османски (прид.) - империја (имн.)

Татко предложи конечно заемките за шербет-слатките (како баклавата, раванијата, кадаифот и другите), да си останат, сѐ додека луѓето се насладувале од нив.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Но судбината му одредува друг правец: тој заминува и останува во Цариград, во времето на падот на Отоманската Османската Империја и создавањето на новата Република Турција.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Луцидниот Климент Камилски, кој многу добро ја познаваше француската книжевност, намерно му ја даде на читање книгата од Флобер на Татко, за во крајна линија да го соочи со опасностите кои можат да произлезат од нивната акција на чистење на османскотурски зборови по падот на Османската Империја, со нивните автодидактички познавања на лингвистичката наука, во времето на нејзиниот подем, да не се најдат во позиција на Бувар и Пекуше, да не биде разбрана нивната мисија како на балкански Дон Кихот и Санчо Панса, да се најдат на потсмев на луѓето на своето време.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
На шпанскиот монарх Фердинанд ќе му забележи дека тој, осиромашувајќи ја Шпанија, ќе му овозможи да ја збогати Османската Империја со умовите на прогонетите Евреи.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Во XIV век Скопје ќе стане втора царска престолнина на српскиот цар Душан, а кон крајот на истата година станува дел на Османската Империја.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Брзо дозна дека баклавата (од персиски blave) била традиционално познат заеднички десерт на сите народи на Персија и на Османската Империја, но станал и национален колач на сите земји на Балканот, на Средниот Исток и Магреб, а се проширил и во Грузија, Ерменија, Кипар...
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Камилски продолжи со аргументацијата: Башибозуците биле нередовни коњаници, односно биле мобилизирани како помошен дел во воени походи на Османската Империја.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Дали Османлиите, накалемувајќи го исламот на својот новосоздаден идентитет, ќе се надоврзат на старата исламска цивилизација на Мароко и Андалузија, каде што нема да допре Османската Империја, или ќе појдат по друг пат, водени од завојувачките пориви кон создавање и одбрана на најголемата Империја на своето време?
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Откако Татко, реферирајќи за овие зборови, му ги изложи основните податоци, за нивното присуство и попатни лексички и семантички метаморфози на балканските јазици, надоврзувајќи се со претходно третираните поими (ајде-јаваш, јаничар, зандана, кадија...), со кои беше во голема мера претставено владеењето на Османската Империја, рече: Отсекогаш владеењето најмногу зависело од табиетот на врвниот владетел, отколку од институциите под него.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Татковиот вујко Али Фети, кој ѝ служеше на Османската Империја како воен аташе во Париз и подоцна како амбасадор во Софија, потоа во владата на Изет-паша како министер за внатрешни работи, заедно со блиски унионисти (приврзаници на Унијата за прогрес и единство), ќе се крене против натамошно распарчување од тоа што преостана од Османската Империја.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Но сега Татко, неочекувано за Камилски, продолжи: Покрај персиските и арапските зборови коишто Османската Империја ги распространи низ Балканот како претставник на источната цивилизација, треба да се истакне и местото на лексичките елементи од грчко и од латинско потекло ширени од Турците како наследници на византиската цивилизација.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Меѓутоа, Татко веруваше дека употребата на овие заемки нема конечно да замре зашто тие понатаму беа живо присутни во народната меморија и творештво, во народните говори, во старите документи од кои некои беа валидни и во новото време, како на пример тапијата, адетот, аманетот, бакшишот и други.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Старите антички и средновековните армии беа без кохезивно единство, се исцрпуваа со осаменичките и очајнички подвизи на ритерите, со нивната дружина, па затоа беа лесно совладувани од организираната Османска Империја, која благодарение на своите јаничарски ешалони траеше повеќе од пет века.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Османлиите, во времето на моќниот султан Сулејман Величествениот и најголемата експанзија, по неуспешните опсади на Виена, верувале дека градот на реката Вардар ќе биде првото нивно упориште на Балканот, еден вид истурено предградие на Цариград.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Впрочем, и денешниот облик баклавата го доби откако влезе во големите кујни на царската палата Топкапи во Цариград и стана култно јадење во царството и надвор од него...
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Татко беше мошне рестриктивен во изборот на овие заемки зашто речиси сите, како и тие што следеа од областа на администрацијата, со падот на Османската Империја исчезнаа и во употребата во јазиците на новите балкански држави и во самата нова Турција.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Камилски овие мисли ги сподели со Татко, кого го сметаше за покомпетентен од себе: Османската цивилизација мошне брзо ќе завладее во светот, но врз нови цивилизациски вредности, различни од андалузиската исламска цивилизација, пред сѐ мотивирана од военоосвојувачки цели. Но тоа е долга историја...
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Институциите брзо се менувале, но табиетот на владетелот како пресуден си останал непроменет!
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Бурните настани на Балканот и во Европа во времето на падот на Османската Империја, со балканските војни, па Големата светска војна, влијаеја многу посилно во патот на судбината на семејството отколку Татковите цариградски планови.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Меѓутоа, со текот на времето милетите ќе станат зародиш на новите држави нации, кои ќе го означат почетокот на крајот на Османската Империја и во силен налет во текот на XX век ќе ги уништат сите претпоставки за враќање кон старите вредности на можната христијанско- исламска синтеза.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Сефардските Евреи во Скопје ќе ја донесат и својата религија, а во нејзина чест тука ќе ги подигнат храмовите Бет Јаков и Бет Ахарон.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Балканските народи во векот на падот на Османската Империја, заедно со клучните европски сојузници, не престанаа во историографиите да го искривуваат и сопственото османско минато.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Во тој период започнува и пресметката со ориентализмите кои со векови биле дел од балканските јазици.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Имало жестоки и кравави периоди за време на Османската Империја, задушувани востанија, но немало овде големи стогодишни војни како на Запад помеѓу Англија и Франција, помеѓу Франција и Германија, помеѓу Англија и Шкотска...
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Крајот на крстоносните војни се совпаѓа со создавањето на Османската Империја.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Татко, поради шеќерната болест што почнуваше да го нагризува, повеќе се задоволи да ја гледа баклавата и само да ги лизне позлатените слатки кори од своето парче, додека го слушаше Камилски, веднаш помисли на улогата на овој драгоцен десерт кој постоеше во целиот тек од постоењето на Османската Империја.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Камилски ќе забележи и солиден број заемки за називите на јавни градби, градени уште од времето на Османската Империја кои останале и со денешна употреба речиси во сите земји на Балканот.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
И еве, мој пријателе, ние стануваме спасителите на тоа што можело да се спаси од исламско-османските вредности во доменот на лексиката на балканските јазици!
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Оваа книга е многу значајна за да се разбере најголемиот подем и падот на Османската Империја, предизвикани од сјајот и бедата на јаничарите.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Како што нагласив, преобраќањето на христијанското население во исламот, особено во доменот на регрутирањето на новите јаничари, ќе биде основа на најголемата дијаболизација, виктимизација, и на Османската Империја, во балканските историографии, но често и под влијание на европските?
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
За разлика од европското право, каде што постоеле разграничувања на носителите на правото судијата, адвокатот, кадијата бил носител на правниот систем во Османската Империја, како и во голем дел на Балканот, каде што кај сите народи била честа изреката: Кадијата те тужи, кадијата те суди!
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Кога те слушам, мој пријателе Камилски, размислувам дека баклавата може да се смета за еден од ретките симболи што сведочи за подемот и падот на Османската империја! Не разбирам како?
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Откако ја вкусија и пофалија мајсторски подготвената баклава, Камилски се најде повикан да се доискаже за потеклото на баклавата: Постојат тврдења дека баклавата прв пат се појавила во Централна Азија, според други во античка Грција, а според трети во Сирија.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Беа времиња кога луѓето отстапуваа од прекумерната употреба на шеќерот, како што беше во турските слатки во обилен шербет, како што се служеше уште од почетоците на Османската Империја, па опасноста не беше од семантичка, колку од суштинска причина.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Првите записи за баклавата кај Османлиите се сретнуваат на почетоците на царството, уште во 1473 година, во времето на освојувачот султанот Мехмет II.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Но, сепак, Балканот не беше лишен од други облици на душманството?
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Османлиите го накалемија врз своето битие исламот и тој стана инструмент на нивната експанзија кон Балканот, Европа, Азија и Африка.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Тие го предизвикаа подемот, но и падот на Османската империја по петвековното владеење.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Меѓу називите за разните јавни објекти тој ги издвои следните: амам, стара турска бања (од турски hamam); ан, хан (од персиски han); карван-сарај (од персиски kervansaray); конак (од турски konak); механа, меана (од литературен персиски meyhane); кафе, кафеана (од арапско- персиски kahvehane); топана, место каде што се изработувале топови, склад на муниција); кале, тврдина, град (од арапски kale); кула, тврдина, висока беговска куќа (од арапски kule); бина, голема зграда, куќа во изградба (од арапски bina); тарапана, место каде што се коваат пари (од персиски darbhane); апсана, апс, затвор (од арапско-персиски hapishane).
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Татко ја насетуваше нервозата на Камилски, поради видливото оддалечување од првобитно замислениот проект, сакајќи да ја појасни појавата на Васо-паша во нивниот план и затоа заклучи: Европските идеи во реформирањето на Отоманската Османската Империја од крајот на XIX век за кои се залагаше и Васа-паша Шкодрани, продолжија и во почетокот на XX век со Младотурската револуција во 1908 година која започна да се шири во Империјата од Македонија.
„Балканвавилонци“ од Луан Старова (2014)
Нејзините надежи и делумно ќе се исполнат, кога Татко, сплеткан во витлите на Големата војна, најверојатно жртва на хасмата*во родниот Подградец, работејќи во еден период како преведувач по француски јазик и инспектор на училиштата на албански јазик (според записи на легендарниот поетот од Подградец Ласгуш Порадеци), под управа на француската администрација, по наговор на командантот на француската окупациона зона Едуард Огист Иполит Мортје ќе се најде, по тајни патишта, во цветот на младоста, во Истанбул за да учи за кадија, крај својот вујко Али Фетхи-беј, во времето на најжестоките борби за создавање на нова Турција, по целосниот распад на Османската империја.
„Амбасади“ од Луан Старова (2009)
Југославија, со своите делови кои биле под Османската империја (Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Србија, Косово, Македонија), но и под империјата на Австро-Унгарија (Словенија, Хрватска, Војводина), можеби повеќе од било кои делови на Европа и светот, опстануваше во жилава инерција, се метаморфозираше, понекогаш се обновуваа рецидивите на синдромот на јаничаризмот, на невозможните манипулации на монархистичката, републиканската или идеолошко-тоталитарната власт со идентитетот на човекот кој живееше во различна јазична, етничка, верска, идеолошка и друга заедница.
„Амбасади“ од Луан Старова (2009)
Сите надежи на баба, за заминување на семејството во Турција и тамошен прифат, почиваа врз моќта на нејзиниот прв братучед Али Фетхи, по мајкина линија, кој по завршената воена гимназија во Битола (со Мустафа Кемал, негов најблизок, доживотен пријател) и Воената академија станува воено аташе во Франција (1911), потоа амбасадор во Софија (1913), крај Мустафа Кемал кој е воен преставник на Османската империја, потоа премиер на Република Турција, кога Мустафа Кемал станува претседател на Турската република, па потоа амбасадор во Франција, амбасадор на Турција во Велика Британија, па Претседател на Парламентот на Турција, Претседател на првата Либерална партија (1930), во обидот да се организира мултипартиски систем во новата Република.
„Амбасади“ од Луан Старова (2009)
Постариот внук, бил Ферит-паша Влора, долго време везир во Цариград во времето на Османската империја.
„Ервехе“ од Луан Старова (2006)
Под формата на „Совет на државните долгови“, во Османската империја била воведена туѓа финансиска контрола.
„Солунските атентати 1903“ од Крсте Битоски (2003)
Териториите што најмногу ја купувале велешката ракија по силата на решенијата на Берлинскиот конгрес биле откинати од Османската империја, а за извоз на ракија требало да се плаќа висока царина.
„Солунските атентати 1903“ од Крсте Битоски (2003)