овој настан.

3 „Таа е нема!“ Ги повторувал овие зборови на осаменоста и со неспокојство на нешто што е занес или копнеж, или најмногу религија на нејасна љубов.

Нема зошто утре да го губиме денот. Цветот на ноќта се затворил ...

Сепак ми се стори дека се подбива со првиот ден на мојата младост.

Инаку беше обичен борец. Загина првите денови од војната.

Тоа мораше да се случи уште првиот ден, кога оној се појави во нивниот кварт.

Неа некој ја имаше донесено тука уште во првите денови и сите ја имаа прочитано по којзнае колку пати, така што лисјата ѝ беа станати дебели и разресавени од честото прелистување со нивните рапави прсти.

Уште од првите денови, кога дочу за она, што се случуваше во планините, Змејко знаеше да си ги поврзе сите работи и повезден мислеше на својот Брат.

А уште првите дни на Задругата, Језекил својот прв внук, што го имаше од својот најстар син, го крсти Сталинче.

Нејзината миленичка мораше уште од првиот ден да го плаќа данокот на својата младешка авантура.

Томо во првите денови од предавањето на писмата на Душка во Куманово се враќаше секој ден.

Гледајќи во суво опуштената долна усна на претседателот, Глигор се потсетуваше на првите дни од иследувањето.

Уште првиот ден од претресот Глигор го забележа тоа... ...

Ве гледам цело време, и мене така мојов ме гледаше од првиот ден, и сѐ уште ме гледа така“.

Па, кога како хор ќе дојдат да те соберат тебе и тоа „три кила месо со очи“, сите во нови алишта и чевли и со поворка до автомобилот, а сето снимено и фотографирано по принцип „секој со секого и секој со сите и со бебето“, протрчуваш до аптеката во болничкиот двор и пазаруваш протект апчиња за секоја евентуалија затоа што знаеш дека во следните шест недели никаде нема да одиш освен до креветчето и до јажето за пружање пелени, бенкици и „шведски“, а нему си му пожелна како првиот ден, и дека многу бргу, веднаш по првата недела, ќе те побара под ќебето.

На прв ден Божиќ пред да отидеа в црква и пред да се омрсеа, секој од домаќинството добиваше по едно врапче.

Тоа беше некој вид принесување жртва во слава на Христовото рождество.

Загориче како од бога да било создадено уште во првиот ден на постанокот на светов, и од него, од бога, чувано и исчувано низ вековите.

Христијани се и Грците, рекол стрико Никола, а вчера, на сам прв ден Водици ни го отепаа татка.

Сè во врска со неа, за сето време додека траеше, од првите денови на јули па сè додека не паднеше и последната ракатка, некаде при крајот на месецот, во неа се вградуваше како нешто ритуално и на еден помалку погански начин се прославуваше - со пригодни песни.

Има уште многу други јадења кои се припремаат на оган од лепешки, а самите лепешки, пак, почнуваат да ги собираат, на одредено место во дворовите, уште од првиот ден кога, напролет, пред Благовец, ќе ги истераат гојдата на пасење во ливадите.

На прв ден Водици, уште во раното, го кршат мразот во Алилски Вир и во направената дупка го фрлаат крстот, кој е дрвен, лесен и кој плива во водата, за оттаму да го извади некој од младите.

Вистинското правење црепни отпочнуваше првиот ден по Преображдење.

Уште од рани зори момите и невестите, засукани високо над колена, ја газеа калта, притоа низ песни им дофрлаа на сосетките: Нашите црепни најлични, вашите црпни - црепутки Митро ле, моме најлично, али ти земја грутлива, али ти криви нозете, што ти се црепни - црепутки? - Ихиии!...

Тоа, Јосифовото затворање стана во есента 1863-та и го држеа до прв ден Велигденски Пости во 1864-та.

И првиот ден немаше, вториот ден немаше, петтиот ден, пак така, ама после, кога ја слеков да ја замијам, нешто како да ме џишна, као да ме опрли.

Зашто кога тука, на топлото сонце, ги слушна галежните тонови, срцето почна да му омекнува.

Тоа беше во првите денови на пролетта и преку слелеаните испарувања од далечниот храм допираше дремливиотзвук на камбаните.

Едно утро, во првите денови од октомври, се најдовме обвиени во магла.

Многу од затвореничките остануваа будни цела ноќ, исто како и Марија, но не се осудуваа на ништо, бидејќи ноќната болничарка ја чуваше главната порта заклучена со синџири и катинар.

Недостигот на цигари, кој привремено беше решен уште во првите денови преку една од болничарките која скришум ги продаваше според цената на златото, повторно почна да ја мачи кога ги потроши малкуте пари што ги имаше.

Имаше четири цевки, по една на секој агол од кулата.

На првиот ден на ерменскиот Божиќ во неголомото живеалиште на Микелајн дојде твојот сонародник господинот Жорж Лоран и му донесе на стариот подарок, на прв поглед обично растение во син порцелански сад.

Ако од првите дни или со првиот оган се јавувала кај човекот желба да има свој имот, надоаѓала и желба да им а единствено засолниште зад чиј обрач остануваат заканувањата на злото и сите недостатоци.

Во првите денови некои од кучињата го гледаа душмански, непријателски како да им е тој виновен што се затворени овде, терајќи инает и 'ржејќи на него секогаш кога ќе го видеа каде што им носи храна или им го чисти изметот со лопатата или ги носи под тушот или во кадата на бањање, при што Богдан трепереше од страв да не го каснат; имаше и такви што беа кротки како јагниња, кои му се умилкуваа и го лижеа по рацете или му легнуваа да ги погали со раката, да си поиграат со него.

Од покривот шеташе со очите наоколу радосен како првпат да го гледа просторот што му се откриваше, измиен од дождот и блескав како при првиот ден од создавањето на светот.

Уште од првиот ден кога дојде го нави и му го врати животот.

Се колнам беше сѐ забележано, од првиот ден, од часот кога ги растоваравме дрвјата, нашиот разговор, капутчето, распараниот астар на капутчето, пазувата каде што го криел дрвцето, местото каде што работел, местото каде што ги закопувал делканиците, делканиците како факт, ножето со кое копал по дрвото, сѐ, сѐ имаше во тој реферат, семожни глупости.

Со својата кадиска диплома со која се здоби во Цариград во времето кога се разминуваа Отоманската империјата и новата Република Турција, во обете вклучен неговиот вујко Фетхи Беј Окјар, беше судија во монархистичка Албанија во времето на кралот Зогу, па адвокат и на крајот социјалистички судија во првите денови на комунизмот во Македонија, дел од Југославија.

Палестинците пак ќе се најдат во стариот порочен круг на неизвесноста на мирот и војната, на нов крстопат на блискоисточниот лавиринт...

Во првите денови на јуни 1967-та како млад новинар се најдов првпат во Тунис.

Многу нешта во него се променија од оној прв ден во Министерството на љубовта, но крајната, неопходна, заздравувачка промена никогаш не се случи, сѐ до овој момент.

Важно, тие се далеку од Хелвиг. Таа уште од првите денови му кажа на својот иден сопруг дека сака да има дете.

Уште од првите денови му беше јасно дека меѓу нив двете никогаш нема да се создаде никаква блискост. Дури ни пријателство.

Од првите денови кога дојде на работа кај нас, се поврзавме.

Марша, уште од првите денови откако се пресели во куќата на Хелвиг и се реши да живее со него, се постави како негова сопруга.

Со добро: ѝ велеше дека тоа што го прави, го прави заради неа, за нејзино добро, да може да се движи лесно, витко, да може мирно да спие, лесно да дише, векот да ѝ се здолжи; ја молеше да најде сили, да издржи со диета; ѝ велеше дека најтешки се првите денови, а потоа сè полесно и полесно ќе ѝ биде, ќе ѝ мине во навика, во одмереност, во ред.

Во првите денови Неда се увили, уште црно што не проноси: — „Таман си мисле оти нема разделба од него, ете пак ќе ми го грабнат! — тагуваше таа во самотните ноќи.

Уште во првите дни даскалот забележи дека Крчо мрсулко не седи како „господ шо рекол".

Првите дни машките фрлаа по некој и друг поглед во Нешка кога идеше со бацкови и Стојановци измиена, исчешлана, без прцле и цилувци, во ново кошулче, со ново гунче, подбрадена под гуша, но кога се виде дека ја вардат тројца, сите дечиња, и тие од I одделение па дури и од IV, не смееја да ѝ се опулат накриво, не пак да ја задеваат.

Токо, анџак сме сами сега, и прв ден е по венчањето, кажете што сакате да ви зготва.

Во првите денови отец Иларион му ги ставаше нозете во дрвениот штекел, му ги заклучуваше да не може да станува.

Истрели! Кога човека го стрелаат од грб, тие убиваат со него и сѐ што носи тој во себе, од првиот ден на свеста до последниот чууен истрел.

Цветан Горски имаше големи, немерливи тежини во душата, во првите денови на сталинизмот, како да го слави делото на белогвардеецот Игор Лозински - кога Црвената армија чистеше пред себе.

Цветан Горски херојски се бореше, уште од првите дни на сталинизмот, да ја спаси колекцијата на животот на Езерото на својот учител, морален татко, во времето кога пајажината на сталинизмот го зафаќаше Езерото.

Но, и тој имаше толку ум в глава да насети оти сталинското не беше како во првите денови по војната. Сега луѓето се делеа, се поларизираа.

Иако мајка му ништо не му беше рекла на Трајче, првите денови откако таа се разболе, му се чинеше дека му е лута...

Во првите денови на мај во Сук донесоа многу сакати девојки.

Во првите денови од офанзивата на Грамос не успеавме да ја пробиеме одбранбената линија на ДАГ.

Дури и оние неколкумина што првиот ден немаа, нашле некаде пари и му донесоа на деда Бошка.

Во првите денови стоеше на растојание и внимателно се однесуваше кон мене.

Во првите денови и од мене плашливо подбегнуваше, но подоцна го прими моето пријателствво и ме засака.

Неговите од дома му одговараа: Жив е.

Каква беше годината (1913), таква и единицата: Тринаесетти моравски полк. Од прв ден коњ му дадоа: коњоводец.

Уште од првите денови по заминувањето, Тасе постојано праќаше писма и прашуваше што е со дедо му; жив ли е.

Првиот ден Ј се разбуди со силна болка во рацете и нозете. Се зачуди кога виде дека на себе има розеви бебешки пижами што силно ја стегаа.

На триста и четириесет и првиот ден од годината што истечуваше, Старата Година, елените на Дедо Мраз се видени како наслегнуваат во падината на најмалата државичка на светот, Дардаванија, татковината на Добре, најдобриот човек на светот.

Првиот ден заминаа на теренот со учителката Славка, професорот Еко и со чичко Темелко.

„Ама, тато, и Вардариште е аерозагадувач!!! Го чувствуваме од првиот ден!

- Ѝ носат, и не носат - сѐ така се расправаа, најнакрај Мими сепак попушти и мама Злата ѝ ги обу чорапчињата и сандалките, напоменувајќи: - Да знаеш, ова е вака само денес - затоа што ти е прв ден!

А Нина е, треба да знаеш уште од првиот ден, Нина е суперводеница!

Започнуваше принудниот егзодус на албанското население од Косово кон Албанија, Македонија.

Во првите денови на мај 1999 година.

Ни добро утро, ни лека ноќ. А бе Марк, како ми помина првиов ден од слободава, да можам да ти кажам, да можеш да ме раабереш.

Не знам дали открија нешто, ама знам дека првите денови момчињата изгинаа.

Во првите денови на март се отвори времето.

Така поминаа првите денови во бригадата, без да се случи нешто интересно.

Бате Јоле, уште во првите денови, ќе му текнеше, кога ќе му станеше здодевно и ќе си изезеше надвор.

Иако за него се грижеше Митра, баба му, откако се преселија во една од долгите бараки, инаку штали порано, Дончо уште првите денови заталка низ Острово, откри дека ако се оди на онаа страна каде што изгрева сонцето се стигнува до една огромна огромна вода што изгледа како сиво платно на кое не му се гледа ни почеток ни крај ама некој од кај сонцето како да го влечи влечи и се потсетува дека од Митра е предупреден да не се приближува до каналот оти и во плитка вода човек можел да се удави, башка што змија може да ти се замота околу нозете или крастава зелена жаба да ти скокне в уста, ама за оваа огромна вода никој ништо не му рекол и по долгото клечење крај неа заклучи дека ова не треба никому да го кажува, да си ја чува како тајна само негова и тргна по патчето крај неа совладувајќи некои грмушки, некои корења, надолу надолу дури до онде каде што таа голема вода се сретнуваше со една малечка рекичка покриена со врби и кој ти знае уште со какви дрвја, водата од малата рекичка бистра па се гледаше сѐ под неа и сакајќи да помине преку неа за да го следи брегот на големата вода откри дека почна да му се качува до кај колената и се сети на предупредувањето од Митра дека можеби ова е каналот и дека во плитка вода човек може лесно да се удави па се подврати, е, кога веќе го нема човекот што го трга сивото платно, поарно е да го фати ова патче што оди нагоре покрај малата рекичка следен од крекање на жаби и чрчорења на секакви птици горе во дрвјата.

Ете така и мајка ми „не беше тука“. Мислев дека ќе можам да ја натерам да ми раскажува за Индија, но таа отсечно одби: - Знаеш и самата – рече – кога се враќам од кој било пат, првите денови не можам ништо да раскажувам, уште впечатоците не ми се средени, и ми треба време да се снајдам дома.