ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

На првото рочиште за главна расправа странките, меѓу другото, се должни да се изјаснат дали се согласни спорот да се реши во постапка за медијација (чл. 436, ст.2 од ЗПП).

Советот избира и разрешува судии- поротници по предлог на претседателот на надлежниот основен и апелационен суд.

Врховниот суд на РМ е надлежен: 1) да решава во втор степен против одлуките на своите совети кога тоа е определено со закон; 2) да решава во трет и последен степен по жалбите против одлуките на апелационите судови; 3) да решава по вонредни правни лекови против правосилните одлуки 138 на судовите и одлуките на своите совети кога тоа е определено со закон; 4) да решава за судир на надлежност меѓу основните судови од подрачјето на различни апелациони судови, судир на надлежност меѓу апелациони судови, судир на надлежност меѓу Управниот суд и друг суд, судир на надлежност меѓу Вишиот управен суд и друг суд и да решава за пренесување на месна надлежност кај овие судови; 5) да одлучува по барање на странките и другите учесници во постапката за повреда на правото на судење во разумен рок, во постапка утврдена со закон пред судовите во РМ, во согласност со правилата и принципите утврдени со Европската конвенција за човекови права и тргнувајќи од судската пракса на ЕСЧП; и 6) да врши други работи определени со закон (чл. 35, ЗСуд).

Секоја странка е должна да ги изнесе фактите и да предложи докази врз кои го заснова своето барање или со кои ги побива наводите и доказите на противникот (чл. 205, ст.1 од ЗПП).

Во меѓувреме, пак, работодавачот покренува и судска постапка против синдикатот на работниците, а како резултат на тоа, во септември 2009, Апелациониот суд во Битола носи пресуда со која штрајкот на вработените се прогласува за незаконски –  одлука која, според Ѓорѓиевски, е крајно спорна и сомнителна.

На оваа пресуда, работодавачот „Топлификација Битола“, не- задоволен од истата, поведе жалбена постапка и предметот беше препратен до Апелациониот суд во Битола.

После консултација со адвокат (Е. Јоцевска), која правно ќе ја застапува во сите понатамошни фази на спорот, во текот на месец март 2006-та, таа покренува работен спор пред Основниот суд во Битола, со цел по судски пат да ги оствари своите побарувања (поднесува колективна тужба заедно со уште двајца вработени во фирмата).

Кога првостепената пресуда се укинува и предметот се враќа на првостепениот суд на повторно судење заради правилно утврдување на фактичката состојба, ќе се наведе во што се состојат недостатоците во утврдувањето на фактичката состојба, односно зошто одредени факти и докази се важни и влијаат врз донесувањето на правилна одлука (чл. 363, ЗПП).

Но, овој пат таа им дава до зна- ење на нејзините поранешни директори дека ова е последен обид и дека ако и сега ја изиграат – проблемот ќе го реши по судски пат.

Откако Ф. И. увиде дека работодавачот нема никаква намера да го оствари ветеното, конечно се реши да покрене работен спор пред основниот суд во нејзината општина.

Исто така, во текот на месеците додека трае штрајкот, над работниците се врши и неверојатен психолошки терор и непрекинат притисок од газдите, сè со цел да се откажат од нивните барања и да го прекинат штрајкот.

Околу пресудите на 92 Основниот и Апелациониот суд во Битола, Ѓорѓиевски ќе додаде дека многу не го изненадиле, со оглед на фактот што има сериозни сомневања оти судиите суделе во корист на бугарските газди, откако претходно биле компромитирани.

Второстепениот жалбениот суд, по пет месеци – во мај 2004 – со Решение ја усвојува жалбата на „Киро Ќучук“, и истовремено ја укинува првичната пресуда, а предметот го враќа на повторно судење.5 Но, и по повторената постапка, судот во Велес – во март 2005 – во отсуство на законскиот застапник на „Киро Ќуќук“, кој не дојде и покрај уредната достава на поканата за рочиштето за главна расправа, пак носи позитивна пресуда во корист на Авдиќ, која станува правосилна и извршна во јуни 2005.

На сиот овој износ беше пресметана и законска казнена кама- та, а парничните трошоци, во не така мал износ од 107.370 МКД (1.760 ЕУР) – кој е и поголем од главнината, исто така требаше да ги сноси работодавачот, кој и ја изгуби парницата.

Работодавачот на почетокот начелно се согласи на ова, но во наредниот период не исполни ништо од ветеното.

3.  Ако за одделни дејствија со закон не е определена формата во која можат да се преземат, странките ги преземаат парничните дејствија писмено надвор од рочиштето или усно на рочиште (чл. 13, ЗПП).

Првостепениот суд е должен да ги изведе сите парнични дејствија и да ги расправи сите спорни прашања на кои укажал второстепениот суд во своето решение.

По добивањето на првостепената пресуда, работодавецот –  незадоволен од истата – во декември 2003, преку својот полномошник- адвокат (П. Трајковски и неговиот заменик Д. Деспотовски) поднесува Жалба до Апелационен суд – Скопје.

По ова, тие ја замолуваат спорот да не оди на суд и се сложуваат да ѝ го исполнат барањето.

Лозановски е трпелив, но после очигледното одолговлекување и лажење од страна на работодавачот, во мај 2008 (заедно со уште седум работници), се решава да покрене работен спор пред Основ- ниот суд во Битола и со тужба да побара исплата на неисплатените разлики во плата и надоместоци за храна и превоз.

Судиите- поротници свечената изјава [која е иста со онаа за судиите] ја даваат пред претседателот на судот во кој се избрани (чл. 50, ст.3 од ЗСуд).

Судот во текот на целата постапка, по службена должност, внимава дали веќе тече друга парница за исто барање меѓу исти странки (чл. 184, ЗПП).

Советот го утврдува бројот на судиите-поротници по предлог на претседателот на судот за кој се избираат.

Второстепениот суд ќе му ги врати сите списи на првостепениот суд во доволен број заверени преписи на својата од- лука заради доставување на странките и на другите заинтересирани лица (чл. 365, ЗПП).

Откако се отпуштени, на неколку наврати, им е кажувано дека штом се преброди кризата, пак ќе бидат вратени на работа и дека после тоа ќе им бидат исплатени и заостанатите разлики во плати и сите неисплатени надоместоци, а дека би било добро да се воздржат од покренување на тужби.

Не треба да се докажуваат фактите што странката ги признала пред судот во текот на парницата – но судот може да нареди да се докажуваат и вакви [неспорни] факти, ако смета дека странката со нивното 159 признавање оди кон тоа да располага со барање со кое не може да располага.

Доколку странките склучиле спогодба во постапка на медијација, се должни истата да ја достават до судот во рок од осум дена од денот на нејзиното склучување.

Поднесоците што треба да се достават до спротивната странка му се предаваат на судот во доволен број примероци за судот и за спротивната странка.

Но, во март 2010, повисокиот судски совет (во состав од судиите: Љ. Нешкоски – претседател, П. Јадровска и А. Настевска – членови), донесе второстепена пресуда со која жалбата на Ѓорѓиевски ја одби како неоснована и ја потврди пресудата на Основниот суд од Битола.

Седиштето на Врховниот суд е во Скопје (чл. 26, ЗСуд).

Како резултат на провалите и фатените членови на КП во првата половина на 1942 преките воени судови во Софија и во Горна Џумаја осудиле припадници на КП, партизанските чети и групи од делот на Македонија под Бугарија.

На овие судења биле изречени 12 смртни казни.

Татко чувствуваше дека станува заложник на револуционерниот суд во чија забрзаност во историјата и во неговата улога во множењето на жртвите, воопшто не веруваше.

Работодавачот е должен да донесе одлука по приговорот во рок од 8 дена од денот на поднесување на приговорот, а доколку го пропушти овој рок или работникот не е задоволен од донесената одлука, има право да поведе работен спор пред надлежниот суд во рок од 15 дена.

Д-р Кирил Чавдар, „Видови тужби во работните односи“, достапна онлјан на http://www.akademik.mk/wp-content/uploads/2012/06/ Vidovi-tuzhni-za-zashtita-vo-rabotnite-odnosi.pdf. 99 Во Рев.бр. 578/07 од 03.07.2008 год. на Врховниот суд на РМ, ревизија не е дозволена во спорови од работен однос кога престанокот на работниот однос е заменет со парична казна, додека пак со Рев. бр. 799/2008 од 29.04.2009 год., ревизија не е дозволена во спор од работен однос за утврдување на престанок на работен однос. 100 Услов за поведување на спор од работен однос пред надлежен суд во РМ е претходно работникот да барал заштита кај работодавачот согласно чл. 91, 93 и 181 од ЗРО (2005), освен во случаи кога се работи за парично побарување. 97 106 последици за процесните странки, го прави токму тоа, а досегашната пракса покажува дека работниците и натаму се соочени со долготрајни судски постапки со што правото на судење во разумен рок сеуште отежнато го остваруваат.101 ЗАКОН ЗА ЈАВНИТЕ ПРЕТПРИЈАТИЈА Законот за јавните претпријатија (ЗЈП)102 во периодот обработен во студијата има претрпено пет изменувања и дополнувања, по еднаш во 2010, 2012, 2013 и два пати во 2014 година.103 Со овие рогации до обемни измени дојде кај положбата на работниците во јавните претпријатија, која претходно во овој закон беше регулирана со два члена (37 и 37-а), а по ново оваа материја содржи вкупно 30 членови, со што уште еднаш се покажа дека првичната намера на законодавецот со носењето на овој закон не била на посуштински начин да ги регулира правата на работниците кои се вработени во јавните претпријатија, туку тоа го прави со 16-годишно задоцнување.

Со одлука У.бр. 263/2009 на Уставниот Суд на РМ, беше касирана ваквата одредба, а Уставниот суд во своето образложение нотира дека со ваквата формулација „се создава можност работодавачот во димензионирањето на работните активности да ги повреди уставно загарантитраните човекови слободи и права во кои се и правата од работен однос и интегритетот на работникот“. 33 в) кон експлицитната формулација која прохибираше дека работодавачот не смее да наложи работа подолго од полното работно време на повозрасен работник (работници повозрасни од 57 години – жени и 59 години – мажи), беше дополнета со услов дека тој тоа не смее да го наложи „без негова согласност“ (чл. 23 од ЗИДЗРО/фев.13).

Постапката за преиспитување на согласноста ја поведува надлежен суд во рок од 30 дена од поднесувањето на тужбата од работодавачот (чл. 4 од ЗИДЗРО/ јан.13); в) кај обезбедувањето на безбедни работни услови се воведе обврска работодавачот да мора да обезбеди услови за безбедност и здравје на работниците согласно посебните прописи24 и да ги преземе сите неопходни мерки кои предвидуваат на секој работник да му е обезбедена соодветна обука за посебните карактеристики на работата, врз основа на неговата стручна подготовка и искуство.

Незадоволниот работник, против одлуката на управниот одбор може да поднесе тужба пред надлежен суд во рок од 15 дена од денот на нејзиниот прием (чл. 23 од ЗИДЗЈП/фев.14).

Предвидено беше и тоа дека, во случај да работат повеќе од три години, за годините навршени по овој период, на овие лица ќе им се пресметува пензија во висина од 1% за секоја година помината на работа, од пензиска основица определена од платите, без валоризација (чл. 3), но оваа одредба беше укината од страна на Уставниот суд во 2008 година. 6 Неколку месеци подоцна, овие промени беа и целосно укинати со усвојувањето на измената и дополнувањето од 24 декември 2008 година (чл. 1, 5 и 10, ЗИДЗПИО/24.дек.08).

Но Марија не беше повикана во Германија, туку во судот во градот каде живееше.

- Но јас не ја донесувам конечната одлука... туку судот во Германија...

Не веруваше дека судот во Германија било што ќе одлучи без да ја сослуша. Мора да ја повикаат.

Не можеше да очекува дека судот во Германија ќе го одбие барањето на Хелвиг, за развод.

Кралската влада му упати на судот во Хаг нови документи: го достави писмото на австрискиот гроф Менсдорф упатено во 1913 година до својот министер на Конференцијата во Лондон, во кое стои дека границата меѓу Србија и Албанија да оди меѓу Свети Наум и Подградец...

Во друштвото на народите дојде до спротивни мислења на големите сили околу толкувањето на документите, како и одлуката на Конференцијата на амбасадорите од 6 декември 1922 година, и тоа побара од Меѓународниот суд во Хаг да даде свое мислење околу главниот документ - Протоколот од 1913 година.

А како доказ го истакна претходното решение на второстепениот суд во кое се вели дека увидот, испитувањето на тлото на куќата, треба да го извршат стручни лица или установа.

Тешко е да се донесуваат поодредени судови во вакви околности.