ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Мајка ми никогаш не спомнуваше имиња од нејзиниот живот.

Не се знае впрочем дали тоа име ѝ е вистинското, а во историјата, во поширока смисла, нејзиниот живот и нејзиното минато се штура безначајност.

Тоа што нешто не е, исто така е прашање на навика.

Сега овие две најзначајни патувања од нејзиниот живот требаше да се ослободат од наслојките на носталгијата, од соништата, и да се соголат во нивното „политичко” и „историско” значење, во време­то на збиднувањето, па сè до годините на егзилот на наше­то семејство.

Ја крепеа нејзините ќерки, до последните денови од животот. Но и нејзиниот живот е една друга историја.

И дали благодарејќи на некој таинствен ветер во нејзините размисли ќе зашумолеле понекогаш тие трски?

Но каде беше таа што го покани да дојде и која синоќа толку го трогна со исповедта за нејзиниот живот да не можеше да ѝ каже потоа зошто ја повика во својата ложа.

Додека ја раскажуваше оваа серија од нејзиниот живот, солзите не престануваа да течат низ нејзиното лице.

Тоа е таа можност што ни е дадена и треба да се користи".

Напротив, лежеше сосема занесена од волшебноста на ненадејната промена во нејзиниот живот.

Беа тоа ретките мигови на среќа во деновите на залезот на нејзиниот живот.

Охрабрени од нивното восхитување, подофицерот везе пцости непознати на тројцата партизани, везе со страст на мома занесена во ѓерѓев што ѝ открива нејасен, само претчувствуван свет неверојатно важен за нејзиниот живот.

Што потоа? Ако навистина среќата на нејзиниот живот стои тука, сега, пред неа?!

Кога се ближеше 70–тата година од нејзиниот живот, една година по смртта на брата си, ја доби црвената виза за патување барем до неговиот гроб...

Сани знае дека сѐ е навика, дури и тишината и заборавот и отсутноста.

Поради тоа, велеше дека и самиот нејзин живот, животот на семејството, но и животот на нејзиниот народ, е граница.

Во тераписката ситуација, овие роднини значително учествуваа во прифаќањето и во вреднувањето на преферираните тврдења на Еми за нејзиниот живот и на способноста на Еми да го одвои својот живот од anorexia nervosa.

Кога згасна и нејзиниот живот, во шепотот на тишината на Татковите книги, според непишаниот морален тестамент, мене ми преостануваше да го зачувам и да го дотолкувам распоредот на овие книги, да ги продолжам имагинарните битки кои секогаш започнуваа и завршуваа во оваа библиотека.

Тоа беше чудо: првпат во нејзиниот живот ја разбираше маж, кој ја слуша со сета своја душа и не очекува во замена да спие со неа.

Овој проблем ја измачува веќе подолго време и се опира на многуте обиди за негово разрешување.

Елен Лејбовиц, претпоставував дека можела да биде професор по француска книжевност според суптилните и задлабочени анализи на моите книги, но јас никогаш не ја дознав нејзината вистинска професија, како и многу други податоци од нејзиниот живот, почитувајќи ја нејзината желба за строга анонимност.

Целиот нејзин живот чекореше заедно со нејзе, следен од нејзината судба.

Во темницата под покровчето си даваше сметка за преживеаното денеска и си поставуваше илјади прашања во врска со Крстета и нејзиниот живот со него.

Сиот нејзин живот согоруваше во тоа верување на кое му се надоврзуваше и последната мисија на враќањето во родната земја...

Освен таму каде што засегаше во нејзиниот живот, таа не се интересираше за партиската доктрина.

Потоа разговаравме за причините поради кои ги преферира токму овие правци на развој.

Преку овие прашања, индивидуите кои се загрижени заради “губење на нивниот однос” (преходна доминантна тема), можат да утврдат дека промените во алтернативното ниво на акција сугерира дека тие се на пат кон “повторно воспоставување на нивниот однос” (алтернативна тема или контратема).

Зар не беше сиот нејзин живот жртвуван во разминување со смртта?

- што почнуваше да го мачи со сомнеж кој вртеше како сврдел во најчувствителното) дента мобилниот на Круме Волнаровски беше недостапен и немав никаков пристап до информација и тоа почнуваше да ме мачи со сомнеж кој вртеше како сврдел во најчувствителното (ми беше качена на начин кој овозможуваше да ѝ влезе сè што можеше да ѝ влезе; мислев дека устинките никогаш не ѝ биле толку отворени, се лизгаа лево и десно, ме допираа по ципите, ми ја влажнеа волната и ми ја подлапнуваа, ми ја шмукаа или така ми се чинеше, особено кога почна бавно да се крева со задникот нагоре и да се спушта на мене стегајќи ме меѓу бутовите, постепено забрзувајќи го ритамот, нанесувајќи ми тапа болка на јајцата) ние знаевме само толку дека Илона веќе беше далеку од нас, нејзината трага се покриваше и таа започнуваше нов живот за што Ема не сакаше многу да зборува, нејзиниот живот е нејзин, велеше, како и мојов што е мој, ѓаволу мој, ми рече Ема утрото кога во мојот кабинет ја спомнав Чехињата (ги крена рамениците како да сакаше да каже дека за ништо не е виновна но не кажа, тоа собирање на рамениците беше грч пред ослободување, тоа беше начин да се мобилизира, да се собере целата во себе пред конечното испразнување и така се случи како и секогаш: списка, свика нешто неразбирливо и продолжително, да, тоа беше крик кој доаѓаше од длабочината на нејзините гради, и откако во одгласот тој се стиши во едвај чујно ајјјоооххх … иииооојјј и откако со усните ме побара под себе и ми стави заби на рамото, омекна, се распекмези, се распосла над мене, лесно ме покри со телото облеано во пот и ме заведе во блага дремка) Но таа ноќ не беше за спиење.

Можеби поради тоа што така несреќно заврши нејзиниот живот памтевме се, и најмала ситница од нејзините особини, дури и сосема неважни работи.

Па затоа, како најсилен извор во потрагата по нејзиниот живот, ми се наложи истражувањето на молкот.

Тој ден, уште штом ја видов другарка ми Марина при влегувањето во класот, по изразот на нејзиното лице сфатив дека се случило пак нешто, ново, нерадосно во нејзиниот живот.

Од вратата ѝ даде бискупски благослов и замина засекогаш. - „Верувај ми“ - беше последното што ѝ го кажа.

Беше јасно оти ја бев заслужил оваа голема наклоност на Мајка да се грижам за книгите, по објавувањето на романот Таткови­те книги, во која се раскажуваше нејзиниот живот, нашиот живот.

Мојата мајка Амалија Натансон уште била во годините на невините мечтаења кога нејзините родители, без да ја прашаат, го договориле нејзиниот брак со трговецот со волна Јакоб Фројд, кој веќе бил вдовец и тукушто станал дедо.

Во нејзиниот живот имаше повеќе празнини и денови на осама.

Но бидејќи стануваше збор за Пеперутката и за судбоносен настан од нејзиниот живот само одмавнав со раката.

Но, ете, Французинката го носи кучето в скут, не сака да се оддели од него, зашто тоа преставува дел од нејзиниот живот.

И таа го имала својот момент на цутење, од можеби една година, со убавина на дива роза, потоа брзо се раскрупнела како оплодена овошка, па отврднала, кожата ѝ станала црвена и груба, а потоа нејзиниот живот се претворил во перење, чистење, крпење, готвење, метење, бришење прав, шиење, перење најнапред за децата, потоа за внучињата, и сѐ така без прекин повеќе од триесет години.

Во исто време, праведно бранејќи ја власта од посегање по нејзиниот живот.

Ова доведе до идентификација на различни настани кои имаа анти-аноректичка природа.

Во тие зборови како да беше стуткан целиот нејзин живот.

Мајкиното детство и раната младост беа врзани за две патувања, против чиј заборав таа постојано се бореше, што претставуваше и дел од смислата на нејзиниот живот, покрај судбинската предаденост на своите чеда.

Тоа го дознав многу, многу години подоцна, трагајќи по тајните на нејзиниот живот.

Сиот нејзин живот беше таков, секоја нејзина желба се протегаше до исполнувањето лижена од ладниот пламен на свилата.

Потоа погледот ѝ паѓа на карт-посталот со ракописот на маж ѝ, и како и секое утро, откако ќе утврди дека децата спијат, наместо кошмарниот сон, ја реконструира приказната на нејзиниот живот, особено нејзините последни неколку години.

Така, опсесија ми стана тој град и тој Дизниленд во него.

Беше тоа книга метафора, метафора на нејзиниот живот, книга која го беше задржала живо времето на 1939 година во Татковата библиотека.

Прво тетка Перса се прекрсти и ја бакна Богородица, ја натера Пеличка да се прекрсти и кревајќи ја, да ја бакне во златното лице, дури потоа Пелагија застана пред Богородица и долго стоеше со подзамижани очи, со жесток прекор во срцето, мигум се сврте тркалото на нејзиниот живот од она попладне на нивното сретсело сѐ до разораната нива во бескрајната Војводина и сега ѝ се чини дека сѐ уште лежи со раширени нозе, и тоа трае, трае, Перса ја кренала Пелагичка и ја притиска силно на своите гради и чека кога Пелагија ќе се сврти и јурејќи ќе излета од црквата.

А бев сигурен дека барем во сонот дружи со некого од нејзиното минато?

Ова беше постојаниот рефрен во нејзиниот живот, обично тивко изговорен, а најчесто и зачуван во себе.

За што повеќе на следниот час. *„Болката непрекинато во душата на Рената копаше црн бунар, сѐ подлабоко и подлабоко забодувајќи ги лопатите, сѐ пониско и пониско спуштајќи ја својата кофа,и не беше тешко да се предпредвиди денот кога ударот на ашовот ќе мора да ја пресече и самата нитка на нејзиниот живот“. (В.Брјусов) ** „...кон нејзиниот поглед и нејзиниот бакнеж,како што коренот под земја тежнее по влага“. (В.Бјусов) okno.mk | Margina #22 [1995] 91

Чувствуваше дека повеќе никогаш нема да ги види ниту бањите, ниту Виенските Шуми, и затоа во нашите разговори се сеќаваше на некогашните летувања, на она што се случувало тогаш и таму – збиднувањата со внуците, разговорите со Зигмунд, Роза, Марта и Мина, а потоа гласот одеднаш ѝ се менуваше, и само ќе речеше: „А ти во тие лета остануваше овде сама.“

- Но паметам еден твој совет што е и вистински остварлив и јас постојано си го повторувам (и реков откако спомените истекоа):"Секогаш имај го предвид и не изумувај го правото на избор!

Си ја поставив пред себе целта, со пишувањето, преку страдањето и преку откривањето на причините за Мајкините солзи, да дојдам до неколкуте тајни на нејзиниот живот, до фрагменти од самиот нејзин живот.

Речиси секој сонува. Оној кој е спречен да сонува, тој мечтае.

Кратко траел престојот на Мајка во рајот на детството, во училиштето на солунските Сестри на св. Пол де Венсан, но тој се врежал засекогаш во нејзиниот живот.

Сливите веќе беа зрели.

И самото прво ќе ја изведе таа артистичка геста.

Од сè што се случи во нејзиниот живот овие неколку години.

„Ќерка ми е мојата гордост”. „Вашата гордост има чифутско потекло.

Таа градба зад Меланхолијата е всушност нејзиниот живот, животот кој, како и да се живее, како и да се гради, ќе остане недограден, како попусто проживеан.

Кога самотата, со годините што се пластеа врз неа, сè повеќе притискаше врз нејзиниот живот, Мајка се пре­се­ли во Татковата соба и спиеше на неговиот некогашен кревет.

Прво заедно ги разгледавме ефектите коишто anorexia nervosa ги имаше во разните области од нејзиниот живот - вклучувајќи ги социјалните, емоционалните, интелектуалните, и ­секако, физичките.

Ова е обид да и ја исполнам и таа желба последна од трите за што ме зарече последната година од нејзиниот живот.

- До стрништето? А што си барала таму, те прашувам јас тебе?

Како што се чинеше дека Еми сѐ посилно ги поддржува овие анти- аноректички активности, јас ја охрабрував да ми помогне да ја разберам основата на тие активности во нејзиниот живот.

Индивидуата која заклучува дека “само-занемарувањето” имало големо влијание на нејзината/нејзиниот живот (претходна доминантна тема) може да дојде до заклучок дека промените на алтернативното ниво на акција одразува дека тој/таа се ангажирала во “проектот на само-поддршка” (алтернативна тема или контратема).

Солун на нејзиното детство и Италија на нејзината младост, беа двете дестинации на нејзиниот животот, две патувања кои не престануваа во нејзината душа, двете носталгични точки на надежта, на животот, особено во поодминатите години на нејзиниот живот.

Ја замолив Еми да ги вреднува овие анти-аноректички состојби: Дали таа ги смета за попривлечни и пожелни правци на развој во нејзиниот живот, или пак за тривијални и непривлечни?

„Круме Волнаровски е во затвор, можеш ли да сфатиш?!“ ме праша Ема како да се прашува себеси.

Дали само во нејзиниот живот или и во другите животи е така - Марија не знаеше.

И така, Мајка на чуден, необичен и напати мистичен начин, ја одржуваше, ја задржуваше во себе, ја ширеше таа своја италијанска пролет како единствено среќно го­диш­но време на нејзиниот живот.

Неговото присуство во нејзиниот живот личеше по малку на настаните од приказните. Од убавите приказни.

Сѐ до крајот од нејзиниот живот…

Во секој случај, не ја познавам доволно за да донесувам заклучоци, иако, за некои нешта од нејзиниот животот имам слушанато; за некои од оние нешта што се однесуваат на учеството на Таша во нашата борба.

Секое скалило менуваше нова слика од нејзиниот живот.

Вистинска идила, гледана однадвор, е бракот на двајца кои веќе и златна протераа, па таа го носеше истиот бел фустан од она време и на вечерата што децата и внуците им ја приредија во „Воденица“ или „Коленица“, што мене ми асоцира на кланица затоа што тоа ми е повеќе еквивалент на нејзиниот живот, во кој повеќе гипс никој не ставил на себе од неа, а сѐ било закукулено и завиено во магла, а тој бил секогаш изземен од каква било врска со вина за сите нејзини случајни падови по скали во куќа која има само приземје.

Еми била вовлечена во одредени практики на само-управување - “технологии на селф”.

Најпосле, Татко ги откри главните линии и протагонистите на Мајкината грчка врска.

Кога почувствува дека има успех со нив, таа премина на подиректната социјална мрежа, којашто ги вклучуваше нејзините роднини, кои почна да ги поканува за време на терапијата. okno.mk | Margina #4-5 [1994] 41

Кој ќе ѝ објасни што се беше случило толку страшно во нејзиниот живот за да ја доведе во ваква безнадежна состојба? До вакво растројство.

Не, не ... не мислев дека едвај чекам да го видам нејзиниот погреб, туку сакав да речам дека малку ќе ви раскажувам и за нејзиниот живот.

Но барем виде и кај остана нејзиниот живот.

Да разберат нешто за нејзиниот живот...

Дали Еми ќе сака да продолжи да се подложува на тврдењата на anorexia nervosa за нејзиниот живот, да продолжи да се покорува на барањата кои таа ги поставува?

Во прво време и таа поверува во гласините што се ширеа меѓу Евреите на Солун, дека маж ѝ е затворен таму, дури и некое време по добивањето на неговата штура картичка од Виена од која со сигурност единствено можеше да утврди дека е жив.

Таа ги прифатила овие практики како форма на самоконтрола и како суштински во трансформирање на нејзиниот живот во некој прифатлив облик - кој би бил израз на нејзината самоактуализација.

Томето немо стоеше потполно предавајќи му се на мигот, на најубавиот момент во нејзиниот живот, чувствувајќи ги прекрасните топли, меки усни на своите како ја исполнуваат со чудесен длабок мир и бескрајна топлина, светлина и убавина кои ѝ се ширеа се низ телото до сржта на секоја клетка.

Прифаќам исто така дека не постои збор од оние, пофалните, што Таша не го заслужува!

Зар имаше уште нешто да каже за таа нејзина единствена пролет, голема пролет во нејзиниот живот, што не ни беше познато во семејството?

Целиот нејзин живот е мрежа на интуиции, почетокот на зборови, како неон и свод, бор, топаз, сенка, но тогаш бебето почнува да плаче.

Ѝ доаѓаше да кине месо од себе само да помогне, нејзиното чедо да не се јаде и да ги задржи двете најважни суштества во нејзиниот живот.

Овој настан внесуваше неочекувано малку живост во нејзиниот живот.

Јана во секој круг виде по еден дел од нејзиниот живот.

Татко, уште во младоста, кога се запознал со Мајка, ѝ беше дарил големо шише со лимонова колонска вода со која таа често се смируваше при големите потреси во нејзиниот живот.

Тивко згасна и нејзиниот живот, во една од преселбите кон Корча, за време на Втората светска војна.

По фотографиите со ликот на генералисимусот, гаќичките ѝ беа нешто најсвето во нејзиниот живот.

Не ја тераа да се сеќава на лошите моменти од нејзиниот живот.

Но таа, за Мајка, секогаш беше света, книга отаде овој нејзин живот...

Вујна Клементина станувала не само како мајка за внучето сираче туку и нејзина учителка, најубавиот и најцелосниот универзитет на Мајка во нејзиниот живот.

Но кога ја прашав од кои причини ги криеме начините на кои општиме со своите спомени таа отворено ми наговести дека искреноста е еден вид разголување.

Доказ ми беше тоа што мајка ми само еднаш во нејзиниот живот имаше отидено во Лос Анџелес, службено пред две години на доделувањето на Оскарот, но затоа пак, секоја година по еднаш одеше во Париз.

За нејзиниот живот со сопругот во Германија многу не знаат.

Кажуваше дека навечер, од собата во која спиеше Хајнерле, се слушало нешто како шепотење, или како пеење, или како липање.

Нејзиниот живот доби нова смисла и таа почувствува дека е одново среќна.

Тоа лето 1930 година, последното лето во нејзиниот живот, мајка остана со мене во Виена.

- Колку е тешко да се проживее, мамо? - ја прашувам а таа ми се смее негде од далечината?

Кога всушност тоа е и нејзиниот живот и на многу други Небески.

Изгледа токму тоа е, бидејќи целиот нејзин живот бил само бура што носи и однесува, потоп и несигурност, а на кои секогаш им пркоси верувањето го носи и го праќа промислата. Некаква еврејска ли истрајност?

Но Мајка имаше и своја „грчка љубов” која се роди во душата во раните години на нејзиниот живот и која содржеше лични тајни кои беа често во расчекор со Татковото поимање на балканската историја...

Мајка ова огледало си го носеше на своите патувања во Грција и во Италија, во двете најзначајни патувања од нејзиниот живот, потоа го носеше низ урнатините на бал­кан­скиот егзил.

Каков што беше нејзиниот живот.

Таа била свесна дека нејзиниот живот на Балканот ќе биде означен од постојани мешања, од преселби, од секакви разлики: јазични, етнички, верски.

Во нејзиниот живот со своите значења се испреплетуваа првин „грчката врска”, па „италијанската”, зачнати од нејзините единствени патувања во Грција, во Солун и во Италија.

КРСТЕ ЧАЧАНСКИ (1949–2003)  ЧУТУРАНГА25

Исто така ја поттикнував, врз основа на овие посакувани правци на развој, да размисли и да каже што смета дека е важно во нејзиниот живот.

Тој толку многу се спои со нејзиниот живот, со нејзинотo размислување, со нејзините чувства и со нејзиното дишење, така што таа дури и не го сметаше за одвоено човечко суштество.

Дали вагата е покрај Меланхолијата само затоа што е потребно премерувањето на тежината кога се гради, или е таа и симбол на постојаното вагање, постојаното премерување, постојаното колебање?

Затоа, кога и било предложено да замине во Цариград и да им биде во услуга на гемиџиите, (што ги знаела како револуционери, но за чии конкретни планови најверојатно ништо не знаела), прифатила со задоволство без да се исплаши од евентуалните катастрофални последици за нејзиниот живот.

Само во едно сум сигурен, во врска со сите изречени и неизречени пораки: мајка ми сметаше дека нејзиниот живот не треба да го земам за пример.

Армасот на Деспина за неа е една голема лекција која дефинитивно ќе направи ред во нејзиниот живот.

И тогаш преместувајќи ги од лево на десно и обратно сите предмети што и таа ги допирала до пред некој ден, копајќи по нејзиниот живот сега откако ја нема (не оти имав поважни работи во животот па никогаш не стигнував да и се посветам доволно), најдов две тетратки А4 формат.

Матилда беше среќна со таквата одлука – во раната младост имаше операција по која не можеше да има деца, тоа беше несреќата на нејзиниот живот, и сега се радуваше што може да се грижи како мајка за малечкиот, заменувајќи ја својата почината сестра.

Малата Ервехе си го имала престојот во лазаристич­ко­то училиште како свето училиште кое не престана да зра­чи во текот на целиот нејзин живот.

Пелагија не може да дојде до одговори на прашањата што сама си ги поставува, сиот нејзин живот како да е само еден непрекинат сон од кој не може да се излезе.

Сара и јас се дружевме со неа скоро секојдневно, и така полека–полека дознававме за нејзиниот живот.

Тој остана и по нејзиниот живот.

За некои работи, особено за оние кои се врзани за нејзиниот живот, таа има право самата да одлучува.

Во нејзиниот живот беше најприсутна семејната судбина.

Погледот на Самуел Ароести, мојот дедо по мајка, покрај кого натерани во трк одат неговата жена, мојата баба, нивните две ќерки, никогаш незапознаените тетки и други, непознати луѓе претворени во вечно живи филмски сенки.  Поручникот со презир погледнува во Хана Голдблум, која меѓу униформите стои исправена, и на ќерка ѝ, ѝ се чини, ненадејно и силно извишена, облечена во својата долга домашна наметка, вита и издолжена како во најубавите години од нејзиниот живот.  „...

Тоа се случи недела две пред да се сретне со тетка Перса, личноста што направи вистински пресврт во нејзиниот живот.

Дали и мајка ми знаела по нешто за коленцата на нејзиниот живот?

Можеби и јас бев болката на нејзиниот живот, или бев онаа точка во која се среќаваа и разделуваа сите нејзини болки.

Гаменот беше најголемата необичност во нејзиниот живот.

Дува во шепата, а откако го издувува чекласот, со растреперени прсти го чисти глотежот.

Кој можеше нешто да стори за да се пополни таа празнина во нејзиниот живот?

Мајка ми, среќна, нѐ галеше сите. Смислата на сиот нејзин живот беше нашата среќа, а оваа наша радост беше дел од тоа.

Имено работата беше главниот ’рбет на нејзиниот живот, ’рбет врз кој се држеше сето друго меко ткиво.

Различните активности прифаќани без поговор и ставовите врз кои anorexia nervosa “го темелеше својот опстанок”, веќе не ја детерминираат нејзината личност.

Именувањето на алтернативна тема или контратема е многу важно, помеѓу другите работи, и затоа што, (а) значајно учествува во чувството на индивидуата дека нејзиниот живот оди нанапред по патот кој таа го одбрала; (б) овозможува да се припише значење на настаните или искуствата кои инаку би останале незабележани или за нив би се сметало дека се од мала важност; (в) го олеснува правовременото одредување (средба-по-средба) и поврзување на настаните кои се случуваат за време на тераписките средби и (г) ѝ дава на индивидуата чувство дека знае кој може да биде следниот чекор во избраната животна насока.

Ги раскажуваше и убавите и грдите нешта, зборуваше за татко си кој сликал минијатури на плочки кои потоа ги украсувале кујните на богатите; тој умеел не само волшебно да слика, туку и да им раскажува приказни на своите деца за насликаното – за петелот и кокошката, за ветерната мелница и кравата, за млекарката и реката кои се појавувале на плочките под неговата рака.

Како што индивидуите почнуваат да ги артикулираат преферираните настани во овие алтернативни нивоа на активност, и како што стануваат сѐ поангажирани во уредувањето и поврзувањето на овие настани во посебни секвенци низ времето, можат да бидат поттикнати експлицитно да ја именуваат на овој начин сугерираната алтернативна тема или 50 Margina #4-5 [1994] | okno.mk контратема.

Не сфаќаше како докторите не успеале од неа да извлечат нешто повеќе за цели две и пол години. Повеќе за нејзиниот живот... таму, во Германија... ***

Ла Ринашенте на нејзиниот живот. Со време, оваа книга ја добиваше патината на светите книги.