фати
фатат; фатил; фатен
Вид збор: Глагол, свршен
Ранг: 242
1.
Земе, грабне, поземе со рака, раце некого или нешто.
Примери:
Го фати за рака.
Го фати за опашка.
Слично со:
земе (св.)
2.
Задржи, запре со раце нешто што се движи, што лета, што се оддалечува.
Примери:
Ја фатија мачката.
Фати мува.
Ја фати топката.
3.
Улови жив дивеч, риба со специјална направа.
Примери:
Фативме лисица со стапица.
Фати неколку рипчиња.
Ништо не фативме.
Слично со:
улови (св.)
4.
Со сила задржи некого што е гонет, што сака да избега, уапси; открие, издемне некого што врши нешто лошо, забрането, престапно.
Примери:
Полицијата ги фати сите крадци.
Фатија двајца партизани.
Го фати на дело.
Го фати во кражба.
Го фати во лага.
Слично со:
уапси (св.)
5.
Успее да се качи навреме на превозно средство.
Примери:
Го фати првиот воз.
Во последниот миг го фати автобусот.
6.
(само во 3 л. едн.) Во состав со некои именки што изразуваат страдања, душевни преживелици - обземе; во состав со други именки и заменска форма.
Примери:
Ме фати мака.
Ме фати мрза.
Ме фати досада, криза.
Ме фати грч.
Ме фати страв.
Ме фати сонце.
Ме фати дремка, сон.
Слично со:
обземе (св.)
7.
(само во 3 л. едн.) Добие некаква болест, се разболи, се зарази.
Примери:
Ме фати грип.
Ме фати треска.
Ме фати кашлица.
Слично со:
разболи (св.)
8.
(само во 3 л. едн.) Опие лесно.
Примери:
Ме фати виново.
9.
се задржи, се затврди
Примери:
Нема малтерот да фати.
Фати бетонот.
Не фати бојата.
10.
соедини, сврзе, закрепи
Примери:
Ги дадов чорапите да ми ги фати котелците.
Ги фати конците.
Спротивно од:
пушти (св.)
11.
сфати, разбере, долови
Англиски:
understand
Албански:
kuptoj
Се стремеше да ја фати смислата на зборовите.
Добро му ги фатил карактеристичните црти.
Слично со:
сфати (св.)
14.
се запали
Примери:
Дрвата беа влажни и не фати огнот.
Кибритот не фати.
15.
Тргне, се упати некаде.
Англиски:
direct
Албански:
filloi rrugë
Го фати патот.
Ја фати планината, шумата.
Слично со:
упати (св.)
16.
За радио или телевизиски приемник - прими емисија.
Примери:
Синоќа успеавме да ја фатиме Москва.
Ја фатив италијанската телевизија.
17.
Со сврзникот и глагол - започне.
Примери:
Фати да плаче, фати да зборува.
Фати да се смее.
Фати кајмак млекото.
Фати кора.
Фати пајажина собава.
Слично со:
започне (св.)
18.
Наеме, пазари работници, превозно средство и сл.
Примери:
Фативме работници мајстори.
Фатив адвокат.
Фативме такси.
19.
Почне работа, некакво орудие, инструмент.
Примери:
Толку време не беше фатил чекан в раце.
Пак го фати перото.
21.
Се наполни со паразити.
Примери:
Фати вошки.
22.
Задржи за долг, пресмета.
Примери:
Фати му за шиењето.
Фати му за конецот.
Ми го фати по десет денари килограм.
23.
Дојде до нешто.
Албански:
arriti
Фати голем чин.
Фати пари (камен, камче).
Слично со:
добие (св.)
26.
(се фати) Со рака, раце за нешто.
Примери:
Се фатија за раце.
Се фати за дрвото.
27.
(се фати) Грабне, пипне оружје со рака; стапи во борба, спор, натпревар.
Примери:
Се фати за оружје.
Се фатија за револверите.
Се фатија со секретарот околу извештајот.
28.
(се фати) При игра, оро; застане, заигра до друг.
Англиски:
join
Албански:
bashkangjit
Се фати на оро.
29.
(се фати) За риба, дивеч - падне в стапица, мрежа, примка и сл.
Примери:
Се фати само еден волк.
Се фати крапот на јадица.
30.
(се фати) Насочи внимание кон нешто, се запре на нешто.
Примери:
Се фати за предлогот на планот.
Се фати за зборот.
31.
(се фати) Оди, се дружи со некого.
Англиски:
join
Албански:
bashkangjit
Се фатил со него.
Се фатил со лошо друштво.
32.
(се фати) За функцијата на некој орган - престане, се ограничи.
Примери:
Му се фатија нозете.
Ми се фати гласот, јазикот.
Ми се фати грлото.
Слично со:
блокира (св. и несв.)
33.
(се фати) чини, вреди
Примери:
Ми се фати многу скапо.
34.
(се фати) Почне да врши нешто.
Примери:
Се фати за работа.
Се фати да чита, да игра.
35.
(се фати) Се наеме, се согласи да изврши нешто.
Примери:
Готов беше да се фати за секаква работа.
Се фати да го направи тоа.
36.
(се фати, само во 3 л. едн.) За цвеќе, растение - пушти корен, почне да расте, да вирее; за боја, малтер и сл. - се задржи, се затврди.
Примери:
Се фати лимонот.
Се фати бојата.
37.
(се фати) За облека, обувки - е по мерка, таман.
Примери:
Ми се фатија твоите чевли.
Изрази
(посл.) Кога ќе се фати сиромавиот на оро, ќе се скине тапанот.
Се фати в стапица, примка, капан и сл.
Се фати за глава - не знае што да прави.
Се фати за глава - се вчудоневиди, се најде во чудо, се запрепасти, не верува на своите очи.
Се фатија в костец, се фатија гуша за гуша.
Се фатил на оро, ќе го игра.
(посл.) Се фатила царица за работа, па ѝ се исприштиле рацете.
Се фати на бас.
Се фати на јадица.
(посл.) Фати се за даб, а не за трн.
Го фати за гуша.
Го фати за зборот.
Го фати крстот.
Го фатија мајките (неговите).
Го фати на спиење.
Чини едно фати, друго пушти.
Ми фати око.
Му ги фати конците.
Му ја фати танката.
Му ја фати трагата.
Не можеш да го фатиш ни за глава ни за опаш(ка).
Не можеш му го фатиш крајот.
Орман фатил! Пустина, вид виделија фати.
Фати вера со него.
(прен.) Фати корен.
Фатил бога за очи.
Фати магла (пустина, вид виделија фати).
Фати место - умесно е, има смисла, има корист од тоа.
