ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тоа селаните го пренесоа едни на други и за да не јадат бој скоро сите одговараа дека има комити.

И првиот збор со затечените селани, жени, деца во куќите им беше: — Сик дишери, бе анасени ана, ѓаурлар.

— Сак'н, мило чедо, не излевај да не си а земиш бељата, — беше првиот збор на секоја мајка и свекрва што имаа млади ќерки или снаи.

— Вар комитлар, бре ќерата? — беше првиот збор што му го проговараа на секој човек, му удираа по неколку кундака и го собираа со нив да им ги каже комитите.

— Племната, деца, ваќајте а племната; ако можите во сламата да се позатоплите, друго чаре нема, — им советуваше дедот Бале на своите десеттина членови од семејството.

За некое миење, преслекување и перење, ни збор не можеше да стане: жените станаа чуми, мажите — вампири, дивјаци.

Уште со првите зборови ги освојуваше.

Но само што ги изговори првите зборови од песната, тој веднаш им се сврти на пејачките и, гласно, самоуверено, им свика, повторувајќи го со мака зборот: - Фаајрон, фаај...

2. - Што зборувавте толку - ѝ беа првите зборови на Кате штом влегоа во нивнта соба - со генералот на прошетката?

Етимолошката анализа на поимот “бројаници” не дава резултати, освен можеби според развојната линија: изброено подредено осветено - броењето претставува составен дел од многуте ритуали, а рускиот назив за “бројаници” - “четки” (се чита: чотки) со игра на созвучја “чет” од првиот збор со “чет” - парен потсетува имено на броење: пар - непар.

Несвесно за својата спекулативна моќ низ времето, тоа го размножува првичниот визуелен, колористичен или звучен архетип во безброј нови заменки но никогаш тоа битие во животот, по силана сè, нема да успее да се ослободи од маѓепсното дејство на неговиот прв оган, прво оро, на неговиот прв збор.

Колку мачно беше било, каква болка спроти првиот збор...

Потем помолче и рече: „Затоа планината се урна кога се обидов умножение да сочинам, отисок од првиот збор, кој беше јас; оти гневот Божји се јавува кога некој лажно јас зема за свое, како Дариј што направил со она јас што му припаѓало на Соломона!“, рече.

На третиот ден остана да се сочини само уште отисок од првиот збор, за кој Филозофот претпоставуваше дека е јас, а клучот за тоа јас беше потписот од крајот на текстот, што прв беше умножен, и што според уката на Филозофот значеше: Дариј.

„А зарем телото на овој збор, од гласови сочинет, не потсетува на телото на првиот збор?“, прашуваше натаму упорно Филозофот.

И токму кога сакаше Филозофот плочката врз првиот збор да ја залепи, да ја допре, па и тоа последно, а прво во текстот зборче, јас што се вика, верно да помине во умножението, ровја од ведро небо удри во врвот на планината и силен блесок видот ни го помрачи на сите; и потем земјата ужасно се затресе, и се тресеше долго; ужасен облак од прав се крена и сосема се замрачи небото, и сонцето на него се зацрни како точка црна, како јагленче, како црн пајак вознемирен кому некој мрежата се обидува да му ја раскине, да му ја помести, да му ја ороби, да му ја украде.

Зарем гласовите од првиот збор, мил, не нѐ потсетуваат на мајчина благост, на зборовите мајка и млеко, атик, зарем ги нема во зборот татко, кој е строг?

Помисли и на првите зборови што ти доаѓаат на ум!

Се обидувам да се сетам што бев напишал во вчерашната изјава.

Кои се? Што ќе и речеше?

Мајката тука се јавува како сцена, како публика, како поучителка и како ѕвезда: подлога за идентитетот на момчето и двери преку кои се здобива со пристап до себеси како субјект.

Зашто, ако сега трпи театар чии посетители го маваат со овошје, тоа е затоа што желбата да изведува најпрво му се подбудила другаде, преку едно толку поохрабрувачко калапење на театралните идентитети и односи, што, всушност, сѐ уште не ни излегол од таа прва сцена, каде што токму откако ги направил првите чекори или ги изговорил првите зборови, ќе пеел и ќе танцувал за жена што го повикувала да изведува и го фалела со аплаузи уште пред да заврши, го бодрела кога ќе се подизгубел, самата пеејќи и танцувајќи, речиси како баш тој да ѝ е алтернацијата за некоја улога што таа не можела да ја одигра, дали од великодушност, од срам или од нешто друго.

Исто како што нејзините поттици биле таму со првите зборови и со првите чекори на синот, така и нејзината благост дава трајна дозвола за неговата изведба – која тој истовремено ја изведува за неа, со неа и како неа (86).

Сепак, зошто воопшто би ѝ се јуначел на таква стигма ако претходно не бил врбуван преку (постарата и пожилавата) моќ на поттикнувањето?

Таа е лик на мјузиклот (86) и лицето во чие име се разработува жанрот мјузикл (83).

Мајчиното одобрување го иззема синот од терористичкиот надзор и од терористичкото спроведување на машките полови улоги, додека неговото идентификување со неа му овозможува пристап до просторот на самата изведба.

Постоеше средба, музика, првите зборови, неколку испиени чаши... како и секогаш кога некоја привлечна девојка ќе седне на истата маса во преполното кафуле.

Го гледав тој некој како исчезнува во темнината на улицата, а јас веќе ги изговарав првите зборови, според упатството на непознатиот.

Така и сега го потпритисна перото меѓу прстите во исчекување, загледан во првите зборови што ги нашиша: ’Вие, Македонци, сте повикани да му припаднете нему, зашто вие сте му мили на Бога...’ Во студенилото на зимата околу него, срцето одеднаш му затрепери од споменот на една далечна топлина...

Истовремено со неговите први зборови, некој се обидува да ја отвори надворешната врата и кога не ќе успее, почнува да удира во неа.)

АНТИЦА: Не е вистина. Јас ги прочитав само првите зборови и се збркав...

Ако сега ве прашам кој ,од овие два збора, според вас е поедноставен, постои прилично голема шанса да кажете дека првиот збор изгледа поедноставно затоа што содржи лесно препознатлив образец а имено само едно здодевно повторување на двојката АБ.

Според тоа првиот збор можеме компактно да го окарактеризираме со описот “повтори ги АБ десет пати”.

Рада речиси ги парафразираше првите зборови на Томовата исповед.

Тоа беше и правило на играта: насмевка на прозорското стакло и правото да следам една жена очекувајќи како очајник дека нејзината врска ќе се синхронизира со онаа што самиот ја одредувам пред секое возење, а тогаш - секогаш до сега - да ја видам како свртува по друг ходник а не можам да ја следам бидејќи сум приморан да му се вратам на горниот свет и да наминам во некое кафуле и понатаму да живеам сѐ додека постепено, после неколку часови или денови или недели, жедта пак нѐ ме натера да ја испитам можноста еднаш сѐ да се поклопи, жената и прозорското стакло, насмевката прифатена или одбиена, врските меѓу возовите, а тогаш, најпосле - да, точно, потоа правото да пријдам и да го изговорам првиот збор, густ од улежаното време, од бескрајното прпелкање на дното на бунарот меѓу пајаците на грчот.

1. Организер е првиот збор на кој се сопнав и не престанав да се сопнувам.

Мајката се радува на своето дете, на првиот збор што ќе го изговори.

XLIV Татко не можеше ниту во најоптимистичките варијанти да поверува дека трагањето по османотурцизмите со веќе изветвена конотација, посебно заемката кадија, со сите изведенки толку силно ќе го разбрануваат неговото сеќавање на минатото, одамна заклучено длабоко во себеси и што беше најнеобично првите зборови кои започна да ги разгледува најсилно го осветлуваа и го будеа неговото цариградско време збиднато меѓу 1919 и 1914 година, токму во цутот на неговата младост.

XXXV Климент Камилски беше готов, според договорот, да реферира за првиот збор, според него најопасниот јаничар, јаничарство, јаничарија, јаничаризам.

Се свртев кон мојот адвокат кој гледаше во судијката чекајќи го нејзиниот прв збор и, преку неколкуте ретки влакна на тилот зад неговата речиси гола глава, ни се пресретнаа погледите со Ема.

Неговите први зборови кога ни пиша мејл од САД беа: „Ни во сон не сум можел да помислам дека има вакво училиште, прекрасно е“.

И не од нарцисоидност туку од љубов и верност кон првичниот поттик, кон првичната инспирација, кон онаа првичан возбуда што ги забележа првите зборови кон овој реквием, основата негова, јас ги сочував нив во нивниот автентичен вид, придружувајќи ги со новите песни со прологот, епилогот и епитафот како обид да ја согледам и изградам неговата поетичка целина.

Ве исплашив, а? беа првите зборови што ги чуја од неа.

Но кога почна „попчето" да зборува, уште првите зборови почнаа да ѝ ја параат душата.

- И во тоа - ЈАС - гледав девојче, кое штом ќе ги направи првите чекори откако ќе излезе од лулка, првиот збор што го изговара, - јас сама !

Уште од првите зборови кои ми ги упатуваше зрачеше силна охрабрувачка доверба од непозната читателка која толку неочекувано, силно и искрено ја прифати судбината на моето семејство како своја.

- Знаеш - продолжи несреќниот командант - во нашиот речник за сѐ што лошо ќе ни направи противникот, прв збор ни е - одмазда...

И откако го поминаа Бит-Пазар Пелагија го олабави грлото, дозволи да излета првиот збор, рече Денеска почувствував и радост и болка во исто време, мајко Персо!