ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Кога врчвата ќе се преполнеше, сама ќе се навалеше, па ќе се клапнеше, чукнувајќи по работ на каменот на малиот базен под неа, ќе се превртуваше удолу, за да се испразни од водата, според законот на физиката, па бидејќи беше празна повторно ќе се исправеше под чепот на бурето, за да се поднамести за повторното полење...и сѐ така во круг...

Татко ми го замислуваше Чанга и како проклетиот балкански Сизиф кој се бори за козите, со тие бели камења на вечното уривање.

Размислував, чеда мои, долго размислував, пребарував по книгите и спомените од разговорите со Чанга, а ние везден и долго зборувавме за Калето, јас му читав од моите книги, а тој историјата ја проверуваше на секоја врвица, на секој камен на Калето...

Јас толку силно го стиснав копчето што ѕидовите почнаа да пукаат, стаклата на прозорците да се кршат, таваните да паѓаат, а некои од институциите експлодираа и така беа разнесени што камен на камен од нив не остана.

Тајната на преминот Два бели коњи, едниот на Буда и другиот на Мухамед, и меѓу нив ослето на Исус, секој оглав врзан за одделно стебло.

Разранети им се копитата од острото камење на бескрајните друмови на историјата.

Отсега нема ни смешка, ни мрштење кога некој поет во песната ќе ѕида камен на камен, дури отаде сонцето и отаде месечината.

Сѐ друго е камен, камен на дното од притоката, камен е што ѝ го скршнува текот на водата, камен е брегот измиен како платно, под секој бран е камен.

Во јазикот на алхемијата, удиралката за пченица („небеското“ - бидејќи алхемијата е „небеско земјоделство“), Вознесението на Богородица, соблекувањето на невестата - сето тоа се метафори кои имаат исто значење: чистење - уситнување на нештата и нивно претворање во сребро и злато, или подобро во „камен на мудреците“ кој се споредувал со кристалот. 196 Margina #8-9 [1994] | okno.mk

Би било преопширно да се навлегува во значењето на алхемијата, во бесконечниот процес кој, претворајќи го (симболично) неблагородниот материјал во злато, ја постигнува светлината и соединувањето со помош на темнината и расчленувањето - тој процес асоцира на урамнотежување на нескладноста внатре во идеалот на длабокото соединување на спротивностите (митскиот мотив на андрогинот), но, исто така го предвидува цикличното и дијалектичкото повторно добивање на контрастот, во една непрекината трансформација, чијашто точка на исчезнување, перманентно оддалечувајќи се, е Утопија (златото, каменот на мудроста).

4. Исчезнуваш А твоите сенки в пена Останувам сам на белиот камен на летото.

Ружо црн бакнеж на ветрот што првата тага ја чува во каменот на пладнето (а мовта е сета од белези на минувањето) Ружо, око на огнот слепа е ноќта до твоите колена а коренот во слутење на пепелта има крв што румено умира.

Во долината осамени скитници црвени усти од каменот на сушите а небото во боите на морето на мојот осамен Полуостров.

Квечерина ја раздиплуваше известената војничка карта И на неа се мачеше да го распознае својот глас Врз полегнатата војска низ полето Ја корнеше мовта, го соголуваше камењето на тврдината Раскопуваше низ полето, ги чистеше рововите, И некаде на залез, студен ветер кога надоаѓа од замаглените ѕвезди, Тој долго стоеше простум и со војнички поздрав сам си ја пееше песната некогаш што ја пееја неговите момчиња: Отвори ја вратата, можеби ноќва ќе се вратам...

Дете на градите на мајката Загледано во ѕидот на куќата, Девојки скриени во житата со небесни цветови во косите, Црвена светлина што се слуша отаде петровденските камбани, Светулка скаменета на отворена книга во дворот, Коњ што фрчи низ ветерот над реката, Стар часовник што бие меѓу прозорецот и ноќта, Име врежано во каменот на соседот, Бела пеперутка што се буди во тревата, Жнеачка што му шепоти на плодот во неа, Девојка што се крие во душата на темјанушката, Старец што оре со погледот по мапата на татковината, Буква скриена меѓу црешите За да не може да се соопшти зборот што е неопходен, Победници што се плашат од пепелта на поразените, Денот на нејзиното раѓање – меѓу два глужда на црешата, Непрепознатлив глас што шета низ темнината, Младичи што којзнае Од која страна на времето заминаа, Пролетен ветер што тропа врз твојата песна И ти Што сакаш да ме прашаш Уште ли живееш спроти нас, Во пустиот дом на старичката?

За да биде потежок, дури натовари и еден голем камен на грб.

Не можев да ги задржам солзите кога Вера сама, со свои раце, ги наместуваше цвеќињата што ги набравме од нашиот двор и ги донесовме за вазната од камен на гробот.

Сиот вилает, сиот Балкан, станувал сѐ повеќе прогонета волчица скучна од сомневања дури и кон својот род и пород, бил скаменето животно со душа благословувана само од пеколот - се раѓа на камен, живее на камен, ги лекува раните на камен да биде еднаш живот или вечна смрт; лежат кратовските кули на беговите врз прастар вулкански кратер и лежи на ист таков кратер Лесново со својот манастир, истината лава се купите и излеаноста над Мрежичко под Кожув, над Добро Поле под сенката на кајмакчаланските облаци и на Стара Чука кај Стојаково во Гевгелиско, во преспанските води се огледува со тага варовитата Галичица, Крушово е камен на камен; бегале пред исламски зулуми Мијаците од Дебар, оние од Река и Власите од подалеку и кревале своја крепост, се криеле во ниски врби на смирени варовници и по прнари Брсјаците, но и едните и другите, и исто толку и многу повеќе господарите, ги секле шумите, се градело, се горело, им се носел лисник на козите, потоа од планините се урнувале порои скрка и ги покривале неговите житници, на тој лом да се множат жолтогрлени гуштери и црни скакулци со тешки утроби - се шират степски и пустински површини, земјата уште само со прнар се закитува.

Се згрчи позеленет и зграпчи поголем камен на кој пред тоа се потпираше со едниот опинок.

Сонцето било свртено кон грчот на неговото лице.

„Заборави“, му реков. „Имаш деца.“

А тој беше ставен меѓу острите воденички камења на мајката и жената.

Двете другарки кокетно извивајќи ги своите тела, скокајќи од камен на камен по турската калдрма стигнаа во дворот на Рада.

Не знам дали поради нејзе или поради себе, сепак, го облеков новиот костим за капење и ги сложив колку-толку со марамата и пешкирот, па со децата се спуштив по камењата на влечки на плута за да добијам на висина, а со тоа и на виткост.

Значи, навистина е писмото, сите другите се уверуваат и си помислуваат дека Костадин сигурно знае за него отпорано штом Максим му вели Земи го и штом тој го зема без збор, а кога Костадин го зема писмото, за да остане тутурката на земјата таква, одвиткана, односно за да не ја одвее развигорот, Максим, држејќи ја, му вели на Васила Митрески Нареди ги камењата на ќошевите.

А кога Васил ги наредува камењата на ќошевите на раздиплената тутурка и кога тој седнува на тревата покрај неа, Максим се исправа на столчето; исправен така на столчето на другите им прави место да можат да се доберат над раздиплената тутурка и да ја разгледаат одблизу.

Таа беше темнолилава и слична на сите сенки а тој копнееше по влажно зеленило каква што е мевестата облека на шумските стебла - зеленило смекнато од сочното млеко на земјата. И влажни камења на крај поток.

Сабејските алхемичари симболично го антиципирале она што Дорн, неколку векови подоцна, ќе го бара од Посветениците: „Од мртов камен престорете се во жив камен на мудроста“.

Сега ни е потребен уште само еден чекор за да го зацврстиме нашите заклучоци.

Значењето на оваа карта е подеднакво поучно - таа ги симболизира циклусот на вечното обновување и бесмртноста.

Како што докажува Фулканели, солта игра значителна улога во алхемичарската традиција.

Најпосле, и овде доаѓаме до третиот и најважен чинител на нашата равенка; ѕвездата е и симбол на Каменот на мудроста, единството на небото (Ергенот) и земјата (Невестата).

Фактот дека Каменот на мудроста е изедначен со Duchamp и со Невестата, дека Duchamp е поистоветен со Меркур, дека coniunctio oppositorum на парот Брат- Сестра го дава Каменот на мудроста, дека местото на оваа таинствена трансмутација и спојување е умот - сето тоа наоѓа потврда во една кратка реченица од алхемискиот кодекс Artis auriferae: „Умот... е место на раѓањето на парот Брат- Сестра.“

Признавајќи ѝ ја важната улога за вештините, на алхемича­рите не им било тешко на солта да ѝ го признаат статусот на каменот на мудроста.

А предметот на ова ослободување/трансформација е умот на човекот.

Чекорот што нѐ води од семантичката идентификација на „глава/сад“ до алхемиската равенка „глава/ алхемичарски сад“ (alambik, vas hermeticum) мошне е кус, и повторно Јунг ни помага да го совладаме, укажувајќи дека „главата или черепот (testa capitis) во сабејската традиција служела како сад во кој се извршува трансформацијата“.

Третиот чинител на равенката глава/алемичарски сад е Каменот на мудроста.

Заемката која преживуваше во неколку балкански јазици, со мали и незначителни модификации кои се должеа повеќе на природата на новиот јазик, според Камилски, филозофски речено може да биде и pierre d` achoppement, камен на сопнување, односно повод за дебата.

Со текот на времето, со залетот на мислата и имагинацијата, својствена за големите автодидакти, размислувајќи за жилавото одржување и преживување на османско-ориентално-турските заемки, сѐ повеќе размислуваше да го заврши проектот за Историјата на Балканот низ падовите на империите, запуштен на времето, најмногу поради немоќта да се соочи со јаничарството и јазиците во долговечното османско владеење.

Ненадејниот полумрак ги завитка сите предмети во лилава таинственост а на Јана ѝ се стори дека во таа соба на татковата куќа е сѐ туѓо и непознато и дека од негде е донесена овде да се морничави и со зачуденост да гледа долу, на улица, како водата ги лока камењата на старата калдрма.

И на крајот светот секогаш ја победува историјата, на тоа потсетуваат и последните детски и мајчини пригушени крикови на камените пунски жртвени гробници во Картагина...

И кога човек се оддалечува, а тишината на камењето на историјата неуспешно ја надгласуваат упорните водичи, патот го води кон големите европски градови, каде што се пресилни гласовите на минатото, повиците на револуциите, дефилето на вековите...

Јас секогаш му помагав и никој не дозна за тоа.

Еден ден за вежбање на војската ставија камче на столпчето за километража, на тие што ги има по патиштата.

Беше тоа дупка од одвај десет или дваесет метри длабочина, со грамади од камен на дното.

Таков куршум ми се виде НАРОДНАТА ПОГОВОРКА тука, од светлината таа ни иде во црните мети да пука... секој камен на местото си тежи!

Го барам лицето на каменот, Каменот на моето лице Го барам Сам во самица.

Оти ќе се разделиме. Ти од мене, јас од тебе.

И камен на шија полесно се носи од пуста црна печалба! (На Циганите). Што спиете, бре! Чукајте, дури господ да чуе!...

„Зошто? Зошто?“ „Кој би можел да рече дека еднаш, еден таков човек во токму таква машина од хартија и бамбус, нема да долета од небото и да фрли камења на Големиот Ѕид?“ запраша царот.

СПИРО: Не би бил тој мајчин син, таков нагизден и надуен, да нема толку пари, зашто пара чисти и пара се кара...

Не го гледаш? Кога оди по калдарма, како мачка од камен на камен стапнува.

Се расплака Дедо Мраз во земјата Дардаванија и со камен на гради, со очи испренасолзени и раце несмирени, застанал пред вртелешката, меѓу оклештените кукли, која од која поубава, која од која полична.

Секоја грмушка и секој камен на Грамос претворете го во гробница на монархофашистичките орди за да се осуетат поробувачките планови на англо- американските империјалисти, за да стигнеме до победата...”

Приплакуваат и колнат; фрлаат со камења на училиштето.