јазик
мн. јазици
Вид збор: Именка, машки род
Ранг: 116
1.
Подвижен мускулест орган во усната празнина кај човекот и кај животните, орган за вкусот што го помага земањето храна, а кај човекот учествува и во образувањето на гласовите во говорот.
Примери:
Го плази јазикот.
Се оближуваше со јазикот.
Си го изгоре јазикот со млекото.
2.
Јадење од овој орган од некои животни.
Примери:
Говедски јазик во сос.
3.
Издолжен дел од нешто што има форма на јазик.
Примери:
пламени јазици
јазик на чевли
4.
Систем од гласовни, речнички и граматички средства и правила што им служи на луѓето за изразување на своите мисли и чувства во меѓусебното општење.
Примери:
Природен јазик - јазик на кој зборуваат луѓето и што е основа на сеопштата мисловна дејност на човекот.
Вештачки јазик - специјално конструиран систем од зборови и други јазични обележја, земени од различни јазици, што служи за меѓународна комуникација (на пр. есперанто).
Жив јазик - јазик што се зборува активно, спротивно од мртов јазик.
Мртов јазик - неактивен јазик (старословенскиот, латинскиот).
5.
Секој таков систем, изделен од другите, како средство за општење на определена општествена заедница.
Примери:
македонски јазик
англиски јазик
латински јазик
Зборува неколку јазици.
Мајчин јазик - свој јазик наспрема туѓ, странски.
6.
Севкупност од изразни средства и карактеристики на определена општествена група, професија, во определена епоха, литературен вид, во творештвото на определен писател и сл.
Примери:
разговорен јазик
новинарски јазик
јазикот на младите
јазикот на Мисирков
поетски јазик
Таен јазик - говор на ограничена социјална или професионална група, неразбирлив за пошироката јазична средина, арго.
јазик на ѕидарите
7.
Начин на изразување и однос во изборот на изразните средства.
Примери:
тежок јазик
прост јазик
8.
Систем од договорени знаци (звуци, сигнали, гестови) што пренесуваат информација.
Примери:
Зборува со јазикот на алхемичарите.
јазикот на животните
јазикот на немите
Програмски јазик - систем од знаци за компјутерско програмирање.
Изрази
Брз е на јазик - многу зборува.
Го валка со јазик - зборува лошо за некого.
Го влече за јазик - го предизвикува да каже нешто што не сака.
Го голтна јазикот - не кажа ништо.
Го исплази јазикот - се измори.
Го јаде/чеша јазикот - тешко се воздржува да не каже нешто.
Го одврза/разврза јазикот - почна да зборува.
Го пуштил јазикот пред умот. Јазикот му е побрз од умот - не мисли многу што ќе каже.
Зборува што ќе му дојде на јазик - зборува глупости.
Зли јазици - луѓе што шират клевети и интриги; сплеткари, озборувачи.
Има дебел јазик - не зборува многу. Тврд е на јазик - не зборува многу.
Има остар јазик - зборува остро и отворено, без заобиколување.
Има поган јазик. Има расипан јазик - зајадлив е, лошо зборува за другите.
Јазикот е без коски - лесно е да се каже лага.
Јазикот коски нема, ама коски крши - навредата може да боли повеќе од физичката повреда.
Јазикот му е расцепен - лош е како змија, зајадливо зборува.
Мачка му го изела јазикот - ништо не зборува.
Му се испушти од јазик - кажа нешто што не требаше.
Му се исуши јазикот - жеден е.
Му се плетка јазикот - не зборува јасно, се збунува.
На (врв на) јазик му е - се мачи да се сети на нешто.
Нема влакна на јазикот - отворено зборува, не заобиколува.
Не му е кус јазикот - може сам да зборува, нема потреба друг да зборува во негово име.
Од јазикот си пати - многу зборува, а потоа се соочува со последиците.
Под јазик ќе го скрие - ќе скрие нешто на најскришно место.
(ирон.) Се испоти под јазикот - за некој што се жали дека се изморил, а всушност ништо не работел.
Си го чеша јазикот - зборува глупости; озборува.
Скуси си го јазикот - замолчи.
Со половина јазик - полугласно, тивко зборува.
Ќе му го скине јазикот - закана за некој што зборува повеќе отколку што треба.
Уста има - јазик нема - покорен е, не приговара за ништо.
Да му се иcуши јазикот - клетва.
Зборуваат на различни јазици - не се разбираат.
Има / најде заеднички јазик со некого - најде начин да се разбере, да постигне согласност со некого.
Колку јазици владееш, толку луѓе вредиш.
Гризни си го јазикот - за да не се случи тоа што го кажал.
Гризни си го јазикот - замолчи.
Се гризна за јазик - кажа нешто и се покаја.
Се гризна за јазик - ништо не кажа.
Јазикот му се врза/му се фати - остана без зборови.
Јазикот му се врза/му се фати - се сплетка, се збуни.
Изведенки
јазичиште ср.
мн. јазичишта
пејор.
мн. јазичишта
пејор.
