Архаизам - категорија

аба повеќе

мн. аби
Вид збор: Именка, женски род
(само едн.) Груба волнена ткаенина.
Англиски: baize Турски: aba Албански: shajak, zhgun
Примери:
Бечви со ширити од аба.
Слично со: шајак (м.)
Вид: ткаенина (ж.)
Горна облека од груба волнена ткаенина.
Англиски: baize Албански: zhgun
Примери:
Облечени во црни аби.
Вид: облека (ж.)

абаџија повеќе

мн. абаџии
Вид збор: Именка, машки род
Лице што шие алишта од аба.
Турски: abacı Албански: zhguntar
Примери:
Дуќанот на абаџијата е затворен.
Вид: кројач (м.)

абдал повеќе

мн. абдали
Вид збор: Именка, машки род
Човек со ограничени умствени способности.
Англиски: fool, idiot Турски: aptal Албански: avdall, budalla
Примери:
Абдал еден!
Слично со: глупак (м.) , будала (ж.)

абре повеќе

Вид збор: Честичка
а бре
Англиски: come on
Примери:
Абре ти си, Јоне, го прашувам, абре што си легнал овдека?

авиолинија повеќе

мн. авиолинии
Вид збор: Именка, женски род
авионска линија
Англиски: air route
Примери:
Првата авиолинија е воспоставена на релацијата Белград – Загреб, додека втората е иницирана во август 1929 година, спојувајќи ги Белград и Скопје.

авра повеќе

мн. аври
Вид збор: Именка, женски род
еврејски храм
Англиски: synagogue Турски: havra
Слично со: синагога (ж.)

автогаража повеќе

мн. автогаражи
Вид збор: Именка, женски род
гаража
Англиски: garage
Примери:
Сите шест приватни автогаражи на југот биле сконцентрирани во Скопје.

автограф повеќе

мн. автографи
Вид збор: Именка, машки род
Машина за умножување ракописи.
Англиски: autograph Албански: autograf

ада повеќе

мн. ади
Вид збор: Именка, женски род
Речен или езерски остров.
Англиски: island Турски: ada Албански: ishull
Примери:
На адата има два извора.
Слично со: остров (м.)

адам повеќе

мн. адами
Вид збор: Именка, машки род
неплоден, кастриран, скопен
Англиски: infertile
Примери:
Не ќе бидат сите мажи адами!

аеронаут повеќе

мн. аеронаути
Вид збор: Именка, машки род
авијатичар, воздухопловец
Англиски: airman
Примери:
На Меѓународната средба на аеронаутите ќе се одржат и лансирањата и натпреварите.
Слично со: воздухопловец (м.)

аеронаутика повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, женски род
наука за воздухопловство
Англиски: aeronautics
Слично со: воздухопловство (ср.) , авијатика (ж.)

аероплан повеќе

Види и: авион (м.)
мн. аероплани
Вид збор: Именка, машки род
авион
Англиски: airplane
Примери:
Имало некакви аероплани што летаат побрзо од куршум.
Вид: летало (ср.)

азар повеќе

Вид збор: Придавка
спремен, готов
Англиски: ready Турски: hazır
Примери:
Аџијата беше распратил абер по сите страни да се чинат азар сите штркови.
Слично со: спремен (прид.)

азна повеќе

Види и: азно (ср.)
мн. азна
Вид збор: Именка, женски род
благајна, ризница
Англиски: treasury Турски: hazine
Примери:
Целата царска азна да ја испразниш.
Слично со: ризница (ж.)

азнадар повеќе

Види и: азнатар (м.)
мн. азнадари
Вид збор: Именка, машки род
благајник
Англиски: treasurer Турски: hazine
Слично со: благајник (м.)

азнатар повеќе

Види и: азнадар (м.)
мн. азнатари
Вид збор: Именка, машки род
Чувар на азното.
Англиски: treasurer

азно повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, среден род
Складиште за вредности и драгоцености.
Англиски: treasury Турски: hazine Албански: thesar
Примери:
Моето азно да биде неброено.
Слично со: ризница (ж.) , трезор (м.)
богатство, благо
Англиски: treasure Турски: hazine Албански: thesar
Примери:
Многу вреќи азно.
Слично со: богатство (ср.) , благо (ср.)

ајат повеќе

мн. ајати
Вид збор: Именка, машки род
Трем, ходник, претсобје, собичка во куќата.
Турски: ayat
Примери:
Влегов во ајатот од куќата.

ајгар повеќе

мн. ајгари
Вид збор: Именка, машки род
пастув
Англиски: stallion Турски: aygır
Вид: коњ (м.)

ајгарува повеќе

ајгаруваат
Вид збор: Глагол, несвршен
Живее разуздано.
Турски: aygırlamak

ајлак повеќе

мн. ајлаци
Вид збор: Именка, машки род
месечна плата, доход
Англиски: salary Турски: aylık
Примери:
Да се извлече месечниот ајлак за себе.
Слично со: доход (м.)

ајљаз повеќе

мн. ајљази
Вид збор: Именка, машки род
безделник, неработник, мрзливец, скитник
Англиски: tramp, idler Турски: haylaz
Слично со: неработник (м.) , безделник (м.)

ајљазлак повеќе

Види и: ајљаз (м.)
Вид збор: Именка, машки род
безделништво, неработење, скитање
Англиски: waste of time
Примери:
Многупати татко му го поучуваше со кротко, до колку знаеше сиромав Божин, и многу примери му носел ѓоа да се тргне Силјан од тој пусти ајљазлак.

ајмана повеќе

мн. ајмани
Вид збор: Именка, женски род
ајван
Англиски: animal Албански: kafshë
скитник, неранимајко, неработник
Англиски: tramp Албански: rrugaç
Примери:
Ајде бре, ајмана, мрдни, жив да не мрднеш!
Слично со: неработник (м.)

ајта повеќе

мн. ајти
Вид збор: Именка, женски род
Широк, бел празничен фустан.
Албански: fustan i gjerë
Примери:
Ветерот ја развејува белата ајта.
Вид: облека (ж.)
Широка машка кошула до над колена.
Албански: këmishë e gjerë
Вид: облека (ж.)

ак повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, машки род
плата, награда
Англиски: entitlement Турски: hak
Примери:
Си го зема акот, а службата не си ја врши.
Слично со: награда (ж.)

акален повеќе

Вид збор: Придавка
паметен, умен
Англиски: clever Турски: akıllı
Примери:
Не се прави многу акален.
Слично со: умен (прид.)

аклија повеќе

мн. аклии
Вид збор: Придавка
(немен. по род) Што има ак, што има право.
Турски: haklı
Примери:
Како да кажам, аклија е кметот.

акмак повеќе

мн. акмаци
Вид збор: Именка, машки род
наковална
Англиски: anvil
Спротивно од: токмак (м.)

акордеон повеќе

мн. акордеони
Вид збор: Именка, машки род
Стар музички инструмент, сличен на рачна хармоника.
Англиски: accordion
Вид: инструмент (м.)

акран повеќе

мн. акрани
Вид збор: Именка, машки род
Лице што е еднакво, рамно во нешто; врсник, партнер, прилика.
Англиски: equal Турски: akran
Слично со: врсник (м.)

акчиица повеќе

Види и: акчија (м.)
мн. акчиици
Вид збор: Именка, женски род
готвачка
Англиски: cook Албански: kuzhiniere
Слично со: готвачка (ж.)
жена на акчија
Албански: kuzhinier

акчија повеќе

Види и: ашчија (м.)
мн. акчии
Вид збор: Именка, машки род
Готвач или сопственик на акчилница.
Англиски: cook Турски: aşçı Албански: gjellbërës
Примери:
Да земе парче сирење и неколку ќебапи од акчијата.
Слично со: готвач (м.)

акчијница повеќе

Види и: акчилница (ж.)
мн. акчијници
Вид збор: Именка, женски род
акчилница
Англиски: restaurant Турски: aşevi Албански: gjellëtore
Слично со: готвачница (ж.)

акчилница повеќе

мн. акчилници
Вид збор: Именка, женски род
гостилница
Англиски: restaurant Турски: aşevi Албански: gjellëtore
Вид: гостилница (ж.)

ала повеќе

мн. али
Вид збор: Именка, женски род
аждер
Англиски: dragon
Примери:
Жртви се на тие алчни али.
Слично со: аждер (м.) , ламја (ж.) , змеј (м.)
Вид: чудовиште (ср.)

алабак повеќе

мн. алабаци
Вид збор: Именка, машки род
будала, глупак
Англиски: jerk, fool
Примери:
Оти бре, алабаку, не си ми кажал?
Слично со: будала (м.)

алајка повеќе

мн. алајки
Вид збор: Именка, женски род
слугинка
Англиски: servant Турски: halayık
Примери:
Ќе живее како пашица во убави сараи, со алајки по неа.
Слично со: слугинка (ж.)

аландарка повеќе

мн. аландарки
Вид збор: Именка, женски род
Жена скитничка, алапачка, што шета по куќи.
Англиски: tramp
Примери:
Шетала како аландарка нагоре-надолу.
Слично со: алапача (ж.)

алаџа повеќе

мн. алаџи
Вид збор: Именка, женски род
Памучна ткаенина со надолжни линии.
Турски: alaca
Примери:
Од шарената алаџа се изработувани машките и женските елеци.
Вид: ткаенина (ж.)

алашвериш повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, машки род
трговија, пазар
Англиски: trade Турски: alışveriş Албански: tregti
Примери:
Го уцени и направи еден алашвериш.
Слично со: пазар (м.) , трговија (ж.)
Тајно договарање, разговор.
Англиски: talk Албански: bisedim
Примери:
Си имаат тие алашвериш.
Слично со: разговор (м.)

алваџија повеќе

мн. алваџии
Вид збор: Именка, машки род
Лице што произведува или што продава алва.
Турски: helvacı

але повеќе

мн. алиња
Вид збор: Именка, среден род
нужник
Англиски: toilet
Примери:
Бо Америка алињата им се дома.
Слично со: нужник (м.)

алем-камен повеќе

мн. алем-камења
Вид збор: Именка, машки род
скапоцен камен, дијамант
Англиски: precious stone

алтипатлак повеќе

мн. алтипатлаци
Вид збор: Именка, машки род
Револвер со шест куршум.
Англиски: revolver Турски: altıpatlak
Примери:
Кај туфекчиите беше највесело: пукотници од пушки и од алтипатлаци.

алчак повеќе

мн. алчаци
Вид збор: Именка, машки род
крадец, мангуп, неранимајко
Англиски: scoundrel Турски: alçak
Примери:
Види го каков алчак е, а каков убав глас има.
Слично со: мангуп (м.) , неранимајко (м.) , крадец (м.)

амал повеќе

мн. амали
Вид збор: Именка, машки род
носач
Англиски: porter Турски: hamal Албански: dërgues
Примери:
Тој работеше неколку години како амал на пристаништето.
Слично со: носач (м.)
слуга
Англиски: servant Албански: shërbyes
Примери:
Момчето и беше амал на девојката, а таа не го ценеше тоа.
Слично со: слуга (м.)

амам повеќе

мн. амами
Вид збор: Именка, машки род
Турска бања со парење.
Турски: hamam
Примери:
Вечер да одиш на амам, да се истриеш.
Слично со: бања (ж.)

амамлак повеќе

мн. амамлаци
Вид збор: Именка, женски род
Дел од муслиманската куќа каде што се наоѓа амамот.
Англиски: bathroom Турски: hamamlık
Примери:
Долните простории биле поделени на кујна и амамлак.
Слично со: купатило (ср.) , бања (ж.)

амамџија повеќе

мн. амамџии
Вид збор: Именка, машки род
Сопственик на амам.

ан повеќе

мн. анови
Вид збор: Именка, машки род
Гостилница со преноќиште, селска и друмска меана.
Англиски: inn Турски: han
Примери:
Спиеја во анот, над кафеаната.
Слично со: преноќиште (ср.)

антерија повеќе

мн. антерии
Вид збор: Именка, женски род
Старинска горна облека, долга до под колена или куса до појас.
Англиски: gown Турски: entari
Примери:
Беше облечен во антерија на риги и модри шалвари.
Вид: облека (ж.)

аор повеќе

мн. аори
Вид збор: Именка, машки род
штала, потон
Англиски: stable, shed Турски: ahır
Примери:
На тимот на Работнички аор е Општина Центар.
Слично со: штала (ж.)

апс повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, машки род
затвор
Англиски: jail Турски: hapis
Примери:
А мене ме држеа по цел месец в апс секоја година.
Слично со: затвор (м.)

апсана повеќе

Види и: апс (м.)
мн. апсани
Вид збор: Именка, женски род
апс
Англиски: jail Турски: hapishane
Слично со: затвор (м.)

апсанџија повеќе

мн. апсанџии
Вид збор: Именка, машки род
Лице што работи како чувар во затвор.
Англиски: prison watch Турски: hapishaneci
Примери:
Апсанџијата одеше полека зад мене.
Слично со: темничар (м.)

араба повеќе

мн. араби
Вид збор: Именка, женски род
запрежна кола
Англиски: cart Турски: araba
Слично со: кола (ж.)

арабаџија повеќе

мн. арабаџии
Вид збор: Именка, машки род
Човек чиешто занимање е да превозува стока со запрежна кола.
Англиски: carter Турски: arabacı

аргатлак повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, женски род
наемна работа
Англиски: labor leasing
Примери:
Никој не се збогатил од аргатлак по туѓи ниви.
Прекумерна работа без соодветен надоместок.
Англиски: exploitation
Примери:
Бдеењето над децата не е ништо друго, туку духовен аргатлак.
Слично со: експлоатација (ж.)

аргатува повеќе

аргатуваат
Вид збор: Глагол, несвршен
Работи како аргат, е аргат.
Албански: punëtor
Примери:
Мајка ми преку цело лето аргатуваше за по два гроша на ден во селото.
Работи тешка работа без соодветен надоместок.
Англиски: toil Албански: punë e rëndë
Примери:
Деноноќно аргатуваше во фирмата за да му се каже дека ништо добро не сработил.

ариза повеќе

аризал
Вид збор: Глагол, свршен
подари
Англиски: present
Примери:
Му ја ариза колата.
Слично со: подари (св.)

Арнаут повеќе

мн. Арнаути
Вид збор: Именка, машки род
Османлиски назив за Албанец.
Англиски: Albanian Турски: Arnavut
Примери:
Ако се Турци или Власи или Арнаути, како ќе се разбирам за да зборувам?
Слично со: Албанец (м.)

арнотија повеќе

Види и: арно (ср.)
мн. арнотии
Вид збор: Именка, женски род
арно
Англиски: good
Спротивно од: лошотија (ж.)

аро повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, среден род
Стар човек, најчесто во изразот
Англиски: old man Албански: vjetërsi
Примери:
старо-аро
зло, лошо
Англиски: evil Албански: keqardhje
Примери:
Аро ќе те најде.

арслан повеќе

мн. арслани
Вид збор: Именка, машки род
лав
Англиски: lion Турски: arslan Албански: luan
Слично со: лав (м.)
силен, храбар, бестрашен човек
Англиски: hero Албански: hero
Примери:
Имаше два сина, два арслана.
Слично со: јунак (м.)
Спротивно од: кукавица (ж.)

арчелив повеќе

арчеливиот
Вид збор: Придавка
Што многу троши или се расфрла со пари.
Англиски: free-spending
Примери:
арчелив син

аршин повеќе

мн. аршини
Вид збор: Именка, машки род
Стара мера за должина (помеѓу 65 и 75 сантиметри).
Англиски: cubit Турски: arşın Албански: rrëshinë

аскер повеќе

мн. аскери
Вид збор: Именка, машки род
Отоманска војска.
Англиски: army Турски: asker Албански: ushtri
Примери:
Голем аскер мина низ селото и зад себе пустош остави.
Слично со: војска (ж.)
војник
Англиски: soldier Турски: asker Албански: ushtar
Примери:
Тој беше аскер две години.
Слично со: војник (м.)
Спротивно од: цивил (м.)

астар повеќе

мн. астари
Вид збор: Именка, машки род
Конструкција за покрив.
Англиски: roof truss Албански: demet çati

астарка повеќе

мн. астарки
Вид збор: Именка, женски род
Штица за конструкција за покрив.

асура повеќе

мн. асури
Вид збор: Именка, женски род
рогозина
Англиски: straw mat Турски: hasır
Примери:
За пакување се користат слама, струганица или мов, заврзани во асури.
Слично со: рогозина (ж.)

ат повеќе

мн. атови
Вид збор: Именка, машки род
коњ
Англиски: horse Турски: at
Примери:
Јаваше на црн ат и мавташе со сабјата.
Слично со: коњ (м.)

атпазар повеќе

мн. атпазари
Вид збор: Именка, машки род
Пазар за коњи, сточен пазар.
Турски: at pazarı
Примери:
Отидоа да купат коњ на атпазар.

ачиклија повеќе

мн. ачиклии
Вид збор: Придавка
отворен човек
Турски: açık

аџаба повеќе

Вид збор: Сврзник
дали, можеби, се прашува
Англиски: whether Турски: acaba
Примери:
Си велам, аџаба има ли кој да го чуе овој повеќе младешки и машки силен удар во камбаните.
Слично со: дали (сврз.)

аџамија повеќе

мн. аџамии
Вид збор: Именка, машки род
неискусно, младо лице
Англиски: adolescent Турски: acemi
Примери:
Анѓа беше аџамија, младо девојче што не го знае животот.

аџамилак повеќе

мн. аџамилаци
Вид збор: Именка, машки род
неискусност, незрелост, неопитност
Англиски: inexperience Турски: acemilik
Слично со: неискусност (ж.) , незрелост (ж.)

аџи повеќе

Вид збор: Придавка
За означување дека се работи за човек што бил на аџилак.
Турски: haci
Примери:
Овој излезе назадечки и на уште отворената врата се појави Аџи Јане и направи едно длабоко темане.
Слично со: аџи (преф.)
горчлив
Англиски: bitter Турски: acı
Примери:
Аџи абер - горчлива вест.

ашуре повеќе

(едн.)
Вид збор: Именка, среден род
Слатка варена пченица со ореви и други зрнести плодови.
Турски: aşure
Примери:
Традиционалното, со векови старо ашуре, не е само едно обично слатко, тоа пред сѐ е еден симбол на споделувањето, солидарноста и љубовта.
Вид: десерт (м.)

ашчија повеќе

Види и: акчија (м.)
мн. ашчии
Вид збор: Именка, машки род
акчија
Англиски: cook Турски: aşçı Албански: gjellbërës
Слично со: готвач (м.)

ашчилница повеќе

Види и: акчилница (ж.)
мн. ашчилници
Вид збор: Именка, женски род
акчилница
Англиски: tavern Турски: aşevi Албански: gjellëtore
Вид: гостилница (ж.)
а - б - в - г - д - ѓ - е - ж - з - ѕ - и - ј - к - л - љ - м - н - о - п - р - с - т - ќ - у - ф - х - ц - ч - џ - ш