ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Лани отидов во Лос Ангелес да го интервјуирам Тимоти Лири за националниот весник.

Се сеќавам дека исто така гледав во синото небо додека фотографот се обидуваше да го убеди да ја облече лудачката кошула што му ја беше донел.

Во недоглед се протегнала рамна планинска рудина, опкружена со дебели зелени борови, која се чини како од некоја волшебна приказна.

Високо дури во синото небо, издигнала глава легендарната Пирин Планина. По нејзините падини растат зелени борови.

Си ги нарамија пушките и навртоа пак на бичкијата од Налевци на Уруп, да фатат врска со Градевци.

Мише се оптегна по меката папра, размешана со гороцвет, од чии цветови идеше опоен мирис, и ги фрли очите во гранките на борот, барајќи прозорче да достигне со погледот до синото небо.

Да седиш надвор пред шаторот, на платнено столче како на глуждест триножник, да го држиш в скут врелиот филџан со кафето мирисно што чади, да ги гледаш пред себе на плажата првите капачи како срамежливо се соблекуваат и зиморливо влегуваат во водата, додека на синото небо некое бело облаче полека се топи во сончевината како грутче кравјо масло во тава на оган, додека зад тебе по патот збивтаат шлеперите со ладилници кон границата и од границата, а по врвовите на дрвјата пролетуваат гаврани во засипнато грачење - тоа ти е како да си влегол во разгледница.

Беше прекрасен пролетен ден. Во синото небо едреа мали бели облачиња и се добиваше впечаток дека тоа се балони што го потпираат и го креваат небото високо, високо.

Тоа нешто изгледа некако вака: замислете си човек што е роден глув и слеп, што го минал животот на овој свет во тишина и темнина, кој никогаш не видел светлина, не го видел синото небо, или не видел расцутена градина, или не слушнал како пее птицата.

Како да ги проголтало синото небо!

Му се зарадуваа на сонцето, му се зарадуваа на синото небо, на облаците, на ветерот, се зарадуваа и почнаа да раснат. Ѝ се радуваа на пролетта, на летото, на есента, а кога ќе дојдеше зимата задоволно го сонуваа долгиот зимски сон.

Над планината синото небо го ишарале со исти такви бели облаци.

Над планината, синото небо е обоено со исти такви бели облачиња, хоризонтот е непознат.

Патуваше Змејко со својот Чилко едно цело претпладне пат под дрвјата, често му слегуваше на коњот и го оставаше да го призачека, додека тој одеше да присобере уште некоја од црвените шумски јаготки, што зрееја по лединките крај патот, а после тој пак му скокнуваше на самарот и продолжуваше да го патува своето спокојно летно претпладневно патување под зелените крошни на високите буки, под синото небо, ишарано со бели ретки облаци...

Ги фрли војничките алишта и започна повторно да трча и да опкршува околу езерото и селото, да го исполнува просторот со својот вик, да допира и да милува секое дрвце, секој камен; со денови опкршуваше низ сиот овој простор, низ сиве овие места на кои не можеше да им се изнарадува, да се опсити; пак заличи на дете што започнало првите чекори да ги прави на кое сиот свет му е мал; го вдишуваше мирисот на дрвјата, го гледаше синото небо кренато високо и исчистено од сите барути и пукоти; го гледаше езерото што како зоврено млеко се креваше и разлеваше пена на брегот; го слушаше црцорењето на птиците што ја населуваа шумата, трчаше по пеперутките, легнуваше во тревјето и пак стануваше, настојувајќи што побргу да го заборави она што му мина преку главата.

Меѓу цвеќињата и зеленилото, меѓу блескавата светлина и синото небо над него, чувствува целосен мир и спокојство.

На синото небо се запалија првите ѕвезди и прамени светлина паѓаа врз тврдината Кале на другиот брег од реката.

Седев во фотелјата и ја гледав птицата која неколку мига стоеше на една гранка на разлистаното дрво пред прозорецот, а потоа се вивна кон синото небо во кружен лет и побуди кај мене чувство на радост од слободата на летањето.

Ја гледав птицата која неколку мига стоеше на една гранка на разлистаното дрво пред прозорецот на мојата канцеларија, а потоа се вивна кон синото небо во кружен лет и побуди кај мене чувство на радост од слободата на летањето.

„Безгранична слобода“, изговори гласно и во мигот му застана нешто во главата како јазол на конец што треба да се провре низ иглени уши и погледот пак го врати на сликата раздробена меѓу зарѓаните квадрати: Човек седнат на клупата во паркот, лево од него и зад него високи ѕидови опшиени на врвот со бодликава жица, пред него долг пат со камени коцки до главната капија на затворот, од десната страна затворската зграда од која зад решетките го гледаат две очи сини, како синото небо над него.

Стадото пасело, а овчарчето легнало наплеќи се загледало во синото небо над него.

Постариот брат спие на машкиот кат, а помладиот — на женскиот, доколку летно време не спијат сите во дворот под покривачот на синото небо.

За умрените се дава на живи разни предмети и продукти да им се најде на тој век сереј — волната кога ќе се попари пушта жолта течност која се зика „сереј“ симсиле — род, потекло синдилија — кременисување од високо, паѓање, несреќен случај синдрак — синко (аугментатив од син) синија — софра, трпеза сињелко — господ кој се наоѓа на синото небо скипне — догорува оганот, скипнува сонцето, животот на човек кога умира скисна — ми се досади скопец — женски накит од сребро или бакар подресен со пари или трепки скорнам — разбудувам, дигам некого од место скубам — пасам трева слеа се — се стопи како восокот што се топи слог — нива слог сповојница — веселба по повод на новородено дете српјановец — рид над селото Витолишта сртам — висам, се врткам околу тебе срчка — види срдешница срџба — лутина ставам — се сретнав со тебе се ставив со некого, 2) Станувам од место старавински — од село Старавина стегната рака — скржав, стипца, циција стигна — роди, се породи жена стопанот — мажот, сопругот страк — парче борина странам (дрва) — редам дрва или друго нешто за товарење на добиток стрелушам — се потплашувам струнено — тканина или плетена врвца од козина суварија — турски жандар, коњаник сугарен —доцна, поназад.

Знаеше тој добро што донесуваше и најмалото облаче во синото небо.

Белите галеби проигруваа низ синото небо над големата река.

Горе, дури во синото небо, се црнееше врвот на планината Караорман.

Далеку погоре, дури во синото небо, како џин се издига висок планински врв.

Чучулигата, во синото небо одвај се гледаше и личеше на мала црна точка.

Птиците, јамки-панделки Кои го врзуваат И го приврзуваат Небото за земјата Земјата - темна сестра На синото небо.

Сонцето е високо на синото небо и неговите златни зраци го полнат бунарот и јас лебдеам како цветен прав, невидлив и маглив на топлите зраци. Гласови.

Тука се, по многу години, неверојатно, тие, неговите луѓе се тука, тие ќе го вратат на Земјата, родената земја со морињата, синото небо и планините.

Ракетите блескаа како игли на синото небо.

И такви какви што бевме, умеевме со радост да гледаме како изгрева сонцето и да ги разликуваме сите мени на утринските бои; умеевме со восхит и страст да му се радуваме на сончевиот зрак што преку цепнатинките на бараките се разигруваше на ѕидот; знаевме во него да гледаме се додека го снемаше, да гледаме во молк и исполнети со надежни мисли; знаевме во свежите зори да го слушаме ведриот пој на птиците; знаевме до зачудување да се загледуваме во чашките на расцутените цвеќиња, во кои проигруваше пчела, во килимот на зелената трева и до бесконечност да го следиме облачето заскитано на синото небо...

Гледавме во синото небо и заедно со облачињата се пробивавме низ светлината и лутавме по бескрајниот лазур...

Со отворените очи и уста само сакав да му кажам да ми помогне, дека не можам да земам воздух, ама и него го снема и пред мене остана само синото небо.

Знаеш, понекогаш навистина е непријатно.

И загледана низ прозорецот кон неколку фрагменти од синото небо кои се појавуваат по бурата, си велам дека бездруго на ист начин сте ги восритале и вашите деца.

Но вие на еден чудесен начин ја поттикнувате мојата размисла во тој правец.

Задржа поглед на синото небо и со подзамижани очи, тој праша: - Велиш веленцето ти е даровно и на него си ги израснала и чедата и внуците?

Погледна на синото небо, потоа наоколу, со поглед ја прибра вжарената земја и прашината над неа и, обидувајќи се да ја врзи прекинатата мисла, рече: - Конецот од клопчето го отпуштивме и со него обележавме пат... до тука...

Се прекршува во неа синото небо и сино ја обојува.

Му се зарадуваа на сонцето, му се зарадуваа на синото небо, на облаците, на ветерот, се зарадуваа и почнаа да раснат. Ѝ се радуваа на пролетта, на летото, на есента, а кога ќе дојдеше зимата задоволно го сонуваа долгиот зимски сон.