ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Тој живееше во Монастир, а тука, во Маказар, во нивната куќа, доаѓаше многу често.

Ама немало тага во нивната куќа кога сите се собрале на едно место.

Само Корилче изостанува, се колеба дали да тргне и тој по нив, се колеба само за час, зашто тој знае дека денешниот ден е тажен за нивната куќа.

Војниците и кметот сѐ живо избркаа и не оставаа никој да се движи крај нивната куќа.

Се напија и го благословија саатот во којшто му текнало на Адема да го намисли овој себап на нивната куќа.

За неа и за сите чифчии беше голема чест да влезе во нивна куќа бегова посестрима.

Зад затворените пенџериња уште беа спуштени тешките, дебели пердиња, а во малиот двор, градинката и колјата, пред нивната куќа - ништо не се меркаше...

И по тие ружи, што ги надвишуваа тарабите, и од кои некоја секогаш цветаше, можеше да се распознае нивната куќа во секое доба на годината.

И што бараат овие луѓе со сјајни шлемови во нивната куќа?

Мислеа и премислуваа: каков ли ѓавол оди низ нивната куќа и растура несреќи.

Седејки в хаос од мислите мачни во земјата очите беше ги впила, бидејќи сонила соништа мрачни: Потпорните греди од нивната куќа се ведат, паѓаат шумно во мракот.

Тука некаде беше нивната куќа... мала, чиста куќа со двор под калдрма и полн со трендафили.

Дали се шетаа по улици, или одеше кај нив, во нивната куќа, - не знаев.

Поминале неколку години и во нивната куќа не се родиле деца.

Во нивната куќа децата биле многу сакани, така што и девојчето ги сакало и своите другарчиња и поголеми и помали и сите деца од целиот свет.

Кога ја враќале во нивната куќа, Густав ја прашувал: “Зошто побегна од дома?,” таа секогаш одговарала исто: “Јас овде не сум дома.”

Затоа Густав реши да ја смести Клара во психијатриската клиника Гнездо.

Не можеше, а да не се забележи како дојденците вртат со главите гледајќи по ѕидовите и во ткаените таписерии, плетените „витражици“ на секое нешто што личи на стакло и огледало, па дури и гарнитура нацуцулена на машината за перење алишта „Ободин“, како врв на технологијата во нивната куќа, нормално ставена во претсобјето за сите да може да ја видат и веднаш да знаат дека во оваа куќа не се пере на рака.

Но гневот сѐ уште остана во неа, па со удари им се противстави на болничарките кои безуспешно се обидуваа да ја совладаат, сѐ додека не ја виде Херкулина како со прекстени раце ја мерка оддалеку.

Почека избезумена, алчно слушајќи го познатиот звук, тажна и испотена, еднаш, двапати, трипати, и конечно го слушна гласот на мажот на својот живот, кој живееше без неа во нивната куќа. – Да?

Секоја вечер чекаше мракот во неговото сопче да го растера светлината од спротивниот дом и стоеше зад прозорецот како питач, страсно насладувајќи се со онаа мала и драга блискост, со онаа семејна топлина во која уживаа други, во која уживаше и тој, како дете, за време на ретките мирни вечери во нивната куќа, кога мама... мајка му... како оваа овде...

Уште двапати Клотилдина му понуди светилка, но залудно.

Кога, пак, тој ѝ раскажа што била работата, таа плесна со рацете и рече дека треба да оди директно кај началникот на полицискиот реон, дека блоковскиот ќе го измами, ќе му вети а потоа ќе го влечка; дека е најдобро да оди направо кај началникот, дека тој ѝ е дури и познајник, зашто ×ухонката Ана, која порано работела кај неа како готвачка, сега е дадилка кај началникот, дека таа често го гледа и него лично како минува покрај нивната куќа, и дека тој исто така секоја недела е в црква, се моли, а во истовреме ги гледа сите со весел поглед и дека, според тоа, по сѐ се гледа дека е добар човек.

Ние сметавме дека оваа поделба претставува голема историска неправда.

Го пленеше добрината на својот полубрат, тивката и разборита нарав, братското чувство во нивната куќа во Битола.

Палестинците останаа речиси без половина од територијата која ја населувале со векови, биле протерани од нивните земји и од нивните куќи.

Што можеше Сандри да ѝ одговори на старата, кога и самиот го знаеше тоа, а ги беше предвидел нејзините зборови уште пред да стапне на прагот од нивната куќарка?

Наскоро стана и чест гостин во нивната куќа. Никогаш со празни раце.

Ѝ се наметнуваше уште едно, потешко прашање: дали можеби кај неговите родители, во нивната куќа, или во нивниот град, или било каде, веќе постои негова жена? Можеби и деца?

Кај тие безочни луѓе, што расправаа за нејзината судбина и за судбината на нејзиното дете како за предмети, кои по секоја цена треба да се исфрлат од нивната куќа.

Од првиот ден кога отидовме кај нив, во нивната куќа, гледаа да ме избркаат.

Хелвиг требаше да знае дека таа не ќе може да влезе во нивната куќа.

Заѕвони на вратата од нивната куќа. Отвори помалата сестра.

Почнуваше животот со овие луѓе. Непознат. Под ист покрив. Во нивна куќа. Не ветуваше многу.

Дека од првиот ден кога стапна во нивната куќа ја пречекаа со омраза.

Тогаш престојував кај Ристо Брзиѓанот. Нивната куќа (или стан во голема куќа) се наоѓаше близу театарот, речиси веднаш на почетокот на уличката која излегуваше на малото плоштадче пред театарот, чинам скаличката од Камениот мост ме симна директно на широкиот чардак кога пристигнав кај нив.

Уште од малечки тие знаеја само за појадок и за ручек, а вечерата во нивната куќа не беше позната.

Таа ќе си остане со Стоја со едното дете во нивната куќа, ич гајле да не бере, ни за куќа, ни за покуќнина.

— „Не е лошо да а натрата на невестата Малова да ѝ жугне на ќерка му на попот да си а имаат муата на капата — си велеше Доста и пак ја гледаше нејзината Нешка, сега веќе невеста на коњ, како се исплачува со неа, со татка си и брата си, оти ќе ја остави нивната куќа и ќе стане попова снаа, на младо ѓаче невеста.

Семејството на угледникот Теки Руси, градоначалник на Прмет ќе доживее вистински калвер за време итало-грчката војна, кога ќе се најдат во Колоња и нивната куќа ќе биде запалена од грчките војници.

Не мина многу време откако се отвори границата, втаса и најстарата Таткова сестра, само таа останата жива, да самува крај Езерото, со своето семејство, истерани од нивната куќа во градот крај Езерото.

Мене патот до гимназијата ме води крај нивната куќа.

Таа си посакуваше да се вратат преку грани­цата, блиску до своите, во нивната куќа, во нејзината гради­на, речиси видливи од оваа страна, кога времето беше уба­во и јасно.

На новогодишната ноќ меѓу 1946 и 1947 година, кога семејството на брат ти во Тирана, штотуку беше седнато на празничната маса, вратата на нивната куќа ја отворија две озлогласени лица на тајната полиција Сигурими.

Беше среќна што нивната куќа се најде како мост меѓу нашето семејство и Игор Лозински.

Го тргна погледот од дворот. - Радуле и Стојна! Од кое ли село е дојдена таа? - праша гласно откако се сврти и фрли поглед кон Томислав, на подолното ниво од нивната куќа.

Му рече ли лош збор - полош ќе ти врати; црната: ниту сака да те сретне, ниту сака да разговара со тебе; пред очите му е темно; сѐ на светот му е виновно; мудри се, знаат многу, со очи, со поглед можат да дознаат сѐ: кој си, што си, колку тежиш и што сакаш да речеш; во разговор со нив секогаш чувствуваш: меѓу тебе и нив голема далечина; не се напрегаат сѐ да чујат и разберат; на проклетството и на болот му робуваат; лилавата (јоргованлијата); постојано си потпевнуваат во себе или гласно: и во одење, и во работа и во кревет; во устата, на ушето или во малото џепче од палтото носат цветче - за салтанет; на секоја веселба први запoчнуваат да пеат; што било вчера, што било денеска, што ќе биде утре - не ги интересира; кога смируваат скарани, не сакаат многу муабети; на скараните ќе им речат: ајде чукнете се со чашките, оти главата ќе ви ја чукнеме; те фалат, те гушкаат, но сето тоа го прават без мерка; последни од кафеаната се прибираат дома; сивата: многу пребираат, џимрии во јадење, во купување, во облекување; надвор ако врне - продолжуваат по цел ден да спијат; од добиток не држат ништо, или сосем малку; за сѐ, па дури и нешто на милост да речат - колнат; клетвите им се помошни зборови со кои полесно се изразуваат; повеќето се тенкоусти, палени на збор, на јазик; кога е студено - мајката на господа му ја караат, кога е жешко - исто така; на гости, по свадби, од иста чаша или сафа не пијат; дома на прагот од куќата те пречекуваат држејќи ја вратата недоотворена; очите секогаш им се готови да те погледат напоречки, да те мунѕосаат; портокаловата: лични луѓе, секој сака од нивната куќа невеста да земе; кога врват девојките и невестите низ селото - како сонце да врви, сè пука на нив од здравотија, од личнотија; коњ аздисан скротуваат, пукнуваат; таа убавина, таа здрава јатка во нив ги држи до триесеттата година; по неа - одеднаш како зрел плод се што не може многу да држи, свенува, се олошува, се распаѓа; од никого лош збор не се слуша; благи и кротки и во очите и во лицето и во зборот; старичките чисто-пречисто се носат, мирисаат на мискинсапун, на калофер, но не доживуваат длабока старост; прават куќи понастрана од другите, истакнати, видливи; добиците им врват низ посебен влез за во кералот, не низ дворот да им го балегат и гнасат; кога крштеваат дете, врват низ селото како кралска процесија, како крал да се крунисува; ако седиш со нив, имаат моќ да те маѓепсаат, да те стават под влијание, да те владеат.

- Аааааааааа, сега ќе те кажам на баба! - викна Томе и со злобен кикот отрча во нивната куќа.

Ви ја испраќам фотокопираната страница со неколкуте редови на кои веднаш помислив откако прочитав за тоа како тишината ги обединувала вашите родители: Еден маж и една жена во поодминати години седат еден крај друг во тишина, квечерум пред нивната куќа: и кај едниот и кај другиот, секој збор кој излегува од нив, секој чин што го создава нивниот збор е покриен со тишина; тие, обајцата самите станале фрагмент на тишината.

Се прашував дали се појавила некоја нова љубов во неговиот живот, дали можби е сеуште со таа Евелин за која кога бев во нивната куќа начув од разговорот на Изабел со него...

Не можам да се сетам ниту на еден момент на опуштена веселба.”

Во нивната куќа владеела “недоверба кон мажот и сексуалноста.

„... Немав потреба да се видам со Еда, ама бидејќи минував по улицата покрај нивната куќа и немаше никого да ме види, а знаев дека тоа време пред пладнето гестаповецот никогаш не е дома и, за да искористам евентуално да ја видам или да ја начекам Гала, јас на брзина се мушнав во влезот од нивната куќа.

На заштитничката Богородица ѝ кажаа дека Пела веќе цела недела оди на училиште, дека ја засака учителката, а од учителката добива само пофалби, дека денеска ќе имаат сè најубаво за себе а и за некој гостин ако помине низ нивната куќа.

Им се радуваа на златните предмети со кои беше исполнета нивната куќа.

Златко истрча од куќата и преку широката ливада што беше меѓу пругата и нивната куќа, отиде кај човекот.

Мислеа и премислуваа: каков ли ѓавол оди низ нивната куќа и растура несреќи.

- Добро де, не викај, што туку мене ми се дереш, не сум јас крива што Бак ти побегна – се навредив, се свртев и тргнав кон нивната куќа.

Пријатно е во нивната куќа. Голема е, дворот е убаво уреден, над терасата има лозница и сенката е дебела, па не е жешко како кај нас дома во станот.

Тие луѓе ми се многу драги, секогаш се насмеани и расположени, и уште ако ја начекам Калина кај нив на гости, супер си поминувам во нивната куќа.

Јас се разбира, на Саше ниту еден миг не му поверував дека му е дозволено сам да го шета, иако се преправав дека му верувам.

Можеш да се прскаш со црево ако баш запече, можеш да си играш со Бак, големото куче болчјак, можеш дури и да исчезнеш некаде низ собите.

Калина е колку мене и ние двете одлично се согласуваме во сè, само во едно не.

И така, тргнавме Саше и јас со Бак по улицата кон баба Стеве, ама решивме пред нивната куќа да скршнеме во една од споредните улички за да не нè видат дека го шетаме кучето.

Што сака нека прави, си помислив налутено, негова беше идејата да го шетаме Бак, не беше моја.