зограф (м.)
На една од своите трпези, со десетици имиња на монаси издлабени врз трпезата, во зографскиот манастир на Света Гора, седат монасите, дрвена паница велигденска чорба и бокалче црно вино пред секого и откако ќе ги испеат сите молитви и удри камбаната за да ги здружи морето и ѕвездите на прозорецот болснува секавица колку за миг да се види сенката Исусова додека воскреснува.
„Две тишини“
од Анте Поповски
(2003)
Дури и оној внук на синот или на внукот на зографот од првата половина на деветнаесеттиот век, иако сега издуван, јунак и артилерец во српска или бугарска батерија од балканските војни, седеше под сенка со чанак попара пред себе, давеше муви во реткото млеко и мавтајќи со лажицата пееше со децата.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Запреа и кај фреската на ангелот за која игуменот им раскажа како зографот Трпо, пред да почне да го црта, долго време барал по околината модел што ќе му послужи за ангел.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
Селаните му го заборавиле зографското мајсторство и без сожалување го гледале како ги влече нозете со мувлосан студ во исчанчените колкови.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Со векови таа го чекаше да се покаже зоографот а кога сфати дека тој е безнадежно отпатувал таа само ја допре неговата четка обесена на ѕидот и некаде пладнето крај неа оживеа русокосо момче со пеги на лицето.
„Ненасловена“
од Анте Поповски
(1988)
Влегоа во црквата и игуменот задоволен што покажуваат интерес, почна да им ги покажува фреските; ликовите, сцените, композициите исликани од даровитата рака на вдахновениот мајстор Трпо зографот; извонредниот лик на Христос Седржател на параклисот со Божествената литургија во која учествуваат и ангели, носејќи свеќи, кадилници и рипиди; потоа фреската на Богородица која го држи малиот Христос в скут и ги шири рацете спасувајќи го небесното и земното царство; фреската на св.Козма Поет, старец со долга бела коса и брада, со свиток во раката воспевајќи ја мудроста на книгата, духот на творецот.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
Во тоа време јас одев - идев од Цариград, но останав кастилје кога дојдоа зографите.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
Тоа вреска, целото е омрсулавено, искрвавено од кошулицата, ама за мене е од убаво поубаво. Зограф.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Земи и запали еден оган, и викни десет зографи да го нацртаат: та нели секој од нив поинаку ќе ги обои пламењата, поинаква форма ќе им даде и поинаква големина?
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
Неговото одолжување, небарање пари, неспремање за на пат, му падна в очи на манастирскиот настојател по чифличките работи од Зографскиот манастир и еден ден го запраша Сталета: — Белким сакаш, бре момче, да останеш овде на работа зимава?
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Дојде сетне Мино зограф од Краново и ја заврши работата.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
А замисли сега дека некои други десет зографи прават умножение на сликите за огнот на првите десет.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
„Често, многу често влегував во блискиот манастир“, не е обична описна реченица (Аврам и Адам) туку вовед во приказната на зографите кои со векови ги гледале и следеле „маките и страдањата на овој народ“.
„Захариј и други раскази“
од Михаил Ренџов
(2004)
Нема веќе кој да те спаси. (Излегува пеејќи приспивна песна. Двајцата зографи гледаат по неа.)
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
Кога двајцата зографи ќе побараат нараторот- поет да им ги ископа очите („за да не гледаме што уште ќе се случува“) јасно е дека авторот нѐ воведува во едно апокалиптичко финале: „Само слушав како баботи небото, како галопираат зловестите коњи и како трубат ангелските труби најавувајќи огнови, скрб и студ.“
„Захариј и други раскази“
од Михаил Ренџов
(2004)
И потем замисли дека трети десет зографи прават умножение на умноженијата на сликите на огнот.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
Царот заповеда да се подготви телото на упокоената, да се викне зограф што ќе наслика последна слика на неговото чедо, и да се сметат стакленцата.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
(Излегуваат сите освен двајцата зографи кои се подготвуваат за работа и Евто кој немо гледа пред себе. Пауза. Влегува Рајна, го носи бебето во раце. Го гледа Мртвиот Михајло. Доаѓа до Евто.)
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
Зад темнината браќата бронзени гласници им отпоздравуваат на новите зографи и нагледно им покажуваат на сите дека бронзата знае да дише.
„Ситночекорка“
од Ристо Лазаров
(2012)
Простите, сиромасите, болните, многучеледните и бесчеледните, сакатите, слепите, собирале париче по париче, од усти одделувале за да изградат црква. Скапо плаќале мајстори и зографи.
„Големата удолница“
од Петре Наковски
(2014)
