ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Таа голема способност не ја цениме доволно само затоа што ја делиме со сите други човечки суштества и многубројни животни - таа е секојдневна.

Преживувањето на човековите суштества со стотици милиони години било зависно само од спо­собноста за гледање и движење во физичкиот свет, и во таа натпреварувачка ситуа­ција голем дел од нашиот мозок ефикасно се организирал за извршување на таа задача.

Едвард Сапир тврди дека ‘јазикот е еден водич во општествената реалност’ и дека човечките суштества се на милост и немилост на јазикот кој станал медиумот на изразување за нивното општество.

Човечките суштества повеќе не се наоѓаат во просторот, тие самите се простор, тие се совпаѓаат со него доколку тоа е можно.

Фаерабенд тврди дека самата замисла дека „оваа еднодневна мушичка, човечкото суштество, ова мало парче ништо“ ја открива тајната на постоењето е „луда“.

„Нека си ги имаат своите верувања, ако тоа ги усреќува, но да им се вели на малите деца „Токму ова е вистината“, значи да се оди предалеку”.

Нејзината религиозна определба ја обликуваше широчината на разбирањето на луѓето како човечки суштества.

„Знаете,“ рече доктор Гете, „јас ги почитувам вашите напори да дојдете до нови сознанија за човечките суштества, ама самиот начин на кој го изведувате она што го нарекувате психоанализа, тоа лежење на вашите пациенти на кауч, додека нешто дрдорат, и вие ги гледате а тие не можат да ве видат вас… Тоа е малку шарлатански.“ „Како шарлатански?,“ се налути брат ми.

Веруваше дека само разумот може да ги урне илузиите, и своите претходници ги бараше во сите оние кои повеќе му верувале на разумот отколку на религиозните догми.

Ти знаеш дека човештвото ќе те чита и препрочитува, дека ќе зборува за тоа што рече ти за човечкото суштество, за неговите соништа и неговата стварност, за неговото свесно и неговото несвесно, за тотемот и табуто, за таткоубиството и инцестот, за Еросот и Танатосот.

Тоа го очекуваш ти по својата смрт: да бидеш пророк над пророците – не еден од оние кои кажувале што ќе биде со човекот на земјата и над земјата, туку што е во него, и што може од него да биде, и што ќе биде според она што во себе го има, не знаејќи дека го има.

Затоа, за разлика од теориите на Дарвин и Коперник, моите ќе бидат применливи.”

За да се види секој слој на таа текстура, за да се знае секоја состојка на сите тие слоеви кои го сочинуваат човечкото суштество, требаше да се направи првиот чекор – да се отстранат илузиите, а најголема од сите илузии, сметаше тој, е религијата со нејзините догми.

Теоријата на Коперник кажа што е човекот во однос на космосот, теоријата на Дарвин – од каде потекнува човечкиот род, но мојата теорија говори за тоа што е човекот во однос на самиот себе и во однос на другите луѓе, и од каде потекнува секоја мисла и емоција во човечкото суштество.

Благодарение на тоа што внимателно ги слушав моите пациенти, дојдов до важни сознанија за тоа како функционира човечкото суштество.

„Моите пациенти не дрдорат додека лежат на каучот во мојата ординација.

Понекогаш тој ќе препрочиташе некоја од книгите кои ми ги препорачуваше – ги сакаше Софокле, Шекспир, Гете и Сервантес; од мене бараше да не ги читам Балзак и Флобер, затоа што биле полни со неморалности; Достоевски, кого тукушто го откриваше, ми го забрануваше затоа што бил полн со мрачни мисли.

Со моето откритие на несвесното, со објаснувањето дека токму оној дел од нас кој ни е скриен и непознат, ги одредува нашите мисли, чувства и постапки, јас сум на пат да го сменам светот.

Кога правевме паузи меѓу читањата и одевме во дворот на библиотеката, брат ми ми кажуваше работи кои тешко можев да ги разберам, но сепак внимателно го слушав, бидејќи знаев колку му е важно некој да го сослуша, затоа што неговите пријатели беа посветени само на медицината, а тој сакаше нешто повеќе, тој сакаше да ги разоткрие тајните на човечкото суштество кои беа отаде анатомијата; Зигмунд беше уверен дека тоа растајнување би можело да се направи со вкрстување на разумот и чувствата, тој велеше дека и размислувањето, и чувствувањето се есенцијален дел од нас, и само при „соработката“ на тие два дела човекот може да се осознае самиот себеси.

И камо да можеше наместо темнината на шумата пред себе да ги види градските светла, да сети дека е опкружен со други човечки суштества како него, наместо со блиски и далечни, секогаш невидливи ѕверки.

Од друга страна, човечките суштества претставуваат дом за други репликатори.

Таму човечките суштества припаѓаат сами на себеси, недостигнати од ничија пакосна волја.

- Караниците се несреќа за секое човечко суштество.

И покрај тоа што Татко инсистираше да се вратат на иницијалниот проект, односно на потрагата по опасните турцизми во нивните мајчини јазици, тој, сепак, продолжи: Франц Боп, како и Фаик Коница, ги претставуваше јазиците како човечки суштества коишто можат да се следат од раѓањето, преку животот, до смртта.

Зашто, ако слободното време и сигурноста беа уживани од сите подеднакво, големата маса човечки суштества, кои обично заглупавуваат од сиромаштија, ќе се описменеа и ќе научеа сами да мислат; и кога еднаш ќе го стореа тоа, порано или подоцна тие ќе сфатеа дека привилегираното малцинство нема никаква функција и ќе го отстранеа.

„ Проловите не се човечки суштества“, рече тој небрежно.

Илјада пати подобар од Винстон, тој знаеше каков е навистина светот, во каква деградација живее масата човечки суштества и со какви лаги и варварства Партијата ја одржува таквата ситуација.

Денес, кога мал број човечки суштества имаат доволно храна, овој проблем очигледно не е итен и веројатно не би станал таков дури и да ги немаше вештачките процеси на уништување.

Втора работа што треба да ја разбереш е дека власта е власт над човечки суштества.

„Вие верувате дека човечките суштества не се способни сами да се управуваат и затоа...“

„Проловите се човечки суштества“, рече тој гласно. „Ние не сме луѓе.“

Изразено со зборови, тоа звучеше разумно: а кога ги набљудуваше човечките суштества што поминуваа покрај него по тротоарот, тоа стануваше чин на вера.

Тие се преправаа, можеби дури и веруваа, дека дошле на власт без своја волја и за ограничено време и дека тука некаде зад првиот агол, се наоѓа рајот во кој човечките суштества ќе бидат слободни и еднакви.

И во суштина, иако не беше употребена за ниедна од тие цели, туку само за автоматски процес на производство - произведувајќи добра кои понекогаш беше неможно да бидат дистрибуирани - машината навистина и значително го подобри животниот стандард на човечкото суштество во еден период од околу педесет години, на крајот од деветнаесеттиот и почетокот на дваесеттиот век.

Посебниот притисок што таа го вршела врз човечките суштества помеѓу Неолитот и почетокот на дваесеттиот век исчезна и е заменет со нешто сосем различно.

Ние сфаќаме дека допирањето на човечкото суштество бара многу подлабоко продирање.

Луѓето се зафркаваат со киберсексот, но тоа е нешто за што сериозно треба да се размисли: тоа е драма, подвојување на човечкото суштество!

За нив животните се еднакви со човечките суштества токму поради избегнувањето на страдање, и затоа треба да бидат третирани како луѓето.

Длабинската екологија им се спротивставува на таквите погледи, бидејќи од нејзината перспектива мораме потполно да се одрекнеме од антропоцентризмот за да креираме форма на општество која ќе биде втемелена врз симбиозата меѓу природата и човечките суштества.

Што се однесува до обидот на Кулик да создаде нова „соединета култура на ноосферата“ која ќе биде втемелена на сетилото за мирис, можеме само да кажеме дека културата како таква - наспроти природата - е воспоставена дури со моментот кога човечките суштества престануваат да се потпираат на чувството за мирис.

Како што е добро познато од историјата на психоанализата, човечкото суштество во процесот на станување говорен субјект минува низ симболичка кастрација која воведува пречка, недостаток од нешто, поради што субјектот засекогаш ќе биде лишен од целовитоста која животните сѐ уште ја имаат.

Токму поради тоа што човечкото суштество веќе не е природно суштество, тој/таа ја загубил/а способноста за инстинктивно избегнување на страдањето; или, да го речеме тоа со Кант: престанувајќи да биде природно суштество, човечкото суштество ја стекнува слободата поради која станува способно да почувствува сочувство со страдањата на другите - животните, на пример - и да развие одговорност спрема нив.

Кулик така е заговорник на нова агрокултурна револуција, која ќе донесе нова симбиоза помеѓу човекот и животното; тој сака да ја ограничи човечката популација на третина од сегашниот број за да се воспостави нова рамнотежа во биосферата; но, посебно, тој сака да ги поттикне истражувањата на психологијата на животните кои би резултирале со нов дијалог меѓу животните и човечките суштества.

Во своите барања за заштита на природата тие сѐ уште човечките суштества ги сфаќаат како центар на светот.

Немам намера да ја омаловажам Деридината инвентивност.

Да се смета дека Деридината философија е антропоцентрична може да се чини погрешно, бидејќи тој го отфрла поимот за унифициран човечки субјект.25

Сепак, тој е антропоцентричен кога прифаќа дека човечките суштества треба да бидат конечно мерило за вистината на уверувањето.

И затоа, доколку таа треба повторно да интервенира на Балканот, што би значело бездруго и САД да интервенира повторно, веројатно уште еднаш, нема да излезе на добро за никого, ниту за Албанците, ниту за Македонците.

Човечките суштества се такви какви што се, нема да постои никогаш идеална земја и доколку ова се прифати може да се смета, наспроти с, дека Европската заедница е простор сосем погоден за живеење, дури и пријатен.

Сеѕt pourquoi, si elle devait intervenir nouveau dans les Balkans, ce qui signifierait sans doute que les Etats-Unis interviendraient aussi, il est probable quunе fois de plus, il nеn sortirait rien de trѕ bon pour personne, ni pour les Albanais, ni pour les Mасdоniеnѕ. Peut-on faire comprendre cela des cervelles сhаuffеѕ? Si les Frаnаiѕ ont des рrоссuраtiоnѕ trop diffrеntеѕ pour trе vraiment sensibles votre ехрriеnсе balkanique, јеѕрrе que vos compatriotes, qui sont directement соnсеrnѕ se montrent de plus en plus rсерtifѕ vos livres, mais aussi ces articles que vous mаvеz dit avoir сritѕ en albanais et en mасdоniеn. Puis-je vous dire combien je souhaite que vous trouviez la ѕrnit? Hlnе Lejbowicz 1 јуни 2001 г.

- Низ пубертет минуваат сите човечки суштества, - ми објасни тој, по малку изненаден од предметот на моето интересирање.